2018 jyldyŋ 27 mamyrynda «Alatau» dästürlı öner teatrynyŋ konsert zalynda teatr önerpazy, Halyqaralyq jäne respublikalyq baiqaulardyŋ laureaty J. Saqaevtyŋ «Alatau alabynda Jasūlan Saqaev» atty esep beru konsertı öttı. Şara Astananyŋ 20 jyldyǧyna orai, sondai-aq «Ruhani jaŋǧyru» baǧdarlamasy aiasynda ūiymdastyryldy.
Keş şymyldyǧyn Jasūlan Nūrbekūlynyŋ «Alatau» teatryndaǧy ärıptesterı sahnalyq körınıspen aşty. Odan ärı keş iesınıŋ bırınen bırın asyryp salǧan änderı, sol änderdı aitqan kezde qazaqy qalpyn, qarapaiym şynaiylyǧyn saqtai bıluı, jalpy keşke mūqiiat daiyndalyp, repertuaryn talǧampazdyqpen ırıktep qūruy körermenderdıŋ oǧan degen qūrmetın arttyra tüstı. Änşı repertuaryndaǧy sezım qylyn şertetın lirikalyq änder tyŋdarmandy bırde oiǧa batyrsa, bırde köŋıl-küiın köterıp, serpılıs berdı. Dästürlı öner ökılderınıŋ ızın basyp kele jatqan, Arqanyŋ änşılık dästürın tu etken Jasūlannyŋ oryndauşylyq mänerı, ädemı de sazdy dauysy jinalǧan qauymdy bırden özıne tartty.
Keş Jasūlannyŋ önerdegı ūstazdary Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen ärtısı Ramazan Stamǧaziev, dombyraşy Mūrat Äbuǧazy jäne «Steppe sons» modern etno-djaz ansamblınıŋ öner körsetuımen qorytyndylandy.
Konsertten soŋ älı de bolsa tolqynys äserınde jürgen Jasūlandy sözge tarttyq.
– Jasūlan, alǧaşqy esep beru konsertıŋız qūtty bolsyn! Maǧan konsertke kelgen köpşılıktıŋ önerıŋızge meiırı qanbai qalǧandai körındı...
– İä, sözıŋızdıŋ jany bar. Negızınde būl konsertke jylǧa juyq uaqyt daiyndaldym. Türlı ideialar tuyp, ärqalai pıkırler aityldy. Öner salasyndaǧy mamandarmen aqyldasyp, ūstazdarymnyŋ keŋesın tyŋdap, är qadamymdy oi elegınen ötkızıp otyruǧa tyrystym. Käsıbi rejisser, ssenarist aǧalarymyzdyŋ kömegıne jügındım. Nege deseŋız, halyqty ūlttyq kiım kiıp, dombyramen än şyrqap qana qyzyqtyra almaisyŋ. Tyŋdarman talǧamy ärtaraptanyp, dästürlı önerge degen qyzyǧuşylyq azaia bastaǧan zamanda osy saladaǧy önerpazǧa köp eŋbektenıp, ızdenu kerektıgın tüsındım. Qala berdı, bıreulerdıŋ «dästürlı önerge qazır eşkımdı jinai almaisyŋ» degen äŋgımesı de boldy. Qūdaiǧa şükır, bärı jaqsy öttı. Sahnalyq kiımımnen bastap LED-ekran, jaryq beru, jalpy konserttık baǧdarlamanyŋ özara üilesım tabuy – öz ısınıŋ mamany bolyp tabylatyn şeberlerdıŋ arqasy. Öz basym ol kısılerge bek rizamyn. Sonymen qatar, konserttı äzırleu barysynda teatr taŋdauy köp adam bıle bermeitın, būryn-soŋdy aitylmai kelgen änderge tüstı. Solardy barynşa ırıktep, halyq yqylasyna bölenedı-au degenderın qamtydym. Önerdegı ülken aǧalarym da özderınıŋ ystyq lebızderı men alǧystaryn bıldırıp jatty. Ärine, būl men üşın ülken quanyş, alaida mūnymen toqtap qalmaimyn, odan ärı eŋbektene beremın.
– Jalpy konsert barysy köŋılıŋızden şyqty ma?
– Osyǧan deiın ūiymdastyru jūmystarymen jürıp, änderımdı pysyqtauǧa uaqyt jetıŋkıremei, äuelgı daiyndyqpen şyqqannan bolar, bırjarym saǧatqa sozylǧan konsertte az-kem kemşılık boldy. Bıraq ony özım ǧana bılemın (Küldı). Jalpy Teatr basşylyǧy da, körermen de riza bolǧan siiaqty. Aqsaraily «Alatau» sahnasynda öner süier qauym aldynda alǧaş ret esep berdım. «Alatau» dästürlı öner teatrynyŋ aşyluy bız sekıldı önerpazdar üşın ülken baqyt, zor mümkındık. Mäselen, bızdıŋ aldymyzdaǧy änşılerdıŋ kezınde mūndai jaǧdai, öner ordasy bolmady ǧoi. Sondyqtan osyndai keremet än otauynyŋ boi köteruıne üles qosqan el azamattaryna, sonymen bırge esep beru konsertımdı ötkızuge mūryndyq bolǧan teatr ūjymyna, onyŋ direktory Berık Myrzalyūlyna alǧys aitamyn.
– Önerge qai jasyŋyzdan bastap keldıŋız? Jalpy käsıbi bılımıŋız, jetken jetıstıgıŋız jönınde aita otyrsaŋyz.
– Önerge bala künımnen jaqyn boldym. Äkemnıŋ ülken aǧasy şaŋǧy sportynan qazaqtan şyqqan eŋ alǧaşqy sport şeberı bolsa, ekınşı aǧasy qazaqşa küresten Aziianyŋ segız dürkın chempiony atanǧan. Osyndai sportşylar äuletınde dästürlı önerge arnaiy bet būrǧan men ǧana. Negızınde, öz atam da, naǧaşy atam da qoldarynan dombyrasy tüspegen önerlı jandar bolǧan eken. Būǧan qosa men qazır elımızge belgılı dästürlı änşı jäne halyq änderınıŋ nasihatşysy, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Erlan Rysqali aǧamyzben bır auylda körşı tūrdym. Ol kısı Ahmet Jūbanov atyndaǧy daryndy balalarǧa arnalǧan mektepte oqyp jürıp, jazǧy demalysqa kelgen kezde aitqan änderın tyŋdap, qasyna erıp jürıp önerın üirendım. Orta mekteptı tämamdaǧannan keiın ata-anamnyŋ aqylymen Qazaq qatynas joldary universitetın bıtırdım. Bıtırgen boida qūjattarymdy jinap, üige aitpastan Jüsıpbek Elebekov atyndaǧy Estrada-sirk kolledjıne dästürlı än mamandyǧyna oquǧa tüstım. Ärine, keiınırek ata-anamnyŋ rizaşylyǧyn aldym. Kolledjdı bıtırgennen keiın Temırbek Jürgenov atyndaǧy Öner akademiiasynda dästürlı än mamandyǧy boiynşa bılımımdı tolyqtyrdym. Akademiiada oqyp jürıp önerge aralasyp, türlı şaralarǧa, baiqaularǧa qatysa bastadym. 2014 jyly Öskemen qalasynda ötken Äset Naimanbaev atyndaǧy baiqauda bırınşı oryn alyp, sol jyly Jezqazǧanda ötken Taijan Qalmaǧanbetov atyndaǧy Respublikalyq baiqaudyŋ diplomanty atandym. 2017 jyly Tūrsynǧazy Rahimov atyndaǧy «Säbi bolǧym keledı» halyqaralyq dästürlı änşıler baiqauynda ekınşı oryn ielenıp, biyl Mūqaǧali Maqataev atyndaǧy «Jyrlaidy jürek» änşıler baiqauynyŋ bas jüldesın öŋgerdım. Öner akademiiasyn bıtırgen soŋ «Alatau» dästürlı öner teatryna kelıp, eŋbek jolymdy bastadym.
– Söz arasynda repertuaryŋyz jönınde mälımet bere ketseŋız? Qandai şyǧarmalar janyŋyzǧa jaqyn?
– Repertuarymda jalpy sany jüzge juyq än bar. Onyŋ ışınde otyz şaqtysynyŋ sözın ūmytpai aita alamyn desem bolady. Jaqsy körıp oryndaityn änder köp qoi. Degenmen, būryn eşkım oryndamaǧan, köp aityla bermeitın änderdı aitqandy ūnatamyn.
– Önerdegı ūstazdaryŋyz kımder? Jambyl aqyn aitqandai «pırıŋız» bar ma?
– Önerdegı tıkelei ūstazdarym Jolaman Qūjimanov, Ramazan Stamǧaziev. Sondai-aq aldynan än üirengen belgılı dästürlı änşıler Erkın Şükımanov, Erlan Rysqali, Nūrjan Janpeiısov, Talǧat Äbuǧazylardy da özıme ūstaz tūtamyn. Jalpy aldyma qoiǧan maqsatym – tūlǧa retınde özıŋdı özıŋ tärbielep, qalyptastyru. Eşkımge elıktemei, daralyǧyŋdy saqtau. Jalpy bıreudıŋ köşırmesı bolǧan jaqsy emes qoi.
– Dästürlı änşı, sonyŋ ışınde Arqa mektebınıŋ ökılı retınde dästürlı ännıŋ qazırgı jaǧdaiy jönınde ne aitasyz? Zamanaui estrada dästürlı önerdıŋ aldyn oraǧan qazırgı zamanda ne ısteuge bolady?
– Estrada bolsyn, dästürlı än bolsyn qai salada jürsem de ännıŋ qazaqy naqyşyn saqtap eŋbek etsem deimın. Bügıngı zaman talaby – önerdıŋ ozyǧyn alyp, tozyǧyn tastau. Qazır keibır dästürlı änşıler eldı jalyqtyryp alǧan. Şyǧady da änın aityp bolyp kete beredı. Mäselen, menıŋ esep beru konsertıme kelgender de äu basta solai oilaǧan bolu kerek. Älgınde özıŋız atap ötkendei, jinalǧandar bırjarym saǧattyq konserttıŋ qalai öte şyqqanyn bılmei de qaldy. Bälkım olar menen ıştei bır jaŋalyq kütken bolar. Olai deitınım, bırjarym saǧatty azyrqanyp, qaitqysy kelmegender de boldy. Aitsaŋ özıŋdı kötermelegen bolyp şyǧady-au, osy joly körermen yqylasyn oiata aldym ǧoi dep oilaimyn. Öitkenı, konsert barysynda bız qazırgı sahna önerıne tän ūrymtal ädısterdı qoldanuǧa tyrystyq. Jaqsy närse qaşanda az siiaqty bolyp tūrady. Menıŋ şyǧarmaşylyq baǧytyma konserttık baǧdarlamanyŋ miks türı tän. Iаǧni konserttı bırıŋǧai än aitumen şektep qoimai, ony monospektakl, qoiylym-konsert, kinokonsert qalybyna yŋǧailap qūrǧym kelıp tūrady.
– Aldaǧy josparlaryŋyz qandai? Jalpy teatrdaǧy qyzmetıŋızge köŋılıŋız tola ma?
– Änderımnıŋ audiojinaǧyn şyǧarsam degen oiym bar. Konsertke deiın şyǧaruǧa boluşy edı, bıraq ony bölek şyǧaraiyn dep şeştım. Öitkenı, būl konserttıŋ köleŋkesınde qalyp qoiar edı. Teatrdaǧy jūmysyma kelsem, iä, jūmysym özıme qatty ūnaidy. Mysaly, konservatoriianyŋ, öner akademiiasynyŋ tülekterı oqu bıtırgennen keiın qaida bararyn bılmei daǧdaryp qalady. Bıreuı mektepke, bıreuı balabaqşaǧa, al keibıreulerı asabalyqtyŋ jolyna tüsedı, köpşılıgı yŋǧaily jūmys tappai auyldaryna oralady. Al menıŋ jolym boldy – teatrǧa keldım. Ara-tūra qūdalyqqa, toi-tomalaqqa baryp qoiamyz. Ūstazdarymyzdyŋ «tamadalyqtan aulaq jürıŋder, dauystaryŋa nūqsan keledı, basty maqsat – asaba bolyp paida tabu emes, abyroily, jaqsy änşı atanu» degen sözderın miǧa toqyp alǧanbyz.
Änşımen ekı arada osyndai jyly sūhbat öttı.
Tūtas alǧanda, būl esep beru keşı änşınıŋ jaŋalyqqa qūştar ızdenımpazdyǧyn körsettı. Ony Mädi Bäpiūlynyŋ «Qarakesek», Abaidyŋ «Özgege köŋılım toiarsyŋ», Äsettıŋ «Maqpal», İran Tasqaraūlynyŋ «Börkıŋ-ai», Taijan Qalmaǧambetovtyŋ «Saq-saq», Ükılı Ybyraidyŋ «Şalqyma», Şäkärımnıŋ «Än turaly», Mūhittyŋ «Qilaş», Nürkeidıŋ «Nürkei» jäne osynau halyq kompozitorlarynyŋ şyǧarmalarynan basqa halyq änderınen tüzılgen repertuarynyŋ san aluandyǧynan aŋǧaryldy. Qasiettı Ramazan aiyna tūspa tūs kelgen dästürlı än keşınde oryndalǧan Tūrsynǧazy Rahimovtyŋ «İä, jaratuşy Allam» sazy da keştıŋ ön boiyna jüzıkke qas qondyrǧandai jarasa kettı. Änşınıŋ jeke konsertı lirikalyq poeziia nūsqalarymen, monologtarmen, ömırbaiandyq-poetikalyq üzındılermen kömkerıldı. Sonyŋ ışınde Estaidyŋ ataqty «Qūsni-Qorlan» änı teatrlandyrylǧan körınıs türınde oryndaldy. Keştıŋ janrlyq auqymynyŋ keŋdıgın jäne bır ūrymtal ädıs – Taijannyŋ «Jıgıtter» änınen keiın qalyŋ oida tūrǧan sätte sahnaǧa kenetten şyǧa kelgen qyz-jıgıtter tobynyŋ Jasūlanmen öner salystyruy, atap aitqanda, onyŋ bır top änşı qyzdarmen aitysuy baiyta tüstı. Osylaişa keş iesı özın konserttık dästürlı änşı retınde ǧana emes, ärtıs-änşı retınde de tanytty. Abaidyŋ romanstyq «Özgege köŋılım...», Mädidıŋ «Qarakesek», Äsettıŋ «Maqpal» siiaqty änderdıŋ aldynda än tarihy jönınde monolog türınde mälımet beru, «Jıgıtterdı» poeziiamen aişyqtau dramalyq teatrdaǧy monospektakl elementterın eske salsa, qyzdar men keş iesınıŋ änmen aitysuy folklorlyq qaiym aitysty jäne opera janrynyŋ elementın oiǧa oraltty.
Bır sözben aitqanda, konsert jarq etıp aşylyp, jalp etıp söngen joq, mazdap bastalyp, jarqyrai aiaqtaldy. Körermendı yntyqtyryp, önerpazdyŋ boiyna senımdılık ūialatyp, öner aidynynda odan ärı qūlaştap jüzuıne dem berdı.
Öner örısıne jaŋadan şyqqan «Alatau» syndy dästürlı öner teatrynyŋ ūjymy üşın naǧyz şyǧarmaşylyq jūmys endı bastaldy. Alda ırgelı, äraluan mädeni önım jasap, ūsynuǧa toly qauyrt ta qyzyqty jūmys kütıp tūr. Endeşe «Alataudy» betke alaiyq, aǧaiyn!
Tūtas alǧanda, būl esep beru keşı änşınıŋ jaŋalyqqa qūştar ızdenımpazdyǧyn körsettı. Ony Mädi Bäpiūlynyŋ «Qarakesek», Abaidyŋ «Özgege köŋılım toiarsyŋ», Äsettıŋ «Maqpal», İran Tasqaraūlynyŋ «Börkıŋ-ai», Taijan Qalmaǧambetovtyŋ «Saq-saq», Ükılı Ybyraidyŋ «Şalqyma», Şäkärımnıŋ «Än turaly», Mūhittyŋ «Qilaş», Nürkeidıŋ «Nürkei» jäne osynau halyq kompozitorlarynyŋ şyǧarmalarynan basqa halyq änderınen tüzılgen repertuarynyŋ san aluandyǧynan aŋǧaryldy. Qasiettı Ramazan aiyna tūspa tūs kelgen dästürlı än keşınde oryndalǧan Tūrsynǧazy Rahimovtyŋ «İä, jaratuşy Allam» sazy da keştıŋ ön boiyna jüzıkke qas qondyrǧandai jarasa kettı. Änşınıŋ jeke konsertı lirikalyq poeziia nūsqalarymen, monologtarmen, ömırbaiandyq-poetikalyq üzındılermen kömkerıldı. Sonyŋ ışınde Estaidyŋ ataqty «Qūsni-Qorlan» änı teatrlandyrylǧan körınıs türınde oryndaldy. Keştıŋ janrlyq auqymynyŋ keŋdıgın jäne bır ūrymtal ädıs – Taijannyŋ «Jıgıtter» änınen keiın qalyŋ oida tūrǧan sätte sahnaǧa kenetten şyǧa kelgen qyz-jıgıtter tobynyŋ Jasūlanmen öner salystyruy, atap aitqanda, onyŋ bır top änşı qyzdarmen aitysuy baiyta tüstı. Osylaişa keş iesı özın konserttık dästürlı änşı retınde ǧana emes, ärtıs-änşı retınde de tanytty. Abaidyŋ romanstyq «Özgege köŋılım...», Mädidıŋ «Qarakesek», Äsettıŋ «Maqpal» siiaqty änderdıŋ aldynda än tarihy jönınde monolog türınde mälımet beru, «Jıgıtterdı» poeziiamen aişyqtau dramalyq teatrdaǧy monospektakl elementterın eske salsa, qyzdar men keş iesınıŋ änmen aitysuy folklorlyq qaiym aitysty jäne opera janrynyŋ elementın oiǧa oraltty.
Bır sözben aitqanda, konsert jarq etıp aşylyp, jalp etıp söngen joq, mazdap bastalyp, jarqyrai aiaqtaldy. Körermendı yntyqtyryp, önerpazdyŋ boiyna senımdılık ūialatyp, öner aidynynda odan ärı qūlaştap jüzuıne dem berdı.
Öner örısıne jaŋadan şyqqan «Alatau» syndy dästürlı öner teatrynyŋ ūjymy üşın naǧyz şyǧarmaşylyq jūmys endı bastaldy. Alda ırgelı, äraluan mädeni önım jasap, ūsynuǧa toly qauyrt ta qyzyqty jūmys kütıp tūr. Endeşe «Alataudy» betke alaiyq, aǧaiyn!
Gülmira ASYLBEKQYZY, «Alatau» dästürlı öner teatrynyŋ PR-menedjerı
