Qazaq halqy san ǵasyrlar boıy memleket basshylyǵynda sózi túzý, tabansyzdyq pen taıǵanaqtyqtan ada, naqtylyqty súıetin, adam taǵdyryna enjarlyqpen qaramaıtyn, toqmeıilsinýden boıyn aýlaq ustaıtyn, jaltaqtyq pen jaǵympazdyqtan jerinetin, jańasha oılaý mashyǵyn meńgergen azamatty ańsady. Áli de ańsap keledi. Biraq, bul jolǵy ańsaý sońǵy 31jylda tipti tereńdeı tústi. Kóz aldyńyzǵa keltirip, kóńil elegińizden ótkizip kórseńiz, joǵarydaǵy teńeýlerge laıyq jan birli jarym ǵana. Biraq jyldar boıy jetektelgen botadaı kúı keship júrgen qazaq halqy úshin Ult múddesi jolyndaǵy kúreste qastandyqtyń qurbany bolǵan Altynbek Sársenbaıulynyń esimi erekshe.
Altynbek Sársenbaıuly – sheshe jaǵynan Álmerek abyzǵa jıen, ózi Raıymbek Hangeldiniń záýzaty. Eki asyldan týǵan asylman. Altynbekti kózi qaraqty qaýym áýeli adam balasy jutynyp oqıtyn gazetter shyǵarýshy jýrnalıst, entýzıazmmen jumys istegen maman, keıinnen aqparat mınıstri, sońynda qysastyq kórip, qazaǵa ushyraǵan ult janashyry retinde biledi.
Iá, Altynbek taqyryby – aýyr taqyryp. Bunda búkil Ulttyq tragedııa jatyr. Bul taqyryptyń artynda talqandalǵan qazaq taǵdyry jatyr. Bul taqyryp – názik, shikámshil, kirpııaz. Buny túlkibulańǵa salmaı, shyndyqtyń shyńyna shyǵyp turyp, aqıqat degen Haqtyń týyn qadap jazý – naǵyz qalamgerdiń hám ultym degen azamattyń ǵana qolynan keledi.
Ultty kúıretetin de, pushpaqqa shyǵaratyn da ondaǵy adamdardyń nıeti. Sondyqtan qazaqta «qara nıetti» degen uǵym qalystasqan. Al Altynbek Sársenbaıulynyń nıeti ózgelerden erek, kirshiksiz taza, bulaq sýyndaı móldir edi...
Ol jórgekke kúshtep oralǵandaı kúıdegi, tunshyǵyp bara jatqan tilimizdi bosatýdy nıet etti, egemendigimizdiń qyzyǵyn ózgege emes, ózimizge kórsetýdi nıet etti, urpaǵymyzdyń nesibesin asap qalýǵa nıetti azamattardan arylýdy nıet etti, baqýatty, rýhanı kúıreýden ada el retinde álemdik arenaǵa shyǵarýdy nıet etti.
Sonyń jolynda tizginin tartpaı, ult úshin paıdaly kózsiz erlikterge bardy.
Olardyń eń basynda «Qazaq halqynyń potanıalyn qaıta kóterý máselesi» turdy. Qazaqtyń basynan keshken, áli de keship jatqan sumdyqtarynan keıin Shahanovsha aıtsaq, ult tamyrsyzdana bastady. Asharshylyq, repressııa, 70 jyl Keńes úkimetiniń bodany bolý, 30 jyldyq júıe, qala berdi qandy qańtardan keıin halyqtyń sanasy da, ulttyq qundylyqtary da, áleýmettik hál-aqýaly da degredaııaǵa ushyrady. Al Altynbek ulttyń boıyna «eńseni tikteý kerek» degen ıdeologııasyn sińire bildi.
Onymen qoımaı, BAQ-tyń aıaǵynda tusaý, aýzynda noqta bolǵan shaqta Sársenbaıuly aqparat mınıstrligine sátti kelip, álem medıasynan bilim alýdyń qajettiligin jas jýrnalısterge usynyp, sapaly, ulttyq deńgeıdegi gazet-jýrnaldardy alǵy shepke shyǵardy. Karavan sekildi orystyń basylymdaryn dúńgirshekterden alyp tastap, qazaq basylymdaryn qoıdy. Búginde qazaq jýrnalıstıkasynan alar tamshydaı tatymdy dúnıeńiz bolsa, ol Altynbektiń arqasy dep bilińiz.
Sóıtip júrgende Altynbek shala-jansar egemendimizdiń soıqanyn shyǵarýǵa nıetti júıeniń júgensizdigin ańǵardy. Ol bul máseleni ashyq qolǵa ala bastaǵanda sheıit boldy.
Al biz she? Biz ne istedik? Biz ókindik... Shyndyqtyń shyńyraýda qalǵanyna ókindik. Kóp náreden keshikkenimizge ókindik. Áli de ókinip kelemiz. Tipti Qańtar tragedııasynan soń Altynbekterden aıyrylǵanymyzǵa myń birinshi márte ókindik. Endi ókine bermeı áreket etý kerek. Altynbektiń qaı erligin alsaq ta «urpaq úshin, el úshin, atameken, jer úshin» edi... Sondyqtan, biz jastar, qyzyldy-jasyldy qaýymdy emes, ult úshin janyn bergen iri tulǵa Altynbek Sársenbaıulyn úlgi etýimiz kerek.
Mine, Altynbek Sársenbaıulynyń dúnıeden ótkenine tabany kúrekteı 16 jyl. 16 jylda tutas taǵdyryn týǵan jerine arnap, el úshin janyn bergen azamat úshin biz ne isteı aldyq? Bóten tilmen bylǵamaı, barlyq ýaqytta qazaqsha sóıleı alyp júrmiz be? Ulttyq qundylyqtarymyzdy qanshalyqty kókke kóterýdemiz? Álde Altynbektiń atyna kóshe, mektepter berip, rýhyn bir aýnatyp túsirdik pe? Joǵarydaǵy eki suraqqa jaýap berýge qınalatynymyz anyq. Al muqym qazaq jurty bolyp, Altynbektiń atyn atoılap, mektep-kóshelerdi ataý, onyń aýyr taǵdyry týraly spektaklder qoıý qolymyzdan keleri anyq emes pe? Endeshe osy bastamany búkil ult bolyp kóterýge nıettimiz. Bálkim, sonda Altynbektiń rýhy bizdi keshirer...Bálkim, sonda qazaq ortasynan júzdegen Altynbekter shyǵar... Bálkim, «Jańa Qazaqstan» bolýdyń alǵashqy qadamy osydan bastalar?
Aqgúl AIDARBEKQYZY,
"Adyrna" ulttyq portaly
