«Tarihta ızı qalǧan dara tūlǧalarmen kezdesudıŋ kielı orny – Teatr sahnasy» – deidı.
Rasymen, teatr ötken, bolǧan oqiǧany şynaiy türde körsetedı. Qoiylymdy tamaşalaǧanda qūtty bır sol kezeŋde jürgen siiaqty sezınesıŋ özıŋdı… . Naǧyz akter saǧan ömırde akterdyŋ bar ekenın ūmyttyru kerek. Tıptı, özıŋnıŋ körermen ekenıŋdı ūmytasyŋ.. Sen tura sol sättıŋ kuägerı bolǧandai äser alasyŋ.. Şynaiy keiıpkerler, dauys – barlyǧy köz aldynda.. Nege būlai tolǧanyp otyrmyn? Sebebı, men keşegı qoiylymnan sondai äser alyp, älı de aiyǧa almai otyrmyn. Qandai qoiylym deisız ǧoi? Basynan bastaiyn.
Särsenbınıŋ sättı künı Säken Seifullin atyndaǧy Qaraǧandy oblystyq qazaq drama teatry özderınıŋ 84 – şı mausymynyŋ aşylu saltanatyn ötkızdı. Aşylu saltanatynda teatr ärtısterı men şyǧarmaşylyq top qyzmetkerlerın körermender qyzyl kılemnen qarsy alyp qoşemet körsettı. Jyly lebızder aityla kele, saltanatty keş «Ūly arman» atty tarihi dramalyq qoiylymmen aşyldy. Avtory belgılı jazuşy-dramaturg – Duman RAMAZAN, rejisserı – Aibek QYRYQBAEV.
Drama bar qazaqtyŋ basyn qosyp, elı men jerın saqtap qalǧan Abylai hannyŋ önegelı ömırı turaly baiandaidy. Qoiylym basy Abylaidyŋ aŋ aulap jürgen sätınde Joŋǧar şapqynşylarynyŋ qolyna tüsıp qalǧan tūsynan örbeidı. Qoŋtaişy Qaldan Serennıŋ: «Abylaidy ūstap äkelgen adamǧa qyzymdy berem» – degen jarlyǧynan soŋ Qalmaq batyry Jalby noian Abylaidy ūiyqtap jatqan jerınen ūstap alady.
Qoŋtaişynyŋ aldyna kelgen Qazaq batyry jauǧa basyn imeidı. Ötkır tılı, aqyl – parasaty, erjürektılı , bolmys-bıtımı – naǧyz batyrǧa laiyq edı. Sonysymen-aq Qalmaq qontaişysynyŋ mysyn basyp, tektılıgın körsettı. Ablaidyŋ saǧyn syndyra almai, sözden sürıngen Qontaişy aqyr soŋynda:
-Söz qylyştan ötkır, bız jeŋıldık» – deidı özınıŋ noiandaryna.
Abylaidyŋ qairatkerlıgı men ör mınezın Qoŋtaişy qyzy – Topyş ta ūnatty. Söitıp, qoŋtaişy oǧan bas bostandyǧy men qyzyn da syiǧa tartty. Abylai qamauda bolǧanda qalmaq noǧaiy – Ämırsanamen dostasyp, onymen mäŋgılıkke serttestı. Eŋ qyzyǧy – Ämırsananyŋ tegı – qazaq boluy edı. Soŋynda bergen sertınde tūrmaǧan Qontaişyǧa yzalanǧan, ärı namystanǧan Jalby oǧan «u» berıp qasaqana öltıredı. Keiın Abylaidyŋ ordasyna baryp, Topyşqa da qanjar salady. Al, Qontaişy ölgen soŋ bilıkke talasqan qalmaq bileuşılerınıŋ basy bälege qalady. Osy kezde Ämırsana Abylaidy panalap, kömek sūraidy. Joŋǧarlar qytaidan oisyra jeŋıledı.. Būl sätterde Abylai öz elınıŋ qamyn oilap, Ämırsananyŋ «Qytaimen soǧysuǧa kömektes» – degen ötınışın tyŋdamai halqyn, jerın saqtap qalady.
Ämırsana Reseiden kömek sūrap barǧan jerınde sol eldıŋ bosqynşylarynyŋ qolynan qaza tabady. Qalmaq qyzynan tuǧan Qasym Abylaidyŋ jolyn jalǧastyruşy mūrager bolady. Qoiylym osylaişa aiaqtalady. Būl dramanyŋ tärbielık mänı öte zor. Erjürektılıkke, batyrlyqqa, patriottylyqqa tärbieleidı. Abylai hanmen tıldesıp qaitqandai boldyq. Qazaq elınıŋ saqtalyp qaluy osyndai batyrlarymyzdyŋ arqasy! Solardyŋ erjürektılıgın, qaisarlyǧyn, aqyldylyqtaryn özımızge ülgı qylyp, ūrpaqtan – ūūrpaqqa jetkızıp otyruymyz haq! Oǧan osyndai qoiylymdardyŋ äserı mol bolmaq. Sondyqtan, tarihi dramalar üzılmese , jalǧasyn taba berse degen ümıttemız!
Kerım AIаNQYZY,
qasym.kz
