50 jyl būryn rekordtyq biıktıkten ūşaq apatynan qūlap, aman qalǧan Vesna Vulovich.
Strkgolma Belgradqa bet tartqan iugoslavilyq avilainer DS-9 borty osydan 50 jyl būryn 28 jolauşy men ekipaj müşelerımen Chehoslovakiia maŋynda apatqa ūşyraǧan bolatyn. Būl jan türşıgerlık apattan tırı qalǧan serviialyq stiuardes Vesna Vulovich bolatyn. Ol älemdık genistar kıtabyna 10 km biıktıkten qūlap, tırı qalǧan adam retınde kıtapqa engızıldı.
Ūşaq synyqtary Chehiianyŋ Srbska Kamenise auylyna jaqyn jerde qūlady, al olardyŋ maksimaldy keŋeiuı bırneşe şaqyrymnan aspady. On şaqyrym biıktıkte adamdar kabinanyŋ qysymyn tömendeuınen öledı, bıraq Vulovich, sarapşylardyŋ pıkırınşe, onyŋ qan qysymymen problemalary bolǧandyqtan qūtqaryldy - ol tym tömen boldy, al qyz tıptı ūşu aldynda kofe ışuge mäjbür bolǧan, iaǧni medisinalyq baqylaudy aldau üşın. Dekompressiiadan bırden esınen tanyp, ol fiuzeliaj qoqystarynyŋ ışınde qaldy, ölgenderdıŋ mäiıtterı men jarylys aldynda özı alyp kelgen azyq-tülık pen susyndar bar arbaǧa qystyryldy jäne būl fragment qūlaudy jūmsartqan eŋıske ötkır būryşpen qonǧan.
Jerge qonǧannan keiın Vulovichtıŋ joly taǧy boldy, öitkenı ony köp ūzamai Ekınşı düniejüzılık soǧys kezınde nemıs armiiasynda feldşer bolyp qyzmet etken ormanşy Bruno Honke tauyp aldy. Ol qūtqaruşylar kelgenge deiın-aq oǧan alǧaşqy medisinalyq kömek körsettı, qandy toqtatty, bıraq denesın qozǧaltpady, öitkenı ol stiuardessanyŋ omyrtqasy synǧan dep küdıktengen (anyqtalǧandai).
Bruno Honke: «Men saraida otyn jaryp jatqanda, jarylysty estıdım», - dedı. «Men köşege jügırıp şyǧyp, qoqystardyŋ qūlap jatqanyn kördım, al körşıler jol boiymen jügırıp, ūşaq bır jerge qūlap qaldy dep qorqyp aiqailap jatqanda ... Men de jügırdım, kenet ormannan sol jaǧymda dauysty estıdım. äiel dauysy. Men sol dauysty jetelep, odan da jyldam jügırdım. Qaraŋǧy tüsıp, qar jauyp, taiǧaq boldy. Dauys estıgen jerge tört aiaǧymmen jorǧaladym. Ūşaq synyqtary astynan äieldıŋ ekı aiaǧy körındı. Eŋkeiıp qarasam, tırı eken, tıptı aiqailauǧa da küşı jetetın jandy kördım. Men ony mümkındıgınşe az qozǧaltuǧa tyrysyp, ülken qiyndyqpen ony metall synyqtarynan bosatyp aldym. Jedel järdem kelgen soŋ qyzdy zembılge jatqyzyp, mamandarǧa tapsyrdyq. Bızdıŋ jūmysymyz aiaqtaldy!»
Sodan keiın Vulovich auruhanada köp ai jatty. Auyr jaraqat alǧan, onyŋ ışınde bassüiek ışıne qan qūiylǧan, jambas süiegı janşylǧan, bırneşe omyrtqalary synǧan, bıraz uaqyt belınen tömen sal bolyp, komaǧa tüsken, bıraq aman qalǧan.
Onyŋ jady qalpyna kelgenşe az uaqyt ötpedı. Bastapqyda ol Pragada auruhana bölmesınde ata-anasynyŋ qasynda jatqanyna taŋ qalyp, ne bolǧanyn mülde esıne almady. Oǧan bolǧan oqiǧa turaly jaily maqalasy bar gazettı körsetkende, ol emosiialardyŋ köptıgınen esınen tanyp qaldy. Belgradqa ūşar aldynda oǧan sedativtı därı engızudı ūsyndy, bıraq ol bas tartty jäne bolaşaqta ol kem degende jolauşy retınde ūşaqqa otyrudan qoryqpady. «Men apat turaly eşteŋe esımde joq, sondyqtan ūşudan qoryqpadym. Kerısınşe, men älı de stiuardessa bolyp jūmys ıstegım keldı », - dep esıne aldy qyz. «Sol qolym men aiaǧymdy, üş oŋ qabyrǧamdy, ekı bel omyrtqasyn, oŋ qolymnyŋ bırneşe sausaǧyn syndyrdym. Men älı eşteŋe esımde joq», - dep moiyndady Vesna Vulovich 1979 jyly RTV Revija-ǧa bergen sūhbatynda, «Mende retrogradtyq amneziia bar. Oqiǧadan bırneşe minut būryn jäne jiyrma künnen keiın ne bolǧany esımde joq. Bır künı esıme tüsuım mümkın. Endı, ärine, men ony äldeqaida jeŋıldetemın. Ūşaq apaty turaly oqyǧanda, men şynymen de sol ūşaqta boldym ba?, dep taŋ qalamyn», deidı.
Vulovich tūrmysqa şyqty, bıraq jaraqatyna bailanysty balaly bola almady. Al 15 jyldan keiın ol küieuımen ajyrasty. Apattan keiın ol Srbska-Kamenisada jyl saiynǧy eske alu şaralaryna da qatysty, bıraq ömırınıŋ soŋyna qarai densaulyǧynyŋ naşarlauy oǧan mūny ısteuge kedergı boldy. Soŋǧy bırneşe jyl boiy ol Belgradtaǧy päterınde tūryp, 2016 jyly Rojdestvo qarsaŋynda, 67 jasqa tolǧanyna bırneşe kün qalǧanda jalǧyz qaitys boldy. Sūhbattarynda ol özın baqyttymyn dep sanamaitynyn moiyndady. «Eger men būl ūşaqta mülde bolmasam, baqytty bolar edım», - dedı ol.
Ainūr Meiırbekova
Vulovich stiuardessa mamandyǧyna kezdeisoq kelgen.. Jasöspırım kezınde ol Bitlz tobynyŋ jūmysyna qyzyǧyp, Batys mädenietıne qyzyǧuşylyq tanytyp, aǧylşyn tılın jetık meŋgerudı şeşken.. Bır jyldyq tıl kurstarynan keiın ol Ūlybritaniiaǧa, odan Şvesiiaǧa bardy, bıraq ata-anasy Belgradqa oraludy talap ettı. Bıraq Batys elderıne baru nietı joǧalmady jäne stiuardessa mamandyǧy būl üşın öte qolaily boldy. Stiuardessa bolu ideiasyna ūşqyş bolǧan būrynǧy synyptasymen kezdesu türtkı bolǧan. «Men apatqa deiın segız ai ǧana ūştym. Tūraqty kelısımşartym da bolǧan joq. Onyŋ üstıne men būl ūşaqta müldem ūşuǧa tiıs emes edım. Menı basqa Vesnamen şatastyryp, reiske jıberdı. Ne kütıp tūrǧanyn bılmedım,bıraq men öte quanyşty boldym,, öitkenı Daniiaǧa bırınşı ret ūşuym bolatyn. Men Kopengagendegı Sheraton qonaqüiınde tüneudı armandadym, ol da oryndaldy», - dep esıne aldy Vulovich keiın. Ainūr Meiırbekova
