HH ǧasyrdyŋ 40-tan 80-jyldarǧa deiıngı kezeŋınde ǧalym ärtürlı memlekettık organdarǧa Şäkärımnıŋ ǧylymi jäne şyǧarmaşylyq ömırbaiany boiynşa öz zertteulerımen qoldana otyryp, ünemı ötınışterdı tapsyrdy. Mūhammedhanovtyŋ Şäkärımge qatysty tarihi ädılettılıktı qalpyna keltıruge arnalǧan tynymsyz küresınıŋ mysaldary ǧana.
Qaiym Mūhamedhanov Şäkärımnıŋ ūly Ahat Qūdaiberdievke N. Hruşevtıŋ atyna hat jazuǧa jäne osy hatty daiyndauǧa eleulı kömek körsetken bolatyn. 1964 jylǧy tamyzdaǧy tüpnūsqa qūjat Q.Mūhamedhanovtyŋ otbasy Semei memlekettık pedagogikalyq institutynyŋ Şäkärım atyndaǧy ǧylymi-zertteu ortalyǧyna 2005 jyldyŋ qaŋtarynda berıldı. HH ǧasyrdyŋ 50-60 jyldary Qaiym Mūhamedhanov Qazaqstannyŋ Kommunistık partiiasy Semei öŋırlık komitetıne jäne Qazaqstannyŋ Kommunistık partiiasynyŋ Abai audandyq komitetıne bırneşe ret jügındı. Aqyrynda, 1964 jyly Qazaqstannyŋ Kommunistık partiiasy Abai audandyq komitetı Qazaqstan Kompartiiasy Semei öŋırlık komitetıne Şäkärımnıŋ ömırı men şyǧarmaşylyǧyn zertteu komissiiasynyŋ jūmysynyŋ nätijelerı turaly habarlady. Būl organnyŋ jūmysy Mūhamedhanov ūsynǧan zertteu materialdaryna negızdelgen. Būǧan dälelderdıŋ bırı - QP Abai audandyq komitetınıŋ hatyn toltyru.
1970-şy jyldary Qaiym qoltaŋbalary ǧalym-ädebiettanuşy Şäkärımnıŋ qazaqstandyq jäne bükılodaqtyq basylymdar redaksiiasynda, sondai-aq Qazaqstannyŋ partiialyq organdarynda qalpyna keltırıluıne jıberıldı. Mūhamedhanovtyŋ barlyq hattary Şäkärım turaly ǧylymi maqalalarymen bırge jürdı.
Şäkärım şyǧarmaşylyǧyn oŋaltu üşın küres 80-jyldarda jalǧasty. Mäselen, 1982 jyly Qaiym Mūhamedhanov KOKP Ortalyq Komitetı men Qazaqstannyŋ Kommunistık partiiasy Ortalyq komitetıne hat joldady. Al 1987 jylǧy 24 mausymda onyŋ ötınışı Qazaqstan Kommunistık partiiasy Semei öŋırlık komitetıne jıberıldı. Öŋırlık komitet öz kezegınde Qazaqstannyŋ Kommunistık partiiasy Ortalyq komitetıne memorandum jıberdı.
1987 jyldyŋ 6 şıldesınde Mūhamedhanov Qazaqstan Kompartiiasy Ortalyq Komitetınıŋ Bırınşı hatşysy G.V. Kolbinge jäne KSRO Jazuşylar Odaǧynyŋ Bırınşı hatşysy V. Karpovqa hat joldady. Hatqa Mūhamedhanov jürgızgen ädebi zertteu, sondai-aq 1958 jyly onyŋ qalpyna keltırıluıne arnalǧan Şäkärımnıŋ fotosuretı jäne basqa da mūraǧattyq materialdar engızıldı. 1988 jyldyŋ 31 qaŋtarynda K.Mūhamedhanovtyŋ V.V. Karpovqa arnalǧan Keŋes jazuşylar odaǧyna qaitadan ündeuı oryn aldy.
1988 jyldyŋ 23 aqpanynda atalmyş ǧylym qairatkerı Ogoniok jurnalynyŋ redaktory V.A. Korotichke Şäkärım turaly özınıŋ maqalalaryn, aqynnyŋ fotosuretın jäne onyŋ oŋaltu turaly qūjatynyŋ köşırmesın qosa otyryp, hat jazdy.
1988 jyldyŋ 7-şı säuırınde K.Mūhamedhanov tanymal jazuşy Adi Şärıpovtan: «Qūttyqtaimyz, Şäkärım şeşımder qabyldau organdarymen aqtaldy».
Al 1988 jylǧy 14 säuırde «Qazaqstan Kompartiiasy Ortalyq Komitetınde» materialy «Kazahstanskaia pravda» gazetınde, keiınırek basqa respublikalyq basylymdarda jaryq kördı. Aqyn Şäkärımnıŋ şyǧarmaşylyq mūrasy turaly ». Osy tarihi qūjattyŋ mätını üşın K.Mūhamedhanovtyŋ G.V. Kolbinge tolyq hat jazylǧan. Qūjat jariialanǧannan keiıngı künı Qazpravdada (iaǧni, 1988 jylǧy 15 säuır) Şäkärım turaly 40-şy jäne 70-şy jyldarda jariialanǧan Muhamedhanovtyŋ aqynnyŋ şyǧarmalary turaly ǧylymi maqalalar bastaldy.
1970-şy jyldary Qaiym qoltaŋbalary ǧalym-ädebiettanuşy Şäkärımnıŋ qazaqstandyq jäne bükılodaqtyq basylymdar redaksiiasynda, sondai-aq Qazaqstannyŋ partiialyq organdarynda qalpyna keltırıluıne jıberıldı. Mūhamedhanovtyŋ barlyq hattary Şäkärım turaly ǧylymi maqalalarymen bırge jürdı.
Şäkärım şyǧarmaşylyǧyn oŋaltu üşın küres 80-jyldarda jalǧasty. Mäselen, 1982 jyly Qaiym Mūhamedhanov KOKP Ortalyq Komitetı men Qazaqstannyŋ Kommunistık partiiasy Ortalyq komitetıne hat joldady. Al 1987 jylǧy 24 mausymda onyŋ ötınışı Qazaqstan Kommunistık partiiasy Semei öŋırlık komitetıne jıberıldı. Öŋırlık komitet öz kezegınde Qazaqstannyŋ Kommunistık partiiasy Ortalyq komitetıne memorandum jıberdı.
1987 jyldyŋ 6 şıldesınde Mūhamedhanov Qazaqstan Kompartiiasy Ortalyq Komitetınıŋ Bırınşı hatşysy G.V. Kolbinge jäne KSRO Jazuşylar Odaǧynyŋ Bırınşı hatşysy V. Karpovqa hat joldady. Hatqa Mūhamedhanov jürgızgen ädebi zertteu, sondai-aq 1958 jyly onyŋ qalpyna keltırıluıne arnalǧan Şäkärımnıŋ fotosuretı jäne basqa da mūraǧattyq materialdar engızıldı. 1988 jyldyŋ 31 qaŋtarynda K.Mūhamedhanovtyŋ V.V. Karpovqa arnalǧan Keŋes jazuşylar odaǧyna qaitadan ündeuı oryn aldy.
1988 jyldyŋ 23 aqpanynda atalmyş ǧylym qairatkerı Ogoniok jurnalynyŋ redaktory V.A. Korotichke Şäkärım turaly özınıŋ maqalalaryn, aqynnyŋ fotosuretın jäne onyŋ oŋaltu turaly qūjatynyŋ köşırmesın qosa otyryp, hat jazdy.
1988 jyldyŋ 7-şı säuırınde K.Mūhamedhanov tanymal jazuşy Adi Şärıpovtan: «Qūttyqtaimyz, Şäkärım şeşımder qabyldau organdarymen aqtaldy».
Al 1988 jylǧy 14 säuırde «Qazaqstan Kompartiiasy Ortalyq Komitetınde» materialy «Kazahstanskaia pravda» gazetınde, keiınırek basqa respublikalyq basylymdarda jaryq kördı. Aqyn Şäkärımnıŋ şyǧarmaşylyq mūrasy turaly ». Osy tarihi qūjattyŋ mätını üşın K.Mūhamedhanovtyŋ G.V. Kolbinge tolyq hat jazylǧan. Qūjat jariialanǧannan keiıngı künı Qazpravdada (iaǧni, 1988 jylǧy 15 säuır) Şäkärım turaly 40-şy jäne 70-şy jyldarda jariialanǧan Muhamedhanovtyŋ aqynnyŋ şyǧarmalary turaly ǧylymi maqalalar bastaldy.
Dina Mūhamedhan,
Qaiym Mūhamedhan atyndaǧy Bılım jäne mädeniet ortalyǧy qoǧamdyq qorynyŋ direktory
