– Küiıne keltırılgen dombyranyŋ qos ışegı sausaq tise kümbırlep ketetını siiaqty, aqyn Jarasqannyŋ bükıl bolmysy, mınezı – pernelerden jaratylǧandai sezımtal da sekemşıl bolatyn. Men ony alǧaşqy albyrt «Aq būlaqtar» atty öleŋınen bastap oqydym da, tanydym da. Keiın bır üide, bır podezde körşı tūrdyq.
Jolyǧa qalsaq, bır şumaq öleŋ oqityn. Ol – qoly timeitın äiel-aqynnyŋ namysyn janu bolatyn. Men odan tört jas ülkendıgımdı būldap, būiyra söileitınmın. Ol menen tört jas kışılıgın paidalanyp, erkelei söileitın. Bırde qolymda airan-süt, nanym bar, baspaldaqtan jügırıp köterılıp kele jatyr edım, ol köŋıldı öleŋ oqi bastady. Kılt toqtap, sol arada-aq:
Men bazar, al sen bolsaŋ, toidan keldıŋ,
Baiyma basy auyrǧan airan berdım.
Öleŋdı jolǧa şaşpa, ınısımen
Apasynyŋ aitysqanyn qaidan kördıŋ?
– dep jauap qaitardym.
Jarasqan qos qolyn köterıp, mäz bolyp: «Qoidym, apa, qoidym», - dep betımnen süiıp kete bardy.
Sonda oqityny – bır şumaq öleŋ. Sol bır şumaǧynyŋ özı qandai maǧynaly edı!
Sabyrly Syrdyŋ aiaǧy,
Aralǧa qūiar tūstaǧy.
Tūr ma eken köne baiaǧy,
Balyqşy jūrttyŋ qystauy?
Būl – ötken ǧasyrda Jarasqan aqyn joqtaityn mūŋ, bügıngı halyqty erteŋgı ūrpaq ta joqtaityn mūŋ ǧoi. Joǧalǧan mūra, joǧalǧan köne qonys, sonymen qosa, joǧalǧan köne dästür, ata salt, bala saǧynyş bar onda.
Tarihta esesı ketken, quanyşy men qasıretı köp, bızdıŋ ūlttyŋ anasyn jesır, balasyn jetım etken soǧystar men sanyn azaitqan aştyq pen quǧyn-sürgın saryny Jarasqan aqynnyŋ öleŋınen tabylady. Erkındıkke jetken bızdıŋ ūrpaqqa da jattar öleŋ qaldyrdy ol. «Dala, senıŋ ūlyŋmyn!» dep jar saldy Jarasqan. Al dala özın süigen ūldy dalaǧa tastamaitynyna kuä bolyp otyrmyz bız bügın būl keşte.
«Ruhani jaŋǧyru», «Tuǧan elge taǧzym» baǧdarlamasyn jürgızıp otyrǧandar «Dala, senıŋ ūlyŋmyn!» siiaqty jyrlardy ruhty ūrpaq ösıruı üşın jattatuy kerek būl künde. Al jaryq körgen aqyn öleŋınıŋ atauyn qaǧazdan äreŋ oqityn qasırettı sender aityŋdar endı, jaŋa – jas aqyndar. Būl – senderge amanat.
Jarty ǧasyr jyr jazyp, zamandastarynan oqşau tūrǧan Jarasqan – «Maǧjan aqyn atyndaǧy syilyqtyŋ» ǧana iegerı eken. Onyŋ bar alǧan marapaty – sol. Bälkım, onda da bır zaŋdylyq bar şyǧar. Öitkenı, aqyn şyndyqty betke aitty, marapat ızdep äldekımge jyr arnaǧan kezı joq. Eşkımge jalpyldamady, jaǧynbady. Özı bıreudıŋ ala jıbın attamady, eşkımnıŋ jolyn kespedı. Qarǧys alǧan joq. Ömırde de, öleŋde de adal boldy. Sony tabiǧat özıne bügın qaitardy. Onyŋ ölmeitın jyr mūhityn ūrpaq bıldı. Qazaq mektepterı köbeidı. Sol mektepterdıŋ bırıne aqynnyŋ aty da berılıp ülgerdı.
Qazaq önerıne tūŋǧyşy – Rüstem Äbdıraşev kelıp qosyldy. Qazaqstan Respublikasynyŋ AQŞ-taǧy konsuly bolyp kenjesı – Jänıbek Äbdıraşev erjettı. Şaŋyraǧyn, otyrǧan ornyn, ūstaǧan qalamyn küzetıp Şyŋǧys Äbdıraşev qaldy. Bärınıŋ qyzyǧyna bölenıp jary Näzık otyr. Būl – bır aqynǧa, bır azamattyŋ basyna bıtken az baq pa eken?
Oişyl jazuşymyz Äbış Kekılbaev aitatyndai: «Talant toiy – tabynu üşın emes, taǧylym alu üşın» ötkenı abzal. Bügıngı būl keşte alatyn taǧylym – Jarasqan aqynnyŋ adaldyǧy bolsa kerek. «Aqyryn jürıp, anyq bas, Eŋbegıŋ ketpes dalaǧa» degen ūly Abaiǧa taǧy bas iemız. Ūlttyq önege men ömır sabaǧyn paş etetın sūlu söz – ana tılımız, onyŋ poeziiasy jasampaz bolǧai! El aman, jūrt tynyş bolsyn!
Jarasqan qos qolyn köterıp, mäz bolyp: «Qoidym, apa, qoidym», - dep betımnen süiıp kete bardy.
Sonda oqityny – bır şumaq öleŋ. Sol bır şumaǧynyŋ özı qandai maǧynaly edı!
Sabyrly Syrdyŋ aiaǧy,
Aralǧa qūiar tūstaǧy.
Tūr ma eken köne baiaǧy,
Balyqşy jūrttyŋ qystauy?
Būl – ötken ǧasyrda Jarasqan aqyn joqtaityn mūŋ, bügıngı halyqty erteŋgı ūrpaq ta joqtaityn mūŋ ǧoi. Joǧalǧan mūra, joǧalǧan köne qonys, sonymen qosa, joǧalǧan köne dästür, ata salt, bala saǧynyş bar onda.
Tarihta esesı ketken, quanyşy men qasıretı köp, bızdıŋ ūlttyŋ anasyn jesır, balasyn jetım etken soǧystar men sanyn azaitqan aştyq pen quǧyn-sürgın saryny Jarasqan aqynnyŋ öleŋınen tabylady. Erkındıkke jetken bızdıŋ ūrpaqqa da jattar öleŋ qaldyrdy ol. «Dala, senıŋ ūlyŋmyn!» dep jar saldy Jarasqan. Al dala özın süigen ūldy dalaǧa tastamaitynyna kuä bolyp otyrmyz bız bügın būl keşte.
«Ruhani jaŋǧyru», «Tuǧan elge taǧzym» baǧdarlamasyn jürgızıp otyrǧandar «Dala, senıŋ ūlyŋmyn!» siiaqty jyrlardy ruhty ūrpaq ösıruı üşın jattatuy kerek būl künde. Al jaryq körgen aqyn öleŋınıŋ atauyn qaǧazdan äreŋ oqityn qasırettı sender aityŋdar endı, jaŋa – jas aqyndar. Būl – senderge amanat.
Jarty ǧasyr jyr jazyp, zamandastarynan oqşau tūrǧan Jarasqan – «Maǧjan aqyn atyndaǧy syilyqtyŋ» ǧana iegerı eken. Onyŋ bar alǧan marapaty – sol. Bälkım, onda da bır zaŋdylyq bar şyǧar. Öitkenı, aqyn şyndyqty betke aitty, marapat ızdep äldekımge jyr arnaǧan kezı joq. Eşkımge jalpyldamady, jaǧynbady. Özı bıreudıŋ ala jıbın attamady, eşkımnıŋ jolyn kespedı. Qarǧys alǧan joq. Ömırde de, öleŋde de adal boldy. Sony tabiǧat özıne bügın qaitardy. Onyŋ ölmeitın jyr mūhityn ūrpaq bıldı. Qazaq mektepterı köbeidı. Sol mektepterdıŋ bırıne aqynnyŋ aty da berılıp ülgerdı.
Qazaq önerıne tūŋǧyşy – Rüstem Äbdıraşev kelıp qosyldy. Qazaqstan Respublikasynyŋ AQŞ-taǧy konsuly bolyp kenjesı – Jänıbek Äbdıraşev erjettı. Şaŋyraǧyn, otyrǧan ornyn, ūstaǧan qalamyn küzetıp Şyŋǧys Äbdıraşev qaldy. Bärınıŋ qyzyǧyna bölenıp jary Näzık otyr. Būl – bır aqynǧa, bır azamattyŋ basyna bıtken az baq pa eken?
Oişyl jazuşymyz Äbış Kekılbaev aitatyndai: «Talant toiy – tabynu üşın emes, taǧylym alu üşın» ötkenı abzal. Bügıngı būl keşte alatyn taǧylym – Jarasqan aqynnyŋ adaldyǧy bolsa kerek. «Aqyryn jürıp, anyq bas, Eŋbegıŋ ketpes dalaǧa» degen ūly Abaiǧa taǧy bas iemız. Ūlttyq önege men ömır sabaǧyn paş etetın sūlu söz – ana tılımız, onyŋ poeziiasy jasampaz bolǧai! El aman, jūrt tynyş bolsyn!
Nūrsūltan MYQTYBAI
adebiportal.kz
