Qazaq halqy san ǧasyrlar boiy memleket basşylyǧynda sözı tüzu, tabansyzdyq pen taiǧanaqtyqtan ada, naqtylyqty süietın, adam taǧdyryna enjarlyqpen qaramaityn, toqmeiılsınuden boiyn aulaq ūstaityn, jaltaqtyq pen jaǧympazdyqtan jerınetın, jaŋaşa oilau maşyǧyn meŋgergen azamatty aŋsady. Älı de aŋsap keledı. Bıraq, būl jolǧy aŋsau soŋǧy 31jylda tıptı tereŋdei tüstı. Köz aldyŋyzǧa keltırıp, köŋıl elegıŋızden ötkızıp körseŋız, joǧarydaǧy teŋeulerge laiyq jan bırlı jarym ǧana. Bıraq jyldar boiy jetektelgen botadai küi keşıp jürgen qazaq halqy üşın Ūlt müddesı jolyndaǧy küreste qastandyqtyŋ qūrbany bolǧan Altynbek Särsenbaiūlynyŋ esımı erekşe.
Altynbek Särsenbaiūly – şeşe jaǧynan Älmerek abyzǧa jien, özı Raiymbek Hangeldınıŋ zäuzaty. Ekı asyldan tuǧan asylman. Altynbektı közı qaraqty qauym äuelı adam balasy jūtynyp oqityn gazetter şyǧaruşy jurnalist, entuziazmmen jūmys ıstegen maman, keiınnen aqparat ministrı, soŋynda qysastyq körıp, qazaǧa ūşyraǧan ūlt janaşyry retınde bıledı.
İä, Altynbek taqyryby – auyr taqyryp. Būnda bükıl Ūlttyq tragediia jatyr. Būl taqyryptyŋ artynda talqandalǧan qazaq taǧdyry jatyr. Būl taqyryp – näzık, şıkämşıl, kırpiiaz. Būny tülkıbūlaŋǧa salmai, şyndyqtyŋ şyŋyna şyǧyp tūryp, aqiqat degen Haqtyŋ tuyn qadap jazu – naǧyz qalamgerdıŋ häm ūltym degen azamattyŋ ǧana qolynan keledı.
Ūltty küiretetın de, pūşpaqqa şyǧaratyn da ondaǧy adamdardyŋ nietı. Sondyqtan qazaqta «qara niettı» degen ūǧym qalystasqan. Al Altynbek Särsenbaiūlynyŋ nietı özgelerden erek, kırşıksız taza, būlaq suyndai möldır edı...
Ol jörgekke küştep oralǧandai küidegı, tūnşyǧyp bara jatqan tılımızdı bosatudy niet ettı, egemendıgımızdıŋ qyzyǧyn özgege emes, özımızge körsetudı niet ettı, ūrpaǧymyzdyŋ nesıbesın asap qaluǧa niettı azamattardan aryludy niet ettı, baquatty, ruhani küireuden ada el retınde älemdık arenaǧa şyǧarudy niet ettı.
Sonyŋ jolynda tızgının tartpai, ūlt üşın paidaly közsız erlıkterge bardy.
Olardyŋ eŋ basynda «Qazaq halqynyŋ potansialyn qaita köteru mäselesı» tūrdy. Qazaqtyŋ basynan keşken, älı de keşıp jatqan sūmdyqtarynan keiın Şahanovşa aitsaq, ūlt tamyrsyzdana bastady. Aşarşylyq, repressiia, 70 jyl Keŋes ükımetınıŋ bodany bolu, 30 jyldyq jüie, qala berdı qandy qaŋtardan keiın halyqtyŋ sanasy da, ūlttyq qūndylyqtary da, äleumettık häl-aqualy da degredasiiaǧa ūşyrady. Al Altynbek ūlttyŋ boiyna «eŋsenı tıkteu kerek» degen ideologiiasyn sıŋıre bıldı.
Onymen qoimai, BAQ-tyŋ aiaǧynda tūsau, auzynda noqta bolǧan şaqta Särsenbaiūly aqparat ministrlıgıne sättı kelıp, älem mediasynan bılım aludyŋ qajettılıgın jas jurnalisterge ūsynyp, sapaly, ūlttyq deŋgeidegı gazet-jurnaldardy alǧy şepke şyǧardy. Karavan sekıldı orystyŋ basylymdaryn düŋgırşekterden alyp tastap, qazaq basylymdaryn qoidy. Bügınde qazaq jurnalistikasynan alar tamşydai tatymdy dünieŋız bolsa, ol Altynbektıŋ arqasy dep bılıŋız.
Söitıp jürgende Altynbek şala-jansar egemendımızdıŋ soiqanyn şyǧaruǧa niettı jüienıŋ jügensızdıgın aŋǧardy. Ol būl mäselenı aşyq qolǧa ala bastaǧanda şeiıt boldy.
Al bız şe? Bız ne ıstedık? Bız ökındık... Şyndyqtyŋ şyŋyrauda qalǧanyna ökındık. Köp näreden keşıkkenımızge ökındık. Älı de ökınıp kelemız. Tıptı Qaŋtar tragediiasynan soŋ Altynbekterden aiyrylǧanymyzǧa myŋ bırınşı märte ökındık. Endı ökıne bermei äreket etu kerek. Altynbektıŋ qai erlıgın alsaq ta «ūrpaq üşın, el üşın, atameken, jer üşın» edı... Sondyqtan, bız jastar, qyzyldy-jasyldy qauymdy emes, ūlt üşın janyn bergen ırı tūlǧa Altynbek Särsenbaiūlyn ülgı etuımız kerek.
Mıne, Altynbek Särsenbaiūlynyŋ dünieden ötkenıne tabany kürektei 16 jyl. 16 jylda tūtas taǧdyryn tuǧan jerıne arnap, el üşın janyn bergen azamat üşın bız ne ıstei aldyq? Böten tılmen bylǧamai, barlyq uaqytta qazaqşa söilei alyp jürmız be? Ūlttyq qūndylyqtarymyzdy qanşalyqty kökke köterudemız? Älde Altynbektıŋ atyna köşe, mektepter berıp, ruhyn bır aunatyp tüsırdık pe? Joǧarydaǧy ekı sūraqqa jauap beruge qinalatynymyz anyq. Al mūqym qazaq jūrty bolyp, Altynbektıŋ atyn atoilap, mektep-köşelerdı atau, onyŋ auyr taǧdyry turaly spektaklder qoiu qolymyzdan kelerı anyq emes pe? Endeşe osy bastamany bükıl ūlt bolyp köteruge niettımız. Bälkım, sonda Altynbektıŋ ruhy bızdı keşırer...Bälkım, sonda qazaq ortasynan jüzdegen Altynbekter şyǧar... Bälkım, «Jaŋa Qazaqstan» boludyŋ alǧaşqy qadamy osydan bastalar?
Aqgül AIDARBEKQYZY,
"Adyrna" ūlttyq portaly
