Moŋǧoliiadaǧy 170 myŋ qazaqta 2 mln qoi bar

Moŋǧoliiada 170 myŋnan astam qazaq bar. Atamekenge köşıp kelgenderı 100 myŋnyŋ töŋıregınde. Bıraq sol 170 myŋ qazaqta 2 mlnnan astam qoi-eşkısı bar. Oǧan jylqy, siyr, tüiesın qospadyq. Qoidyŋ özı bolǧanda budandaspaǧan naǧyz qazaqy qyzyl qoilar. Būl qoilardyŋ sany Qazaqstanda öte sirek, tıptı joǧalyp bara jatqany anyq. Bızdıŋ sovet ükımetı kezınde aityp jürgen edılbai, yrǧyz, sarysu, orys, qarqaraly, qūiryqty qoilary sūryptau arqyly şyqqan qoltūqymdar. Moŋǧoliiadaǧy qazaqy qoilar bızdıŋ taza jündı qyzyl qoilarymyz. Ūly babalarymyz būl qoidy VI ǧasyrdan bastap qolǧa ösırıp, eş budandastyrusyz, qazaq halqyna jetkızgen. Būl qoilardyŋ erekşelıgı arqanyŋ qatal qysy men Altaidyŋ qara suyǧyna beiımdelgen. Sondyqtan bolar Baian-Ölgeidegı qandastarymyz älı künge deiın saqtap, ösırıp kele jatqany. 70 mlnnan astam qoi-eşkısı bar moŋǧoldar būl qazaqy qoidy müldem ösırmeidı. Olardyŋ özderınıŋ qara bas qoilary bar. Erteŋ bızdıŋ aǧaiyndar "moŋǧol qoi" dep keketıp jürmesın! Barymyzdy baǧalaiyq, aǧaiyn! Qai bır jyly Australiia men europadan ūşaqpen qoi men siyr tasyǧan edık. Sol, aq bantik taǧyp aeroporttan kütıp alǧan qoilarymyz qazaq jerıne jersıne almai, ekınşıden qatal qysymyzǧa beiımdele almai, aqyry mln-daǧan aqşaǧa äkelgen qoilar men siyrlar qūryp tyndy. Ol da auyl şaruaşylyǧy salasyndaǧy mamandardyŋ mal tanymastyǧynyn kesırınen bolǧan şyǧyn-dy. Älgı salany qazaqy mal (!) şaruaşylyǧyn meŋgergen maman bolsa, ırgedegı qazaqtyŋ qyzyl qoiyn äkeludı oilastyruşy edı. Öitkenı terısı qalyŋ, suyqqa tözımdı, ettı qyzyl qoi ūly türkı halqynyŋ taza qandy tört-tülıgınıŋ bırı. Bıraq oǧan tosqauyl bolǧan orys aǧaiyndarymyz jäne bar. Qiialǧa erık berıp, keide oilanasyŋ! Moŋǧoliiadaǧy 170 myŋ qazaqty 2 mlnnan astam qoi-eşkısımen atamekenge köşırıp äkelse ǧoi dep. Qazaqtyŋ sanyn köbeitıp, qyzyl qoidyŋ tūqymyn ösırıp alatyn... Tübı qazaq atamekenge köşıp kelgende, 2 mln qoi-eşkı Bai-ölkenıŋ dalasynda moŋǧolǧa da kereksız bolyp, japan tüzdıŋ taǧy qoilaryna ainalsa, ūrpaq aldynda, baba aldynda bızdıŋ sorlaǧanymyz. Qazırden osy mäselenı, Otandastar qory, auylşaruaşylyǧy mamandary oilastyrsa. Tıptı bolmaǧanda älgı europanyŋ qoilaryn samoletpen tasyǧandai äreketke köşse. Būl qoilardy qymbatqa satyp almaisyŋ, iesımen köşırıp äkelesıŋ. Sol arqyly qazaqtyŋ ejelgı tektı mal tūqymyn köbeiter edık... Oilanatyn-aq, dünie!