Ashtyq jaıly estelikter el arasynda óte kóp. Olardyń aýyr ári qasiretti ekeni sonshalyq, júrekti syzdatyp, kózge jas ákeledi. Solardyń birqatary mine mynalar:
Rysqulbek Aýǵanbaıuly:
– Tikeleı ashtyqtan bizdiń aýyldaǵy Sıqym rýynyń Asan degen atasynan 70 úıden 1933 jyldyń aıaǵynda 8-aq tútin qaldy. Jýaly aýdanyndaǵy Alekseevka, Nekrasovka, Kantemırovka, Ýspenovka, Blagoveenka, Kazenka, Petrovka, Zykovka, Evgenevka, taǵy basqa tolyp jatqan orys eldi mekenderi aınalasynyń bári ashtyq pen joqtyqty engize qoımaǵan. Búkil aýdan, oblys, respýblıka kólemindegi tili sýmańdaǵan ajal qazaq aýyldarynyń ortasynda otyrǵan orys aǵaıyndarynyń qylyn da qısaıta almaǵan.
Momynqul Piráliuly:
– Jýaly qysy óte qatty. Boran 3-4 táýilikke sozylatyn. Bir jazǵan óziniń astyǵyn belsendilerden qorqyp daladaǵy sharbaqqa kómipti. 1932 jyly 6 táýlik soqqan boranda ol óziniń tyqqan urasyn taba almaı, úı-ishimen qyrylyp qaldy.
Á. Marǵulannyń esteliginen:
1932 jyly eldegi asharshylyqty estip, jolǵa shyqtym (Onda Lenıngradta oqyp júrgen kezim). Frýnzege kelgende júregim syzdap sala berdi. Bosqyndar (qazaqtar) kóshede júrgizbeıdi. Kóbisi – Soltústik aımaqtan. Shydaı almaı, Qyrǵyzstan atqarý komıtetiniń predsedateline keldim. Qolymnan kelgen kómegim sol ǵana. Sodan Almatyǵa bet aldym. Goloekınge kirý qaýipti. Eldiń óz astyǵyn ózine qımaý ne sumdyq. Elge jetsem, aýyldyń ornynan basqa eshteńesi qalmapty. Sheshem Qaraǵandyǵa bara jatyp jolda ólipti. Arǵy atamyzdan qalǵan arab, monǵol, túrki tilinde jazylǵan, keıi ógiz terisine basylǵan jazbalar bar edi. Onyń barshasy joǵalypty.
(Q.Amanjolov. «Meshin jylǵy qasiret». «Aqıqat». № 7. 1992 j.)
Goloekın genoıdi kezinde qazaq saharasynyń 40 mıllıon maly ósip-kóbeıýdiń ornyna birinshi besjyldyqtyń ekpindi qurlystaryna: Donbasqa, Kýzbasqa, Magnıtogorskige, Dneprogeske, Qaraǵandyǵa et bolyp toǵytyldy. Sóıtip malmen birge qazaq halqynyń ózi de birinshi besjyldyqtyń qurbandyǵyna shalyndy… Egin ekpeıtin elge astyq salyǵy salyndy… Semeı, Kereký qalalarynda qoıma-qoıma, vagon-vagon etti shiritken, biraq ashyqqandarǵa bermegen… Ulytaý mańynda bir úıir jylqyny saıǵa qamap, pýlemetpen atqylap, qyryp salǵan…
Derekkóz: http://www.dalanews.kz
