13 qaraşada 2025 jyly Aqmola oblysynyŋ äkımı Marat Mūratūly Ahmetjanov SSK konferensiiasynda oblystyŋ äleumettık-ekonomikalyq damuy turaly keşendı baiandama jasady. Nazarlaryŋyzǧa osy baiandama negızınde jasalǧan saraptamalyq maqalany ūsynamyz.
Aqmola oblysy — Qazaqstannyŋ soltüstıgınde ornalasqan äkımşılık-aumaqtyq bırlık. 1939 jyly qūrylǧan, 1961–1992 jyldary Selinograd oblysy bolyp ataldy. Jer aumaǧy 146,2 myŋ km². Tūrǧyny 738 611 adam, ortaşa tyǧyzdyǧy 1 km²-ge 5,05 adamnan keledı (2018). Soltüstık Qazaqstan, Pavlodar, Qaraǧandy, Qostanai oblystarymen şektesedı. 14 auyldyq, 2 qalalyq äkımşılık audanǧa bölıngen. 10 qala, 13 kent, 245 auyldyq äkımşılık okrug bar. Äkımşılık ortalyq – Kökşetau qalasy (165 myŋ adam).
Klimaty tym kontinenttık, qysy ūzaq (5,5 aiǧa sozylady) suyq, jazy qoŋyrjai ystyq. Qaŋtardyŋ ortaşa temperaturasy –16 – 18°S, şıldede 19 – 21°S. Tūraqty qar jamylǧysy qaraşanyŋ ortasynda qalyptasyp, oŋtüstıgınde 130 – 140 kün, soltüstıgınde 150 – 155 kün jatady. Qardyŋ ortaşa qalyŋdyǧy 20 – 22 sm. Soltüstıgınde jauyn-şaşynnyŋ jyldyq ortaşa mölşerı 400 mm, oŋtüstıgınde 250 mm. Oblysta soltüstıkten oŋtüstıke qarai qara qoŋyr, qoŋyr, aşyq qoŋyr topyraq beldemderı bırın-bırı almastyrady.
Ärine, qazırgı Aqmola oblysyn aitqanda, bükıl qazaqstandyqtar ony Kökşe, Kökşetau, Burabai, Zerendı siiaqty ataularmen bırtūtas bailanysta eske alady. Būl meken qazaqstandyqtar üşın tereŋ tarihi maŋyzy bar ölke, sonymen bırge, bügınde elımızdıŋ astanasy – Astana qalasy ornalasqan, el täuelsızdıgınıŋ simvoly retınde qarastyrylady.
Sondyqtan, barşa qazaqstandyqtardyŋ nazarynda Aqmola oblysy da Astanamen bır qatarda tūr deuge bolady. Eŋ aldymen, oblysty elımızdıŋ basty azyq-tülık qauıpsızdıgınıŋ beldı aimaǧy dep aituǧa bolady. Qazaqstannyŋ qai tükpırınde bolmasyn, osy oblysta öndırılgen ūnnyŋ sapasyna eşkım kümän keltırmeidı. Ūn – respublika aimaǧynda «aqmolalyq brend» retınde äldeqaşan öz märtebesın iemdenıp aldy.
Oblystyŋ tabiǧaty men jer qūnary bügınde älemde «tabiǧi taza önımderdı» jäne eŋ sapaly bidai öndıruge mümkındık beredı. Būl osy oblystyŋ özge aimaqtardan basymdyǧy ärı artyqşylyǧy deuge bolatyn bailyq.
Oblys Prezident Qasym-Jomart Kemelūly Toqaev qoiǧan strategiialyq mındetterdı jüzege asyru barysynda äleumettık-ekonomikalyq damudyŋ negızgı körsetkışterı boiynşa oŋ nätijege qol jetkızdı. Äkım öz baiandamasynda osyǧan nazar audarady:
Auyl şaruaşylyǧy
«Oblys Qazaqstannyŋ negızgı agroönerkäsıptık öŋırı men basty astyqty aimaǧy retınde airyqşa oryn alady. Biyl egın alqaptary aumaǧy 300 myŋ gektarǧa artyp, jalpy 5,5 million gektardy qūrady. Biyl diqandarymyz dändı daqyldardyŋ rekordtyq önımın jinai aldy. Ortaşa önımdılık gektaryna 16,3 sentnerden ainaldy. Jalpy 7,6 million tonna astyq jinaldy. Eger, 2024 j. – 6,6 mln. tonna jinasaq (önımdılık – 14,1 s/ga), biylǧy jetıstık odan äldeqaida artyq. Jinalǧan astyqtyŋ 70 paiyzy joǧary sapaly önım».
Bızdıŋ jetıstıgımız ışkı naryqpen şektelmeidı. Aqmola astyǧy joǧary sapaly önım retınde jaŋa halyqaralyq naryqtardy baǧyndyruda. Jyl basynan berı alys jäne jaqyn şetelderge 3,5 million tonnadan astam astyq eksporttaldy (Qytai, İran, Europa elderı: İtaliia, Belgiia, Şvesiia, Latviia; sondai-aq Özbekstan, Täjıkstan, Äzerbaijan jäne t.b.).
Estoniianyŋ Muga Grein terminalymen memorandumǧa qol qoiu nätijesınde jalpy 209 myŋ tonna astyqty İtaliiaǧa, Belgiiaǧa jäne Estoniiaǧa eksporttauǧa mümkındık tudy (İtaliiaǧa – 150 myŋ tonna, Belgiiaǧa – 50 myŋ tonna, Estoniiaǧa – 9 myŋ tonna).
Memleket basşysynyŋ tapsyrmasyn oryndau aiasynda soŋǧy ekı jylda joǧary rentabeldı maily daqyldar egısınıŋ aumaǧy 2,5 ese ūlǧaiyp, alǧaş ret 500 myŋ gektardy qūrady. Nätijesınde, 600 myŋ tonnaǧa juyq maily daqyldar jinaldy, qosymşa 100 mlrd teŋgege auyl şaruaşylyǧy önımın öndıruge mümkındık berdı. Mūndai ösımge memleket tarapynan körsetılıp jatqan ülken qoldaudyŋ arqasynda qol jetkızdık.
Biyl agroönerkäsıp keşenınıŋ qajettılıkterıne 250 milliard teŋgeden astam qarajat bölındı. Osy arqyly mineraldy tyŋaitqyştardy engızu kölemı üş ese artty.
Auyl şaruaşylyǧy tehnikasyn jaŋartu maqsatynda qūny 62 mlrd teŋge bolatyn 1 600 bırlık auyl şaruaşylyǧy tehnikasy jeŋıldetılgen lizingpen satyp alyndy. Sonymen qatar, auyl şaruaşylyǧy öndıruşılerıne arzandatylǧan 172 myŋ tonna dizel otyny bölındı (köktemgı – 76,6 myŋ tn, küzgı – 84,4 myŋ tn; - 254 teŋge/litr).
Mal şaruaşylyǧy salasynda da tūraqty oŋ dinamika baiqalady. Jalpy auyl şaruaşylyǧy januarlarynyŋ sany 5%-ǧa, al mal önımderı öndırısınıŋ kölemı 3%-ǧa artty. Bız 168,5 myŋ tonna et (tırı salmaqta), 205 myŋ tonna süt, 574 million dana jūmyrtqa öndırdık.
Süt-tauar fermalaryn qūru jäne keŋeitu boiynşa jūmystar jalǧasuda. Qazırgı uaqytta 12 400 basqa arnalǧan 8 süt fermacyn ıske asyru jūmystary jürgızılude. Jyl soŋyna deiın taǧy 1 200 maly bar ekı süt fermasy ıske qosylady.
Elordanyŋ azyq-tülık beldeuın qamtamasyz etu boiynşa jūmystar jalǧastyryluda. Oblysymyzdyŋ auyl şaruaşylyǧy tauar öndıruşılerı 86 investisiialyq jobany (963 mlrd teŋge) ıske asyru arqyly Astana tūrǧyndaryn azyq-tülıkpen qamtu kölemın arttyrady (2025–2027 jj.).
Nätijesınde:
-
Sütpen qamtu ülesı 30%-dan 50%-ǧa deiın (63 myŋ tonnadan 76 myŋ tonnaǧa deiın jylyna);
-
Etpen qamtamasyz etu 30%-dan 40%-qa deiın (30 myŋ tonnadan 35 myŋ tonnaǧa deiın jylyna);
-
Jūmyrtqamen qamtu ülesı 80%-dan 100%-ǧa deiın (255 million danadan 305 million danaǧa deiın jylyna) artady.
Jyl qorytyndysy boiynşa qabyldanǧan şaralardyŋ nätijesınde auyl şaruaşylyǧy önımderınıŋ jalpy kölemı 1,2 trln teŋgenı qūraidy dep kütılude. Būl elımızdıŋ agrarlyq sektoryndaǧy köşbasşy ornymyzdy nyǧaitady».
Ärine, joǧarydaǧy auyl şaruaşylyǧy önımderın öndıru körsetkışterı quantady. Alaida, Aqmola oblysynyŋ halqynyŋ sany, Astana qalasyn qosa alǧanda, şamamen 3 mln-ǧa jetpeidı. Al oblys territoriiasynyŋ agroekonomikalyq äleuetı odan bırneşe ese joǧary dep aituǧa bolady. Sonda da oblys öz halqyn sütpen, etpen qamtuy öte tömen körsetkış jaǧdaiynda tūr. Būl agrostrategiialyq tūrǧyda oilandyruy kerek.
Mäselen, şet elderge qazırge 3,5 mln tonna astyq eksporttalǧan. Būl jaqsy ma, jaman ba? Menışe, quanarlyq jaǧdai emes. Sebebı, «Astyq kölemı 300 myŋ ga artyp, sonşalyqty jer et pen süt öndırısı esebınen alynbady ma?» degen zaŋdy sūraq tuyndaidy. Eger sol bidaidy öz elımızde ūnǧa ainaldyryp eksporttasaq şe? Onda mal şaruaşylyǧy kemı 900 myŋ tonna jemge ie bolyp qalar edı. Olai bolsa, nege qazırgı zamanaui diırmender sanyn arttyryp, şet elge qosymşa qūny joǧary ūndy eksporttamaimyz? Ondai jaǧdaida aldyŋǧy orynǧa «jer kölemın arttyru» emes, «jer önımdılıgın arttyru» mäselesı qoiylady. Būl jerdı eroziiadan saqtaudyŋ, et pen süt önımın arttyrudyŋ strategiialyq joly boluy tiıs.
Eger mal şaruaşylyǧyn arttyrsaq, keşırıŋızder, Aqmola oblysy «maldyŋ qiyn gumusyn tyŋaitqyşqa ainaldyru» özınen eksportqa şaǧarylatyn astyqqa parapar paida tabar ma edı, bälkım…
İnvestisiia
«Jyl basynan berı öŋır ekonomikasyna 660 mlrd teŋgeden astam investisiia tartyldy (2024 jyldyŋ 10 aiy – 410 mlrd teŋge). Būl ötken jyldyŋ osy kezeŋımen salystyrǧanda 250 mlrd teŋgege köp. Būl – jaŋa käsıporyndar men tehnologiialar jäne jūmys oryndary arqyly qamtamasyz etılgen naqty ösım».
Oblysta jalpy qūny 1 trln teŋgeden asatyn jobalar jinaqtaldy. Būl 4 myŋnan astam jaŋa jūmys ornyn aşuǧa mümkındık beredı. Bügıngı taŋda astyqty tereŋ öŋdeitın alǧaşqy zauyttyŋ qūrylysy bastaldy (Dalian, Qytai – 795 mlrd teŋge, 3 000-ǧa deiın jūmys orny, memlekettık saraptamadan ötu üşın jobalyq-smetalyq qūjattamany daiyndau jūmystary jürgızılude). Būl – 1,8 mlrd AQŞ dollary kölemındegı investisiia. Onyŋ aiasynda jylyna 3 million tonnaǧa deiın astyq öŋdeitın zauyt salu josparlanǧan (ıske asyru kezeŋı: 2025–2028 jj.).
Qazan aiynda astyqty tereŋ öŋdeudıŋ ekınşı ırı keşenın salu jönındegı strategiialyq negızdemelık kelısımge qol qoiyldy (Hopfull Grein kompaniiasymen, ıske asyru kezeŋı: 2026–2029 jj.). İnvestisiia kölemı – 1,5 mlrd AQŞ dollaryn qūrap, onda 1 000 jūmys orny aşylady.
Sondai-aq, biyl maŋyzdy kelıssözder jürgızıldı. Irı investorlar bidai öŋdeu men jem öndıru (İst Hopp, Qytai), elevator men qūrama jem zauytyn (Beidjin Gochen Şenhua, Qytai), sondai-aq asyl tūqymdy reproduktor salu («Aitas» JŞS, Qazaqstan) boiynşa jobalardy jüzege asyrudy josparlap otyr. Jobalardyŋ ıske asyryluy – 700-ge deiın jūmys ornyn qūra otyryp, şamamen 600 mln AQŞ dollary kölemındegı investisiia tartuǧa mümkındık beredı.
Maŋyzdysy, būl jerde tüpkılıktı sūranysqa ie tauarlar – natrii glutamaty, krahmal jäne mineraldy tyŋaitqyştar öndırıletın bolady. Pestisid pen tyŋaitqyştar öndıretın zauyttardyŋ qūrylysy da josparlanǧan. Mıne, joǧarydaǧy bız aitqan «gumus tyŋaitqyşy» mäselesı endı qolǧa alynyp jatqany quantady.
Aqmola oblysy ärqaşanda «ışkı migrasiia ötınde tūrǧan aimaq» bolyp qala beredı. Ol öŋırge jyl saiyn halqy tyǧyz ornalasqan oŋtüstıkten, özge depressiialyq öŋırlerden, şet elderden köşıp keluşılerdıŋ qatary köbeimese, azaimaidy. Endeşe, būl öŋırde «qūrylys materialdaryn öndıru» erekşe joǧary boluy tiıs. Sonyŋ bırı – sapaly kırpış. Endeşe, äkımnıŋ ol turaly myna sözı köŋılge qonady:
«Kırpış öndıru kölemın arttyru boiynşa jūmystar jürgızılude. Bügınde öŋırımızdegı zauyttar 250 million kırpış şyǧaryp kelse, aldaǧy uaqytta onyŋ quattylyǧyn 3 ese arttyramyz. Osy baǧytta 8 zauyt salu boiynşa investisiialyq joba ıske asyryluda (qūny – 46,5 mlrd). Biyl sonyŋ beseuın ıske qosudy josparlap otyrmyz. Jalpy, bızdıŋ öŋır eldegı öndırıstıŋ jalpy kölemınen qūrylys kırpışınıŋ 40%-yn şyǧarady (2024 j. 9 aida – 451,6 myŋ m³, 2025 j. 9 aida – 382 myŋ m³)».
«Sondai-aq klinker önımderı men qaptama kırpış şyǧaratyn (Qazaqstandyq «Terakotas» JŞS – 27 mlrd teŋge, 150 jūmys orny, jer telımın jalǧa alu turaly kelısım jasaldy, jobalyq-smetalyq qūjattamany daiyndau jūmystary jürgızılude), jäne (UaiDiEi, Türkiia – 124 mlrd tg, 950 jūmys orny, investisiialyq kelısım jasasu jäne «Aqmola» industriialyq aimaǧyndaǧy jer telımın jalǧa alu turaly şartty räsımdeu jūmystary jürgızılude).
Osynyŋ barlyǧy – Astana aglomerasiiasyn damytuǧa baǧyttalǧan ortaq jūmystyŋ bır bölıgı. Būl jobalar oblys ekonomikasyna qosylǧan üles qana emes, sonymen qatar, elordanyŋ önımge qajettılıkterın qamtamasyz etuge baǧyttalǧanyn atap ötu kerek.
Mysaly, biyl «Bent» kompaniialar toby «Qazşpal» käsıpornyn (Arşaly audany) satyp aldy. Kompaniia täulıgıne 3 myŋnan astam şpal şyǧaruǧa qol jetkızdı. Ol öndırıstı qaita jaŋǧyrtuǧa kemınde 10 mlrd teŋge investisiia qūiady. Qazır käsıporynda 150 adam jūmys ıstese, kelesı jyly ony 450-ge jetkızu közdelgen.
Odan ärı äkım tau-ken öndırısındegı jetıstıkterge toqtaldy. Altyn öndırısıne salynatyn investisiialar turaly aitty. Oblys qūramynda altyn bar rudanyŋ jartysynan astamyn jäne Qazaqstandaǧy altyn öndırısınıŋ törtten bır bölıgın öndıredı. Basty kompaniialar – Altyntau Kökşetau (59%), Altynalmas (22%), ErDji Gold (19%). Bastysy, būl oblysta jaŋa jūmys oryndaryn köbeitıp, ırı investisiia halyqtyŋ tūrmys jaǧdaiyn köteruge, äleumettık ortany jaqsartuǧa qyzmet etetın bolady, dedı äkım.
Aimaqta önerkäsıp tūraqty ösıp keledı. Öndırıs kölemı 2 trln teŋgenı qūrady. Oblys maşina jasau salasynda nyq köşbasşy bolyp otyr: temırjol podşipnikterın öndırudıŋ 100%-yn jäne arnaiy avtomobilder öndırısınıŋ 84%-yn qamtuda. Būdan bölek, elımızdegı astyq jinaityn kombaindardyŋ 50%-y Aqmola oblysynda jasalynady.
Maşina jasau 2,2%-ǧa, azyq-tülık öndırısı 11%-ǧa, susyndar öndırısınıŋ kölemı 20%-ǧa (araq öndırısı – 17,8%, mineraldy su – 23,9%-ǧa östı), al himiia önımderı 30%-ǧa ūlǧaidy (etil spirtı öndırısı 1,7 esege artty).
TŪRǦYN ÜI QŪRYLYSY
Oblys memlekettık strategiialyq baǧdarǧa säikes mūqtaj azamattardy jaily jäne sapaly tūrǧyn üimen qamtamasyz etu boiynşa belsendı jūmys jürgızude. Biyl jalpy 7 myŋnan astam aqmolalyq tūrǧyn üi jaǧdailaryn jaqsartty. Onyŋ 2 myŋy – äleumettık tūrǧydan osal top ökılderı, kezekte tūrǧandar, aldanǧan üleskerler, apatty üilerdıŋ tūrǧyndary.
Öŋırde tūrǧyn üimen qamtudyŋ jaŋa ärı tiımdı täsılderı engızılude. Mysaly, jeke qūrylys kompaniialarynan «daiyn päterlerdı satyp alu» mehanizmı äleumettık tūrǧyn üi qūrylysyna qarqyn berdı. Biyl 750 päter satyp alyndy (jalǧa berıletın – 640, kredittık – 110).
Sondai-aq, būl mehanizm jeke investisiialardy renovasiialau baǧdarlamasyna (eskı üi qoryn jaŋǧyrtu) tartuǧa jäne problemalyq ülestık üilerdı aiaqtauǧa jol aşty. Biyl tūrǧyn üi qoryn renovasiialau baǧdarlamasy aiasynda 740 päterge arnalǧan 11 köpqabatty üi salyndy, olar eskırgen jäne tozyǧy jetken üilerdıŋ ornyna tūrǧyzyldy.
Oblys üşın Astanaǧa jaqyn ornalasqan Qosşy qalasy maŋyzy joǧary. Būl qalada adam sany jyl saiyn ösıp keledı. Biyl Qosşyda 543 päterlı tūrǧyn üi keşenınıŋ qūrylysy aiaqtaldy, onyŋ 110 päterı aldanǧan üleskerlerge tegın berıldı. Qalǧan üleskerler boiynşa mäsele kezeŋ-kezeŋımen şeşıletın bolady.
TŪRǦYN ÜI – KOMMUNALDYQ ŞARUAŞYLYQ
Aqmola oblysy kontinentaldy klimatta ornalasqan, qysy qatal. Jylu beru mausymyna daiyndyqqa 43 mlrd teŋgeden astam qarajat bölındı, onyŋ 45%-y (19 mlrd teŋgeden astam) – jeke investisiia. Qarajat jylu qazandyqtary men jelılerınıŋ tozuy joǧary nysandardy jaŋartuǧa jūmsaldy: 40 km juyq jylu jelılerı auystyrylyp, 59 qazandyq jaŋartyldy (qajet bolǧan 150 qazandyqtyŋ 40%-y).
Stepnogorsk qalasynda 17 km-nan astam jylu jelısı jöndeldı. Jelılerdıŋ tozuy 68%-ǧa tömendedı (2023 j. – 80%, 2024 j. – 71,4%). Kökşetau qalasynda jylu közderı men jelıler boiynşa josparlanǧan jūmystar 100%-ǧa oryndaldy. Jylu beru mausymy qalypty rejimde öttı, normativtık kömır qory jinalǧan, tapşylyq joq.
Kökşetau qalasynda jylu tapşylyǧyn şeşetın jylu-elektr ortalyǧynyŋ qūrylysy bastaldy. Bırınşı kezegı 2028 jyly ıske qosylady (120 MVt elektr quaty, saǧatyna 180 gigakaloriia jylu), ekınşı kezegı 2029 jyly (240 MVt elektr quaty, 520 gigakaloriia jylu).
TAZA SU BAǦDARLAMASY
Sumen jabdyqtaudyŋ tūraqtylyǧy men sapasyna 36 mlrd teŋgeden astam qarajat bölındı. Biyl 77 auyl sumen qamtamasyz etıledı. Onyŋ 36 auyly – jaŋa su qūbyrlary jelılerın salu arqyly (20 myŋ tūrǧyn), 16 auylda jūmystar aiaqtalǧan. 41 auylda keşendı blokty-modul ornatyldy (6 myŋ tūrǧyn).
Su sapasyn jaqsartu üşın 17 auyldaǧy su qūbyrlary jelılerınıŋ rekonstruksiiasy aiaqtaldy, onyŋ ışınde 7 auylda jūmystar tolyqtai bıttı. Taǧy 10 auylda rekonstruksiia jyl soŋyna deiın aiaqtalady.
Tamyz aiynda Kökşetau qalasynda jaŋa su tazartu qūrylysy ıske qosyldy. Keşen zamanaui tehnologiialarmen jabdyqtalyp, künıne 30 myŋ tekşe metr su tazalai alady.
ENERGETİKA
Biyl elektr jelısınıŋ 165 km qamtityn alty joba ıske qosylady (Qaraötkel, Aqmol, Qarajar, Jaltyrköl, Jıbek joly auyly, Qosşy qalasy). Būl 30 myŋnan astam tūrǧyndy üzdıksız jaryqpen qamtamasyz etedı.
Qosşy qalasynda (61,5 myŋ adam) elektr energiiasy tapşylyǧyn şeşu üşın üş qosalqy stansiia jobalanuda («Severnaia» jäne «Garden Viladj» – rekonstruksiia, «Jannat» – jaŋa). Qosalqy stansiialar 9 şaǧyn audandy tūraqty elektrmen jabdyqtaidy.
Kökşetau qalasynda kelesı jyly ekı qosalqy stansiia («Saryarqa» jäne «Jaqsylyq») salu josparlanuda, olar jaŋa käsıporyndarǧa qosymşa quat beredı.
GAZDANDYRU
Gazdandyru jylu ǧana emes, öŋırdıŋ ekologiiasyna da mol paida äkeledı. Arşaly audanynda 17 auyl gazben qamtyldy (44 myŋ adam, 570 km qūbyr). Biyl 6 eldı meken (48 myŋ tūrǧyn) gazdandyryldy. Qosymşa 2 auylǧa (22 myŋ tūrǧyn) gaz berıledı, kelesı jyly basqa 6 eldı meken kögıldır otynmen qamtamasyz etıledı (113 myŋ adam).
Gazdandyru kezınde äleumettık osal toptarǧa kömek qarastyrylǧan (Arşaly – 100 AEK, Selinograd – 70 AEK, Qosşy – 100 AEK).
ELDI MEKENDERDI ABATTANDYRU
Kökşetau qalasynda negızgı nysandar bırıktırılıp (Mäŋgılık alau parkı, Daŋq alleiasy, Täuelsızdık alaŋy, Sagdiev köşesı) turistık marşrutqa ainaldy. Qosşy qalasynda 614 mln teŋgege ekı jaŋa skver aşylady, nysandarda kögaldandyru, jaryqtandyru, asfalt töseu jäne şaǧyn säulet elementterı ornatylady.
SU TASQYNY
Oblysta 494 köl, 111 özen bar. Su tasqynynan qorǧanu maqsatynda Qalqūtan, Nūra, Şaǧalaly, Jabai özenderı tazalanyp, tübı tereŋdetıldı (jalpy ūzyndyǧy 44 km). 18 qauıptı gidrotehnikalyq qūrylys nyǧaitylyp, qalpyna keltırıldı. 46 km arna men aryq jöndeldı, 28 km qorǧanys bılıkterı nyǧaityldy.
Astrahan, Sandyqtau jäne Zerendı audandarynda su basu qaupı bar aimaqtardan 37 otbasy qauıpsız jerge köşırıldı.
JOL İNFRAQŪRYLYMY
Oblysta 8 myŋ km jol bar, onyŋ ışınde respublikalyq – 2,3 myŋ km, oblystyq – 2,7 myŋ km, audandyq – 3 myŋ km. Biyl joldarǧa 115 mlrd teŋge bölındı (ötken jyly – 106 mlrd). Soŋǧy üş jylda jergılıktı maŋyzy bar joldardyŋ 2,5 myŋ km salynyp, jöndelgenı atap ötıldı.
TURİZM
Oblys turizmnıŋ bes draiverınıŋ bırı bolyp tabylady. Jarty jyldyq körsetkış – 14 mlrd teŋge (121% ösu), turister sany – 900 myŋ adam, boljam boiynşa jyldyq körsetkış 1,5 mln adamnan asady.
Şuchinsk-Burabai kurorttyq aimaǧynda 8 alaŋ, 10,2 km velojol, Bölektau eko jaiau joly aşyldy. Mausymda tıkūşaq ekskursiiasy ıske qosyldy, şaǧyn äuejai mäselesı pysyqtaluda.
BILIM BERU
Oblysta apatty jäne üş auysymdy mektepter mäselesı şeşıldı. Soŋǧy ekı jylda 24 jaŋa mektep (19 220 oryn) salyndy. «Keleşek mektepterı» jobasy aiasynda 12 200 orynǧa arnalǧan 9 mektep aşyldy (7-sı auyldyq jerlerde).
Kökşetauda «Bılım-innovasiia» lisei-internaty (600 oryndyq jataqhana), Şuchinsk qalasynda IT-lisei (300 oryndyq jataqhana) salyndy. Eŋbek mamandyqtary jyly aiasynda 750 oryndyq 2 jataqhana aşyldy.
DENSAULYQ SAQTAU
Oblysta 43 jaŋa medisinalyq nysan salyndy (38 – «Auyldyq densaulyq saqtau» ūlttyq jobasy), olar 130 myŋ auyl tūrǧynyn qamtidy.
Kökşetauda 630 orynǧa arnalǧan jaŋa köpbeiındı auruhana salynyp jatyr (332 mlrd teŋge, 2025–2027 jj.). Qosşy qalasynda 1000 oryndyq emhana, 350 tösek-oryndyq auruhana salynyp, 2026 jyly aşylady (jūmys orny – 1 700).
Stepniak qalasynda 200 oryndyq emhana men 45 tösek-oryndyq auruhana qūrylysy aiaqtaldy.
SPORT
Densaulyqpen bırge sportty damytu öte maŋyzdy. Jyl basynan berı aqmolalyq sportşylar respublikalyq jäne älemdık deŋgeide 798 medal jeŋıp aldy (269 altyn, 260 kümıs, 269 qola).
Oblys qūramasy tarihta alǧaş ret Qazaqstannyŋ altynşy qysqy spartakiadasynda bırınşı orynǧa ie boldy (16 altyn, 9 kümıs, 4 qola). Sondai-aq, bızdıŋ sportşylar Älemdık universiadadan (İtaliia, Turin) jäne toǧyzynşy Qysqy Aziia oiyndarynan (Qytai, Harbin) 13 jüldemen oraldy. «Arlan» hokkei kluby üş märte QR Kubogınıŋ jeŋımpazy jäne üş märte Qazaqstan chempionatynyŋ tūraqty chempiondary atanyp otyr.
Būl jetıstıkter sport infraqūrylymyn damytuǧa tıkelei bailanysty. Biyl 7 zamanaui sport nysany salyndy, jyl soŋyna deiın taǧy 7 nysannyŋ qūrylysy aiaqtalady:
- Krasnyi Iаr, Bestöbe, Korǧaljyn, Jaqsy auyldarynda FOK-tar
- Makinsk qalasynda bassein
- Şuchinsk qalasyndaǧy Sport saraiy
- Kökşetau qalasyndaǧy köpfunksionaldy sport keşenı
- Memlekettık arnaiy qordan salynǧan alǧaşqy nysan – Zerendı auylyndaǧy balalar men jasöspırımder sport mektebı.
- Jalpy biznestıŋ äleumettık jauapkerşılıgı aiasynda kelesı sport nysandary boi köterdı:
- Qosşy qalasynda köpsalaly komiuniti-ortalyǧy (Bolat Ötemūratov qory, 20 mln dollar)
- Kökşetauda «FİFA ARENA» sport alaŋy jäne «Şahmat üiı» (Qazaqstan şahmat federasiiasy)
- Stepnogorsk qalasynda Sport saraiynyŋ qūrylysy bastaldy («Altynalmas», 12 mlrd teŋge, aiaqtaluy – 2026 jyl)
SİFRLANDYRU
Aqmola oblysy bıryŋǧai sifrlyq basqaruǧa köşuge baǧyttalǧan sifrlandyru strategiiasyn bekıttı.
Negızgı qūral – DiDjital Aqmola, ol barlyq maŋyzdy salalardyŋ derekterın jinaidy, pysyqtaidy jäne taldaidy.
Sifrlyq şeşımderdı engızu arqyly öŋır jedeldık pen qauıpsızdıktı arttyruda. Barlyq şūǧyl jäne servistık qyzmetterdı yqpaldastyru üşın Ei Ai Kömek bıryŋǧai intellektualdy platforma qūryldy. Pilottyq ıske qosu AiKömek-109 jäne 112 qyzmetterı arqyly jüzege asty. Jyl soŋyna deiın 103 qyzmetın integrasiialau josparlanuda, sondai-aq 102 qyzmetımen integrasiia mäselesı qarastyryluda.
Jasandy intellekt tehnologiialaryn engızu:
Jyl basynan berı memlekettık qyzmetşılerdı, käsıpkerler men jastardy qosa alǧanda, 2 500 tūrǧyny oqumen qamtyldy.
Densaulyq saqtau salasynda därıgerdıŋ Jİ-assistent jobasy engızıldı (Kökşetau, Stepnogorsk, Qosşy, Aqköl). Jüie qabyldaudy tırkeidı, maŋyzdy aqparatty alady, qūjattamany toltyrady jäne 80%-ǧa deiın aldyn ala diagnoz ūsynady.
Aqmola oblysynda äleuetı men mümkındıgı jetkılıktı äleumettık-ekonomikalyq ösım üşın barlyq baǧyttar belsendı damuda. Qysqa baiandamada barlyq jūmystardy atap ötu mümkın emes, bıraq oblys äkımınıŋ baiandamasynan ekonomikalyq örleuge jan-jaqty daiyndyq, keşendı ıske asyru ürdısı anyq körınedı.
Oblys ekonomikasy, äleumettık jäne mädeni-ruhani damudy keşendı türde qolǧa alyp, jalpyūlttyq (memlekettık) damu baǧdarymen ündes jobalar ūsynyp otyr.
Äkımge jäne onyŋ komandasyna ıske sät!
Äbdıraşit Bäkırūly
