Jetisýlyq kásiporyndar respýblıkalyq qanatqaqty jobalardy iske asyrýǵa qatysa alady

2050
Adyrna.kz Telegram

Respýblıkalyq qanatqaqty jobalardy iske asyrýǵa qatysýǵa  Jetisýdaǵy kásiporyndar men nysandardyń jaǵdaıy jetedi. Solaı bolǵanda «jetisýlyq» mazmunnyń úlesi birte-birte ulǵaıyp, jańa jumys oryndary ashylyp, óńirdiń áleýmettik máselelerin sheshýge edáýir yqpal etpek. Oǵan barlyq múmkindikter bar. Búgin Taldyqorǵan qalasy men Kóksý aýdanyndaǵy ónerkásip oryndaryn aralaǵan oblys ákimi Beıbit Isabaev osy máselege nazar aýdardy,- Jetisý oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti. 

Máselen, elektr jelisi qurylysyna arnalǵan temirbeton buıymdary men konstrýkııalaryn shyǵarýǵa mamandanǵan «Temirbeton» JShS-nyń óndiristik qýaty - 65 myń m3. Munda 400-den astam adam eńbek etedi.

Kásiporynnyń tájirıbesi men múmkindigin eskergen oblys ákimi B.Isabaev zaýyt basshylyǵyna Balqash mańyndaǵy Moıynty-Dostyq temirjol tarmaǵynyń qurylysyna qatysty respýblıkalyq jobany iske asyrýda óz múmkindikterin synap kórý kerektigin aıtty. Bul temirjol tarmaǵynyń jalpy uzyndyǵy 530 km, sonyń 351 shaqyrymy oblys aýmaǵynan ótedi. Joba 3 jylǵa josparlanǵan, bıyl bastalady. Osy joba baılanys júıesiniń temirbeton tirekterin óndirip jetkizýdi qajet etedi. Bul rette kompanııanyń mundaı qurylysta tájirıbesi mol. Elordada «Nur joly» temirjol vokzalyn jáne Almaty-Shý temirjolyn salýǵa qatysqan. Sondaı-aq Beskól-Aqshı, Aqshı-Kóktuma-Aqtoǵaı elektr jelisin tartý da mańyzdy jobalardyń biri bola alady. Úshinshiden «Temirbeton» aryq júıelerine arnalǵan naýa shyǵarýmen de aınalysady. Sondyqtan kásiporynnyń oblystaǵy ırrıgaııalyq júıelerdi qalpyna keltirý jumystaryna qatysýyna bolady. Alakól jaǵalaýyn bekitýge de belsene kirisse, nur ústine nur bolar edi. Ol úshin naqty joba ázirlenýi kerek. 20 jyldyq jumys tájirıbesi bar «Temirbeton» JShS jumystyń barlyq spektoryn – jobalaýdan bastap daıyndaý men ornatýǵa deıingi barlyq jumystardy atqarady. Atap ótsek, ótken jyly kásiporyn bıýdjetke 2,4 mlrd teńge salyq kirisin kirgizgen.

«Aısulý» tigin fabrıkasynyń irgesin keńeıtýge múmkindigi bar. Búgingi kúni munda 100 adam jumys isteıdi, ortasha jalaqysy kirisine qaraı 100-200 myń teńge aralyǵynda. Qyzmetkerler tegin túski aspen, kólik tasymalymen qamtamasyz etilgen. Kásiporynnyń ashylǵanyna kóp ýaqyt ótpegenimen, ónimniń 200-deı túrin shyǵara alady, 250-den astam kompanııamen áriptestik baılanys ornatylǵan. Atap aıtqanda olarǵa arnaıy jumys kıimin, medıınalyq halattar, tósek jaımalaryn tigedi. Beıbit Isabaev tigin fabrıkasy óńirdegi medıına mekemelerin tómen baǵada óz ónimderimen qamtamasyz etse, tapsyrys kólemin ulǵaıtý esebinen kirisin arttyrýǵa bolatynyn aıtty. «Memlekettik tapsyrystyń arqasynda 2-3 jylda shaǵyn kásiporyn aıaǵyna nyq turyp, jergilikti naryqta óz ornyn aıqyndaı alady, turaqty tutynýshylar tabady, ıaǵnı óndirisin keńeıtip, turaqty jumys oryndarynyń sanyn, jumyskerleriniń jalaqysyn kóbeıtedi. Bul qarapaıym halyq úshin paıdaly. Bıýdjetke salyq túsimderi artady, bıznestiń áleýmettik jaýapkershiligi oryndalady. Memleket pen bıznestiń arasyndaǵy osyndaı jumys mehanızmi turǵyndardyń ál-aýqatyn arttyrýǵa yqpal etýi tıis», - dedi B. Isabaev.

Taldyqorǵandaǵy qala quraýshy irgeli kásiporynnyń biri - akkýmýlıator batareıalaryn shyǵaratyn «Qaınar-AKB» zaýyty. Kásiporyn ónimderin Reseıge, Qytaıǵa, Ázerbaıjanǵa, Tájikstanǵa, Aýǵanstanǵa, Ózbekstanǵa, Grýzııaǵa, Túrkmenstan jáne Qyrǵyzstanǵa, BAÁ-ge, Polshaǵa, Italııaǵa eksporttap otyr. Óndiristik qýaty jylyna 3,6 mln akkýmýlıator batareıalaryn shyǵarýǵa jetedi, 1200 jumys isteıdi. Táýligine 10-11 myń akkýmýlıator óndiredi, budan bólek tozyǵy jetken nemese qoldanýǵa jaramsyz akkýmýlıator batareıalaryn qaıta óńdeıtin eh jumys isteıdi. Búgingi kúni zaýyttyń iri tapsyrystardy oryndaýǵa barlyq múmkindigi bar.

«JLC Sút» JShS zaýyty sút ónimderiniń 50-den astam túrin shyǵarady.  Sút osy óńirdegi «Karımov», «Tastóbe» sút fermalarynan jınalady. Kásiporynda 230 adam jumys isteıdi. Nysandy keńeıte túsý úshin taýarly sút fermalaryn damytýdyń mańyzy zor. Oblys ákiminiń aıtýynsha, shıkizat izdep áýre bolmaý úshin zaýyttyń ózi shaǵyn sharýashylyqtardy biriktiretin zákirli kásiporyn bola alady. Ol úshin máseleni sheshýge keshendi túrde qaraý kerek.

Kóksý qant zaýyty da óz jumysyn jalǵastyrýda. Ótken jyldan bastap kásiporyn úzdiksiz jumys isteýge kóship, qyzylshamen birge qamys óńdeýdi de jolǵa qoıǵan. Naýryz aıynan bastap 21 myń tonna qant qamysy óńdelgen,  taǵy 22 myń tonnasy jýyq arada zaýytqa jetkiziledi, jol ústinde. Jalpy qant qamysyna beriletin memlekettik kvota kólemi 50 myń tonna. Kúzden bastap zaýyt qant qyzylshasyn óńdeýge kóshedi.

Jalpy qant mańyzdy azyq-túlikke jatatyn bolǵandyqtan qant óndirisin damytýǵa óńirde basa mán berilip otyr. Bıylǵy jyly 295 myń tonna shıkizat óńdeý josparlanyp otyr, sonyń ishinde shamamen 200 myń tonnasy qant qyzylshasy, odan 100 myń tonna qant óndirilýi tıis. Jalpy 2025 jylǵa qaraı tátti túbirdi 15 myń gektarǵa deıin jetkizý mejelengen. Jergilikti sharýashylyqtarǵa ýáde etilgendeı, qazir qyzylshanyń ár kelisine beriletin tólem 30 teńgeni qurap otyr. Onyń teń jartysy zaýyttyń, jarty somasy sýbsıdııa esebinen tólenedi. Budan bólek Kóksý qant zaýyty alys aýdandardan jetkiziletin qyzylshanyń tasymaly úshin de belgili kólemde tólem jasaıdy.

Júıe quraýshy kásiporyndar qataryn arttyrýda «Taldyqorǵan» ındýstrıaldy aımaǵynyń mańyzy zor. Aımaqta qajetti ınfraqurylymdar júrgizilgen. Mundaǵy jumys istep turǵan kásiporynnyń biri - «Jetisý Majıko Agrokesheni» JShS. Ol táýligine 400 tonna ónim shyǵarýǵa qaýqarly. Kásiporynda kunbaǵys pen raps óńdeledi. Ókinishke qaraı ázirge shıkizat Reseıden tasymaldanady. Beıbit Isabaev bul rette jergilikti sharýashylyqtarmen baılanys ornatý máselesin pysyqtaýdy tapsyrdy. Eger sharýashylyqtar kúnbaǵys ósirse, onda kásiporyndy shıkizatpen qamtamasyz etýmen qatar, kópegen adamnyń jumyspen qamtylýyna jaǵdaı týady. Oblys basshylyǵy óz tarapynan bul salany ilgeriletýge qandaı qoldaý sharalary qajettigin zerdeleýdi tapsyrdy.

Atap ótsek, búgingi kúni ındýstrıaldy aımaqta «Jetisý eksport» JShS, «Bars technologie» JShS, «TK «Gazoblok» JShS, «Jetysu Ceramic» JShS sııaqty jobalar qolǵa alynýda. Bularda 210-nan astam jumys orny qurylyp, 12 mlrd. teńge shamasynda ınvestıııa tartylady. Qurylys materıaldaryn, akkýmýlıator batareıalaryn óndiretin zaýyttar, astyq saqtaý qoımasynyń qurylystaryn júrgizý jospary bar. Oblys ákiminiń aıtýynsha, ındýstrıaldy aımaqtyń aýqymyn keńeıtip, jańa ınvestorlarmen jumys isteý úshin qoldanystaǵy jáne josparlanǵan jobalar ornalasqan jerlerden bólek keminde 100 ga jer rezervte bolýy tıis. Al óndiristik aımaqtyń aýqymyn keńeıtý, ınvetorlar tartý – basty maqsattyń biri.

 

 

Pikirler