Resei äskerınıŋ Ukrainaǧa basyp kırgenıne 4 aiǧa juyqtady. Älemnıŋ "ekınşı äskerı" aitarlyqtai äskeri jetıstıkke jetpese de, soǧys zaŋdylyqtaryn būzu men beibıt tūrǧyndarǧa qarsy qylmys jasau jaǧynan auyz toltyryp aitarlyq "jetıstıkke" jetıp ülgerdı.
Ukraina ışkı ıster ministrlıgınıŋ aqparatyna sensek, Resei äskerı Ukraina jerınde jiyrma myŋnan astam adamzatqa qarsy qylmys türlerın jasaǧan.Jaqynda Ukrainada "Baskeserler kıtaby" paida bolady. Būl turaly el prezidentı Vladimir Zelenskii 8 mausymda mälımdedı. Onda Resei äskerınıŋ qylmystary men ony jasaǧan äskeri qylmyskerlerdıŋ aty-jönı, jasaǧan qylmys türı jazylady.
"Qylmys jasauǧa būiryq bergenderdıŋ attaryn jazamyz. Naqty faktıler, suretter, fotolar. Ukrainada qandai qylmys jasady, sonyŋ barlyǧy jazylatyn bolady. Buchada, Mariupol qalasynda. Özge qalalar men aimaqtarda jasaǧan qylmystyŋ barlyǧy da taiǧa taŋba basqandai naqty körsetıledı. Eşkımdı keşırmeimız, barlyǧy da jauap beretın bolady" , – deidı Zelenskii.
Ukraina qazırdıŋ özınde qylmys jasaǧandarǧa qatysty sot prosesın bastap kettı. Eldıŋ bas prokurory İrina Venediktovanyŋ aituy boiynşa, qazır naqty 104 adamǧa qatysty ıs aşylyp, onyŋ ışınde segız ıs sotta qaralyp jatyr deidı. Ukraina soty üş reseilık sarbazǧa sot ükımın şyǧaryp ülgerdı. Onyŋ ışınde 23 mamyr künı serjant Vadim Şişimarindı ömır boiy bas bostandyǧynan aiyru jazasy kesıldı.
Ukraina sotyna qarsy prosess retınde separatister de ükım şyǧaruda. Mysaly separatister qolyndaǧy Donesk qalasynda Ukraina üşın soǧysuǧa kelgen Ūlybritaniia azamattaryna ükım şyqty. Separatister üş britan azamatyn ölım jazasyna kestı. Būl şeşımdı ärine Ūlybritaniia ükımetı men halyqaralyq ūiymdar aiyptap, olardy bosatu jolyn qarastyratynyn aitty.
Reseilık oppozisiia ökılderı Ukrainanyŋ "Baskeserler kıtabyn" jasauyn qoldaidy jäne ony Putin rejimınıŋ negızgı beinesı retınde älemge körsetu kerek degen oida. Olar "Putin tübı bilıkten ketedı, al äskeri qylmyskerler jazasyn tübı alady" deidı.
Ukraina halyqaralyq ūiymdarmen bırlese otyryp äskeri qylmyskerlerge tribunal ūiymdastyru jaǧyn oilastyruda. Būl boiynşa Bucha jäne özge qalalarǧa halyqaralyq ūiymdar men Europa elderınıŋ ökılderı kelıp, qylmys türlerıne köz jetkızıp, qūjatqa tüsırgen bolatyn. Beiresmi mälımet boiynşa "Bucha tribunaly" degen ataumen qazır dälelder men kuägerlerden jauap alu jürıp jatyr. Bır ǧana Buchanyŋ özınde 16-60 jas aralyǧyndaǧy er azamattardyŋ barlyǧyn öltıru faktısı tırkelgenı aityluda. Būl tek qana äskeri qylmys emes, genosid dep tanylyp, Gaaga arqyly ömır boiy bas bostandyǧynan aiyru şeşımıne äkeletın qylmys türıne jatady.
Bügınde basqynşylar qolyndaǧy Mariupol qalasynda 20 myŋnan astam beibıt tūrǧynnyŋ opat bolǧany jaily aqparattar bar. Ony ǧaryştan tüsırgen sputniktık suretter, myŋdaǧan jaŋadan qazylǧan qorym men qaladan evakuasiialanǧan beibıt tūrǧyndar rastap otyr. Qala tūrǧyndarynyŋ 10 paiyzy Resei äskerınıŋ basqynşylyǧynan qaza tapqany däleldense, Putinnıŋ qalany qandai jolmen bolsa da alu turaly būiryq bergenı naqtylanady deidı sarapşylar. Mariupol qalasynda himiialyq qaru türın qoldanu faktısı de boluy mümkın, alaida qalaǧa täuelsız sarapşylar kıre almaityndyqtan, dälel tabu qiyn.
Ukraina Resei äskerı jappai zorlyq körsetu men tonau boiynşa ortaǧasyrlyq ädısterdı qoldanǧanyn aityp otyr. Al bügıngı taŋda basqynşylar qolyndaǧy porttar men qambalardan astyqty Resei jerıne tasuy, älemdık astyq tapşylyǧyna äkelıp, adamzatqa jasalǧan qylmys bolmaq deidı.
"Adyrna" ūlttyq portaly
