Oljas Ábil: Orystildi qandastar óte qıyn jaǵdaıda qalyp otyr

3336
Adyrna.kz Telegram

Buryn orystildi tarıhı toptarda posttar jazyp júrgenimde ol jerde biraz oqyrmandarym ol posttardy japatarmaǵaı talap alyp ketip jatatyn. Men ol toptarda qazaq tarıhyndaǵy kóptegen el bilmeıtin derekterdi salyp taldap otyratynmyn. Sony oqyp álgi oqyrmandarym kádimgideı ájeptáýir marqaıyp, rýhtanyp qalatyn. Qazekeńniń asqaq tarıhynan syr shertsek, sol jandaryna maıdaı jaǵatyn edi. Sol kezde birshama dostar taptym. 
Keıin men tolyq qazaq tiline kóship, bergi betke aýyp ketkesin, olar meniń qazaqshamdy túsinińkiremeı kómeskilenip qala berdi. Olardyń jandary qazaq bolǵanymen tilderi bóten bolǵasyn olarǵa ras qıyn eken, sony túsindim, til degen úlken rýhanı shekara eken jalpy, ony da túsindim.
Jalpy, bizdiń orystildi qandastarymyz qazir óte qıyn jaǵdaıda qalyp otyr. Ony bulardyń birazy pańdanyp moıyndaǵysy kelmeıdi, biraq sanalylary buny túsindi. Ózderiniń ıa orys ıa qazaq emes ekendigin olardyń kóbi ishteı biledi jáne onyń ústine biz de "til", "til" dep talapty kúsheıtip tópelep áketip baramyz. Sońǵy kezde aramyz qatty ashylyp ketti. Bizdiń eki túrli halyq ekenimiz aıdaı anyq bola bastady. Men tipti osy áleýmettik jelide eki jaqtan qatty jaýyqqan sózder oqımyn.
Menińshe, osy jerde memleketimizdiń dińgegi - qazaqtildi qazaqtar qatty oılanýy kerek. Olardyń aldynda "biz osy ózgetildi baýyrlarymyzǵa qol sozyp olardy baýyrǵa basamyz ba, álde keýdesinen ıterip keri qýamyz ba" degen tańdaý tur jáne bul tańdaýdyń taǵdyryn "kamera ustaǵan til janashyrlary" emes qazaqtyń ózi sheshkenin qalar edim.
Bul máselege strategııalyq turǵydan qarasaq aınalamyz tolǵan dushpan, qytaı - orysy saıda , arapqa eltigender de óz ishimizde yrǵyn, basqa da ıdeıalyq adasqan qazaq kóp. Endi osylardyń sapyna taǵy da bir jaý legin qosamyz ba, osy qalaı bolady?
Baıaǵyda amerıkandyq qaranásildi halyqtyń uly oıshyly aǵartýshysy Býker Tı Vashıngton óz qara halqyn aǵartamyn dep júrip shashy aǵaryp bylaı degen eken "shirkin, bizdiń qara halyqqa aq tústi baýyrlar kómek qolyn sozsa bul qandaı ıgilik bolar edi, aqnásildilerdiń aldynda bizge qarasty tek eki ǵana tańdaý tur, onyń biri - aq bilektiń bizge járdemshi bop sozylýy, nemese bizdi keri quzǵa ıtermeleýi" degen eken. Amerıkandyqtar uly halyq qoı, olar óz qatelerin túsinip aqyr aıaǵy qarataban afroamerıkandyqty baýyryna basý úshin kóp is tyndyrdy, tyndyryp ta keledi, olardan prezıdent te qoıdy. Bular túbi osy betterimen bir halyq bolady, oǵan kúmánim joq.
Al bizdiń qazekeń ózgetildi baýyrynyń taǵdyryn osylaı parasatyna salyp sheshe ala ma eken, bunyń aqyry qalaı bolady, biz túbi eki jarty bir bútin bir halyq bop qalyptasa alamyz ba, analardan biz túbi tolyqqandy qazaq jasaı alamyz ba álde bizdiń aǵaıyndar júıkesi syr berip kúnderdiń kúninde "orysyńa ket" dep tońq ete qalyp óre túregele me? Bundaı shalt qımyldyń arty eshqandaı jaqsylyqpen aıaqtalmaıtyny da belgili.
Taǵy bir qosarym, Jazıra arap elderinde, araptar ıslamnyń shıǵa tarmaǵyn ustanatyn sheıit araptardy ózderiniń ıdeologııalyq, ulttyq, mádenı salalaryndaǵy jaýapty oryndarǵa, kúlli araptyń taǵdyryn sheshetin jaýapty isterge jolatpaıdy eken, bul araptar, anaý qany arap bolǵanymen senimi bólek baýyrlaryna ishteı senbeıtin bolar....
Sizderge qaıdam, al maǵan araptyń osy mysaly unaıdy. Baýyrdyń aty baýyrmen, biraq orystildi qandastarymyzǵa ulttyq máselelerge qatysty salalardy amanattap, jalpy qazaq taǵdyryn ustatýǵa bolmaıdy, men de senbeımin.


Oljas ÁBIL,

FB-taǵy paraqshasynan

Pikirler