Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ AQŞ-tyŋ The National Interest basylymynda jariialanǧan «Euraziiadaǧy qūbylmaly jaǧdai Qazaqstannyŋ damuyn bäseŋdetpeidı» atty maqalasyna şolu.
Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev 4 säuırde Amerikanyŋ bedeldı The National Interest basylymynda jariialanǧan maqalasynda «Bız Qazaqstanda demokratiialyq özgerısterdıŋ jaŋa däuırıne qadam bastyq», – dep atap ötedı.
Atalǧan maqalada elımızdıŋ aldynda tūrǧan syn-qaterlerge nazar audarylyp, biylǧy 16 nauryzdaǧy «Jaŋa Qazaqstan: jaŋaru men jaŋǧyru joly» atty Qazaqstan halqyna Joldauda aitylǧan auqymdy reformalardyŋ män-maŋyzy aiqyndalady.
Memleket basşysynyŋ pıkırınşe, «postkeŋestık keŋıstıkte bolyp jatqan oqiǧalar aitarlyqtai syn-qater töndırude, bıraq elımızdıŋ alǧa qadam basuyn tejei almaidy».
Avtor biylǧy qaŋtar aiynyŋ basyndaǧy oqiǧany eske ala otyryp, beibıt şerulerdıŋ jappai zorlyq-zombylyqqa ūlasqanyna jäne el Täuelsızdıgınıŋ 30 jyly ışınde mūndai jaǧdai būryn-soŋdy bolmaǧanyna toqtalady.
Osyǧan bailanysty Prezident «Bız älı künge deiın osynyŋ zardabynan tolyq aiyqqan joqpyz. Bıraq būl oqiǧadan sabaq alyp, tüitkıldı mäselelerdı batyl şeşuge jäne alǧa ılgerıleuge tolyq daiynbyz», – dep atap ötken.
Qasym-Jomart Toqaev aimaqtaǧy geosaiasi ahualǧa tüsındırme jasai otyryp, «Qazaqstan men Reseidıŋ arasyn älemdegı eŋ ūzyn şekara bailanystyryp jatyr.
Sondyqtan ekı el özara yntymaqtastyqqa negızdelgen erekşe qarym-qatynas ornatqan» dep jazady.
Sonymen qatar, Memleket basşysy Ukrainamen de dästürlı dostyq qatynastarymyzdyŋ tamyry tereŋde ekenıne nazar audaryp, «qaqtyǧys BŪŪ Jarǧysyna säikes tezırek jäne ädıl retteledı» dep ümıttenetının aitady.
Qasym-Jomart Toqaev qaŋtar dürbeleŋı Qazaqstandy dür sılkındırgen oqiǧa bolǧanyn atap öttı. Būl jaǧdaidan elımızge sabaq bolǧany – azamattardyŋ zaŋdy talaptary zorlyq-zombylyq pen qudalaudan qoryqpai aityluǧa tiıs ekenın moiyndau. Ol memleket pen azamattyq qoǧam arasyndaǧy dialogtyŋ şyn mänınde nyǧaiuyna jol aşady.
Memleket basşysy öz maqalasynda Qazaqstandy reformalau jäne jaŋǧyrtu jönındegı negızgı bastamalary, eŋ aldymen, halyq kötergen ekonomikalyq jäne äleumettık mäselelerdı şeşuge baǧyttalǧanyna basa nazar audarady.
Osy rette, Prezident «olardyŋ bızden ne kütetının anyq ärı aiqyn estıdık», – dep atap ötken.
Qasym-Jomart Toqaevtyŋ aituynşa, elımız memlekettık bilıktı būryn-soŋdy bolmaǧan ortalyqsyzdandyruǧa, üilesımdı jäne tepe-teŋdık jüiesın nyǧaituǧa kırıstı.
Sonymen bırge sybailas jemqorlyq pen aǧaiyngerşılık äreketterge tözbeuşılık pıkır qalyptasady. Būl «saiasi bilık pen bailyqtyŋ sanauly adamnyŋ qolyna şoǧyrlanuyna» jol bermeidı.Reformalar negızgı memlekettık organdarda – Prezident Äkımşılıgınde, Parlamentte, jergılıktı äkımdıkterde, sot jäne qūqyq qorǧau jüielerınde jürgızıledı. Memleket basşysy azaptaularǧa müldem tözbeuşılık qamtamasyz etıletınıne erekşe män beredı.
Jaŋa Qazaqstanda bilıktıŋ tarmaqtary men memlekettık organdar arasynda ökılettıkterdıŋ balansyn basqaşa qalyptastyru josparlanyp otyr.
Memleket basşysy aitqandai, şyn mänınde, Qazaqstan basqarudyŋ «superprezidenttık» modelınen «normativtık-prezidenttık» basqaru türıne köşedı.
Elımızde saiasi äraluandyqty nyǧaituǧa arnalǧan aralas proporsionaldy-majoritarlyq sailau jüiesın engızuge erekşe män berıledı.
Būl rette Qasym-Jomart Toqaev bügınde özıne tiesılı prezidenttık ökılettıkterdıŋ bır bölıgınen öz erkımen bas tartatynyn eske saldy.
Memleket basşysy taǧaiyndaityn senatorlar sany 15-ten 10-ǧa deiın qysqarady, onyŋ jartysyn Qazaqstan halqy Assambleiasy ūsynatyn bolady.
Prezident öz maqalasynda «Konstitusiialyq özgerısterdıŋ audan, qala jäne auyldyq okrug äkımderıne köbırek ökılettık beruı asa maŋyzdy sanaluy mümkın. Būdan bylai olar, eŋ aldymen, halyq aldynda jauapty jäne tolyqtai esep beredı», – dep jazady.
Sonymen qatar barlyq reforma azamattyq qoǧamnyŋ bedeldı ökılderımen tyǧyz dialog jürgıze otyryp äzırlengenıne arnaiy toqtalǧan.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan ekonomikasyn monopoliiadan aryltu mäselesı turaly aita kelıp, «jüie tek taŋdauly adamdar üşın ǧana emes, azamattarymyzdyŋ igılıgıne qyzmet etuı kerek» deidı. Ökınışke qarai, būryn būndai jaǧdaiǧa jiı jol berılgenın eske saldy. Osyǧan bailanysty Prezident «inkliuzivsız ösım ornyqty bolmaidy» dep atap öttı. Sondai-aq maqalada «oligarhtar men olardyŋ monopoliialaryna tiesılı orasan mol bailyq elımızdıŋ jūmysşy jäne orta taptarynyŋ igılıgıne qaita jūmsalady», – dep jazylǧan.
Qasym-Jomart Toqaev eldı odan ärı damytu üşın äleumettık-ekonomikalyq teŋsızdık mäselesın şeşudıŋ maŋyzy zor ekenıne män berdı. Ol «ekonomika ösken saiyn azamattardyŋ da äleuetı artuy kerek» dep esepteidı.
Osyǧan bailanysty «Ükımetke jalaqyny arttyru jäne kedeişılık deŋgeiın tömendetu baǧdarlamasyn äzırleu tapsyryldy». Būl jaǧdaida halyq üşın alǧaşqy naqty qadamdar eŋ tömengı jalaqyny 40 paiyzǧa arttyru jäne biudjettık sala qyzmetkerlerınıŋ jalaqysyn köteru bolmaq.
Memleket basşysy «şaǧyn biznestıŋ salyq jüktemesı tömendeidı. Al Qazaqstannyŋ öndıruşı kompaniialary ekonomikalyq auyrtpalyqtyŋ salmaǧy men ülesın köbırek jäne ädıl köteredı», – dep eske salady.
Jalpy, Prezidenttıŋ aituynşa, būl reformalar halqymyz üşın betbūrys kezeŋıne jol aşady. Elımız bügınde toqyrau jolyn emes, üdemelı damu baǧytyn taŋdaidy.
Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev maqalasyn «älı ūzaq jol jüruımız kerek. Serıktestestık el ışınde de, halyqaralyq deŋgeide de – beibıtşılık pen örkendeudıŋ ortaq bolaşaǧyn qūrudyŋ bırden-bır joly», – dep qorytyndylaidy.
Anyqtama: AQŞ-tyŋ 37-şı Prezidentı Richard Niksonnyŋ bastamasymen 1985 jyly negızı qalanǧan būl jurnaldy Ūlttyq müddeler jönındegı ǧylymi-taldau ortalyǧy şyǧarady.
Ol negızınen saiasat pen halyqaralyq bailanystarǧa arnalǧan. Basylymnyŋ tūraqty avtorlarynyŋ arasynda belgılı amerikalyq saiasatkerler men sarapşylar bar.
Sondai-aq, osy jurnalda Resei Prezidentı Vladimir Putin men ataqty amerikalyq saiasattanuşy Frensis Fukuiamanyŋ maqalalary, atap aitqanda, onyŋ äigılı «Tarihtyŋ soŋy» şyǧarmasynyŋ mätını jariialanǧan.
”Adyrna” ūlttyq portaly
