Qazaq – tereŋ tarihi tamyry, bai ruhani mūrasy men erekşe salt-dästürlerı bar el. Ūrpaqtan ūrpaqqa sarqylmas qazyna bolyp, jahandanu, tehnologiialyq progress pen aqparattyq qoǧam däuırıne bügınde bırneşe eldıŋ bırneşe qūndylyqtary saqtalǧan.
Qazaq halqy üşın ruhani qūndylyqtar ūrpaq tärbiesınıŋ, qoǧamdyq tärtıptıŋ, adamgerşılık pen ızgılıktıŋ negızı bolyp sanalady.
Jetı ata dästürı, qonaqjailylyq – dala halqynyŋ darhandyǧyn, jürek keŋdıgın tanytatyn qasietterdıŋ bırı. Bügınde osy qūndylyqtar ūlttyq ideologiianyŋ ajyramas bölıgıne ainalyp, bılım beru, būqaralyq aqparat qūraldary jäne mädeni ıs-şaralar arqyly jaŋa buynǧa sıŋırılude.
Qazaq halqynyŋ ärbır salt-dästürı – ömır süru daǧdysynyŋ, dünietanymynyŋ körınısı. Toi jasau, balanyŋ düniege keluınen bastap ömırınıŋ är kezeŋıne qatysty räsımderdıŋ barlyǧy halyqtyŋ tırşılık filosofiiasymen sabaqtas. Bügınde besıkke salu, tūsaukeser – ūrpaq jalǧastyǧy men balanyŋ amandyǧyn tıleitın räsımder, Nauryz meiramy, şıldehana, qyz ūzatu, kelın tüsıru syndy dästürler jaŋǧyrǧan.
Būl salt-dästürler bügıngı taŋda da öz maŋyzyn joiǧan joq. Kerısınşe, qazaq jastary ūlttyq sanaǧa bet būryp, dästürlı räsımderdı zamanaui tūrǧyda jaŋǧyrta otyryp jalǧastyryp keledı.
Älı künge deiın elımızde dästürler jaŋǧyryp keledı.
Mysaly, qazaq halqy amandasuǧa erekşe män bergen. Jastar jasy ülken kısılerge sälem berıp, qolyn alyp amandasady nemese «Assalaumaǧaleiküm» dep iılıp sälemdesedı. Äielder jaǧy qūda-qūdaǧilar men ülken kısılerge iılıp sälem salu arqyly qūrmet körsetedı.
Ūl men qyzdyŋ üilenuıne bailanysty räsımderdıŋ bırı – qyz köru, iaǧni jıgıt jaq qyzdyŋ tärbiesı men şyqqan tegıne qarap, bolaşaq kelın etıp taŋdauy. Keiın qūda tüsu räsımı ötkızılıp, syrǧa salu arqyly ekı jaqtyŋ kelısımı bekıtıledı.
Jaŋa köşıp kelgen körşılerge auyl tūrǧyndary erulık jasap, däm beredı. Būl dästür – tatulyqty, bırlıktı bekemdeuge baǧyttalǧan. Sonymen qatar körşınıŋ köŋılın köterıp, auylǧa beiımdeluıne järdem beredı.
Quanyşty jaŋalyqty bölısu, ülken toida nemese qūrmettı qonaq kelgende şaşu şaşu – qazaq halqyndaǧy ejelgı dästür. Qant, kämpit, tiyn syndy tättıler şaşylyp, ony balalar terıp alady.
Jaŋa kiım kigen, jaŋa būiym alǧan balalar men jasöspırımderge ülkender baiǧazy beredı. Būl – quanyşty bölısu, jaŋa zattyŋ qūtty boluyna tılektestık bıldıru. Balalar būl dästürdı erekşe quana qabyldaidy.
Qazaq halqynyŋ tarihy – küreske toly, bırlık pen eldık müdde jolynda jasalǧan batyrlyq erlıkterdıŋ tarihy. Türık qaǧanatynan bastau alatyn memlekettılık, Altyn Orda däuırı, Qazaq handyǧynyŋ qūryluy, joŋǧar şapqynşylyǧyna qarsy soǧys, Alaş qozǧalysy, täuelsızdık üşın kürester – barlyǧy eldıŋ bügıngı täuelsızdıgıne bastar joldyŋ kezeŋderı.
Qazaq tarihyn ūmytpau – ūlttyq bıregeilıktı saqtau degen söz. Qazırgı bılım jüiesınde tarih pänınıŋ maŋyzy artyp, derektı filmder, tarihi romandar men tūlǧalar turaly jobalar arqyly jastarǧa eldıŋ ötkenı keŋınen tanystyrylyp keledı.
Jahandanu jaǧdaiynda köptegen ūlttar öz mädeni kelbetınen aiyrylyp jatqan kezeŋde, qazaq halqy ūlttyq kodyn saqtai bıldı.
Qazaq halqynyŋ ruhani qūndylyqtary, salt-dästürlerı men tarihi jady – būl ūlttyŋ joiylmas tıregı. XXI ǧasyrdyŋ kürdelı özgerısterıne qaramastan, qazaq halqy özınıŋ bıregeilıgın saqtap qaldy. Ūlttyq ruh, mädeni mūra men tarihi sabaqtastyq – bolaşaqqa nyq qadam basuǧa negız bolady.
