Qyrǧyz sosial-demokrattar partiiasynyŋ jetekşısı Temırlan Sūltanbekov 2016 jyly Qyrǧyzstannyŋ eks-prezidentı Almazbek Atambaev pen Qazaqstannyŋ tūŋǧyş prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ arasyndaǧy janjaldyŋ sebebın, onyŋ 1916 jyly Orta Aziiadaǧy Resei imperiiasyna qarsy köterılıs kezınde qaza tapqan qazaqtardy eske aludy qalamaǧandyǧymen bailanystyrdy, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
«Jaqynda eks-prezident Atambaev Qazaqstandaǧy qaiǧyly qaŋtar oqiǧasy turaly mälımdeme jasady. Onyŋ būl sözın bauyrlas qazaq halqy jyly qabyldady. Öz mälımdemesınıŋ mätınınde Almazbek Atambaev Nūrsūltan Nazarbaevtan 2016 jyldyŋ qyrküiegınen keiıngı ıstegen ısınen soŋ, köp närse kütpegenın eşkımge qūpiia emes ekenın atap öttı. Ärine, Almazbek Şarşenūly qarapaiymdylyǧynyŋ arqasynda 2016 jyldyŋ qyrküiegındegı oqiǧa turaly būryn-soŋdy aitpaǧan jäne keiınırek aituy da ekıtalai edı...», - dep jazdy Sūltanbekov äleumettık jelıdegı paraqşasynda.Sonymen bırge ol Qyrǧyzstan men Qazaqstan halyqtary ǧana emes, tıptı joǧary saiasi top ökılderı de Atambaev pen Nazarbaevtyŋ qarym-qatynasynyŋ üzıluınıŋ sebebı, Qyrǧyzstannyŋ būrynǧy prezidentınıŋ 2017 jyly qazanda Qazaqstannyŋ tūŋǧyş prezidentıne qarsy söilegen sözı sebep boldy dep oilap jürgendıgın aitty. Bıraq sebep būl emes bolyp şyqty.
«Sonymen 2016 jyldyŋ qyrküiegınde eks-prezident Almazbek Atambaev qandai oqiǧalardy atap öttı? Qyrküiek aiynyŋ basynda bükıl qoǧamǧa ülken serpın berıp, ärbır qyrǧyz azamatyn ūltjandylyqqa şabyttandyrǧan jäne elımızdıŋ kemel keleşegıne senım ūialatatyn düniejüzılık köşpendıler oiyndary öttı. Al kelesı künı TMD elderınıŋ memleket basşylary qatysqan TMD Keŋesınıŋ mereitoilyq otyrysy öttı. Kelesı künı, 2016 jyldyŋ 17 qyrküiegınde prezident Almazbek Şarşenūly Atambaev 60 jasqa toldy jäne ony qūttyqtauǧa kelgender köp boldy», - dep naqtylady qyrǧyz saiasatkerı.Onyŋ aituynşa, taŋerteŋ Moldova prezidentterı men premer-ministrı 1916 jyly qaza tapqandardyŋ eskertkışıne gül şoqtaryn qoiu üşın Ata-Beiıtke memlekettık rezidensiiadan şyǧuǧa daiyndalyp jatqan.
«Qaiǧyly oqiǧalardyŋ 100 jyldyǧyna orai eske alu şaralaryn ötkızu turaly şeşımnıŋ qabyldanuy täuekeldı qadam bolǧanyn aita ketu kerek, öitkenı būl qyrǧyz-resei qarym-qatynasyna kerı äserın tigızuı mümkın, bıraq mūny ısteu būl bızdıŋ ūrpaqtyŋ ata-baba aldyndaǧy paryzy edı. Būl mäselede Mäskeu men Bışkek arasynda talai dau bolǧanyn bılemız. Ǧalymdar men tarihşylardyŋ derekterı boiynşa Ürkün (Ortalyq Aziiadaǧy Resei imperiiasyna qarsy qyrǧyz köterılısı – avt.) kezınde 200 myŋǧa juyq ata-babalarymyz qaza tapqan. 1916 jyl aŋyzdarda, qasırettı oqiǧasymen, orny tolmas qazasymen halqymyzdyŋ jadynda mäŋgı qaldy. Osynyŋ bärı 100 jyl boiy halyqtyŋ jan düniesınıŋ tereŋınde saqtaldy – būl turaly aitpau, jazbau mümkın emes edı. Bızdıŋ ata-babalarymyzdyŋ on myŋdaǧan mäiıtterı eşqaşan tiıstı därejede jerlengen joq, būl sūmdyq oqiǧany eske alu bızge beibıt ömır süruge mümkındık bermedı», - dedı Sūltanbekov.Ol Atambaevtyŋ jarlyǧynyŋ arqasynda 2016 jyly Qyrǧyzstanda barlyq tau jotalarynda, asularda adamdardyŋ süiekterın jinaǧanyn, jerleu räsımderın ötkızgenın, adamdar qaitys bolǧannan keiın 100 jyl ötken soŋ ruhyn tynyştandyru üşın dūǧa oqyp, filmder tüsırgenın, suret salǧanyn, keŋ talqylau ötkızıp, eskertkışter qoiylǧanyn aityp öttı.
«Al 2016 jyldyŋ 17 qyrküiegınde memleket basşylary, sonyŋ ışınde Resei Federasiiasynyŋ Prezidentı Vladimir Putin de memlekettık rezidensiiadan 1916 jylǧy memorialǧa gül şoqtaryn qoiu üşın şyqqaly jatqan bolatyn. Alaida olar keter aldynda jinalyp tūrǧandarynda, Qazaqstan prezidentı Nūrsūltan Nazarbaev Vladimir Putindı kerı süirep, «Ata-Beiıtke» barmauǧa köndırdı, öitkenı būl Reseige qarsy ıs-şara bolǧandyqtan, mūndai oqiǧalar Qazaqstanda bolmaǧanyn aityp ony oiynan ainytqysy keldı. Qazaqstanda Reseige degen qūrmettıŋ arqasynda mūndai şaralar bolmaǧanyn, al Putinnıŋ qyrǧyz eskertkışıne baryp gül şoqtaryn qoiuy, qazaq elınıŋ tömen deŋgeige tüsıp qalaryn aitqysy kelgen bolar. Sonymen bırge ol Atambaevty ūltşyl jäne ūltaralyq arazdyqty qozdyruşy dep atady. Al Atambaev Nazarbaevqa qaiǧyly oqiǧada qaza tapqan ata-babalaryn eske aluǧa eşkım oǧan kedergı keltırmegenın, onyŋ jasynda tek Qūdaidan qorqu kerektıgın aitty dep jauap berdı», - dep naqtylady saiasatker.Onyŋ aituynşa, ekı prezident arasyndaǧy qyzu aitystan keiın Putin oiǧa şomyp, soǧan qaramastan Armeniia prezidentı, Moldova premer-ministrı jäne Atambaevpen bırge qaiǧyly oqiǧa qūrbandaryn eske aluǧa barǧan.
«Būl, menıŋ oiymşa, Resei Prezidentınıŋ danalyǧyn körsetedı. Nätijesınde Nazarbaev bırden äuejaiǧa baryp, Astanaǧa ūşsa, Putin 1916 jylǧy qaiǧyly oqiǧa qūrbandaryna arnalǧan memorialǧa gül şoqtaryn qoiǧannan keiın Atambaevpen bırge Qoi-Taş auylyndaǧy rezidensiiasyna bardy" dep jazdy Sūltanbekov.
