Būryn orystıldı tarihi toptarda posttar jazyp jürgenımde ol jerde bıraz oqyrmandarym ol posttardy japatarmaǧai talap alyp ketıp jatatyn. Men ol toptarda qazaq tarihyndaǧy köptegen el bılmeitın derekterdı salyp taldap otyratynmyn. Sony oqyp älgı oqyrmandarym kädımgıdei äjeptäuır marqaiyp, ruhtanyp qalatyn. Qazekeŋnıŋ asqaq tarihynan syr şertsek, sol jandaryna maidai jaǧatyn edı. Sol kezde bırşama dostar taptym.
Keiın men tolyq qazaq tılıne köşıp, bergı betke auyp ketkesın, olar menıŋ qazaqşamdy tüsınıŋkıremei kömeskılenıp qala berdı. Olardyŋ jandary qazaq bolǧanymen tılderı böten bolǧasyn olarǧa ras qiyn eken, sony tüsındım, tıl degen ülken ruhani şekara eken jalpy, ony da tüsındım.
Jalpy, bızdıŋ orystıldı qandastarymyz qazır öte qiyn jaǧdaida qalyp otyr. Ony būlardyŋ bırazy paŋdanyp moiyndaǧysy kelmeidı, bıraq sanalylary būny tüsındı. Özderınıŋ ia orys ia qazaq emes ekendıgın olardyŋ köbı ıştei bıledı jäne onyŋ üstıne bız de "tıl", "tıl" dep talapty küşeitıp töpelep äketıp baramyz. Soŋǧy kezde aramyz qatty aşylyp kettı. Bızdıŋ ekı türlı halyq ekenımız aidai anyq bola bastady. Men tıptı osy äleumettık jelıde ekı jaqtan qatty jauyqqan sözder oqimyn.
Menıŋşe, osy jerde memleketımızdıŋ dıŋgegı - qazaqtıldı qazaqtar qatty oilanuy kerek. Olardyŋ aldynda "bız osy özgetıldı bauyrlarymyzǧa qol sozyp olardy bauyrǧa basamyz ba, älde keudesınen iterıp kerı quamyz ba" degen taŋdau tūr jäne būl taŋdaudyŋ taǧdyryn "kamera ūstaǧan tıl janaşyrlary" emes qazaqtyŋ özı şeşkenın qalar edım.
Būl mäselege strategiialyq tūrǧydan qarasaq ainalamyz tolǧan dūşpan, qytai - orysy saida , arapqa eltıgender de öz ışımızde yrǧyn, basqa da ideialyq adasqan qazaq köp. Endı osylardyŋ sapyna taǧy da bır jau legın qosamyz ba, osy qalai bolady?
Baiaǧyda amerikandyq qaranäsıldı halyqtyŋ ūly oişyly aǧartuşysy Buker Ti Vaşington öz qara halqyn aǧartamyn dep jürıp şaşy aǧaryp bylai degen eken "şırkın, bızdıŋ qara halyqqa aq tüstı bauyrlar kömek qolyn sozsa būl qandai igılık bolar edı, aqnäsıldılerdıŋ aldynda bızge qarasty tek ekı ǧana taŋdau tūr, onyŋ bırı - aq bılektıŋ bızge järdemşı bop sozyluy, nemese bızdı kerı qūzǧa itermeleuı" degen eken. Amerikandyqtar ūly halyq qoi, olar öz qatelerın tüsınıp aqyr aiaǧy qarataban afroamerikandyqty bauyryna basu üşın köp ıs tyndyrdy, tyndyryp ta keledı, olardan prezident te qoidy. Būlar tübı osy betterımen bır halyq bolady, oǧan kümänım joq.
Al bızdıŋ qazekeŋ özgetıldı bauyrynyŋ taǧdyryn osylai parasatyna salyp şeşe ala ma eken, būnyŋ aqyry qalai bolady, bız tübı ekı jarty bır bütın bır halyq bop qalyptasa alamyz ba, analardan bız tübı tolyqqandy qazaq jasai alamyz ba älde bızdıŋ aǧaiyndar jüikesı syr berıp künderdıŋ künınde "orysyŋa ket" dep toŋq ete qalyp öre türegele me? Būndai şalt qimyldyŋ arty eşqandai jaqsylyqpen aiaqtalmaityny da belgılı.
Taǧy bır qosarym, Jazira arap elderınde, araptar islamnyŋ şiǧa tarmaǧyn ūstanatyn şeiıt araptardy özderınıŋ ideologiialyq, ūlttyq, mädeni salalaryndaǧy jauapty oryndarǧa, küllı araptyŋ taǧdyryn şeşetın jauapty ısterge jolatpaidy eken, būl araptar, anau qany arap bolǧanymen senımı bölek bauyrlaryna ıştei senbeitın bolar....
Sızderge qaidam, al maǧan araptyŋ osy mysaly ūnaidy. Bauyrdyŋ aty bauyrmen, bıraq orystıldı qandastarymyzǧa ūlttyq mäselelerge qatysty salalardy amanattap, jalpy qazaq taǧdyryn ūstatuǧa bolmaidy, men de senbeimın.
Oljas ÄBIL,
FB-taǧy paraqşasynan
