Úndistandyq ǵalym: Bilim salasyndaǵy emtıhan júıesi durys emes

2003
Adyrna.kz Telegram

Álemde bilim salasyndaǵy emtıhan júıesi durys emes. Bul týraly ǵalym, Úndistandaǵy NIIT ýnıversıtetiniń qurmetti professory Sýgata Mıtra H halyqaralyq ICBCB 2022 ǵylymı konferenııasynda aıtty.

Halyqaralyq «Ózgeris ústindegi álemde teń dárejede bilim berýdi ilgeriletý» konferenııasy Almatyda Sýleıman Demırel atyndaǵy ýnıversıtette ótip jatyr. Oǵan pedagogıka salasyn zerttep júrgen sheteldik jáne otandyq ǵalymdar qatysyp jatyr. Solardyń biri ınformatık jáne bilim berý teoretıgi, úndistandyq NIIT ýnıversıtetiniń professory Sýgata Mıtra balalarǵa teń dárejede bilim salasyndaǵy zertteýimen bólisti. Ǵalym álemde «Qabyrǵadaǵy tesik» eksperımentimen tanymal. 70-jyldardan bastap professor Mıtranyń jarııalanymdary men jumystary mıllıondaǵan jas úndisti, sonyń ishinde álemdegi eń turmysy tómen balalardy oqytý men damytýǵa septigin tıgizdi.

«Úndistanda turmys jaǵdaıy tómen aýyldarda turatyn balalar ómirinde kompıýter kórmegen.  Kalkadjıde, Delıde eksperıment jasap, lashyqtardyń ishine kompıýter ornalastyrdym jáne balalarǵa ony esh qadaǵalaýsyz, erkin paıdalanýǵa ruqsat ettim. Eksperıment eshqandaı formaldy daıyndyqsyz ótti. Ol balalardyń kompıýterdi óte ońaı meńgere alatynyn dáleldeýge baǵyttalǵan. Bul zertteýdi Mınımaldy ınvazıvti bilim (MIE) dep atadym. Eksperımentti birneshe ret ótkizip, Úndistannyń aýyldyq jerlerine 23 kıosk ornalastyrdym. 2004 jyly ol Kambodjada ótkizildi. 20 balaǵa 5 kompıýter berip, olardyń toptyq jumysqa beıimdelgenin, kommýnıkaııalyq daǵdylardy qalyptastyrǵanyn qaladym. Nátıjesinde, balalar eresekter qadaǵalamasa óz bilimi men resýrstaryn biriktire alatynyn, kompıýter men ınternet berse, tipti aǵylshyn tilin bilmegenine qaramastan ony paıdalanýdy óz betinshe úırene alatynyn kórsetti», – dedi ǵalym.

Sýgata Mıtra 2013 jyly TED syılyǵynyń laýreaty boldy. Konferenııada ǵalymǵa pandemııa kezinde adamdardiń bilim sapasy nege tómendep ketkeni jaıly suraq qoıyldy. Onyń aıtýynsha, adamdardyń ózdiginen bilim ala almaýyna emtıhan alý júıesi áser etken.

«Pandemııa kezinde adamdardyń óz betinshe bilim ala almaýynyń áserinen bilim sapasy tómendedi. Oǵan álemde bilim salasynda emtıhan alý júıesiniń durys bolmaýy áser etti. Eksperıment kezinde saýalnamaǵa qatysqan 9 jastaǵy bala osy jaıly aıtqan edi. Ol emtıhan kezinde suraq qoıylady, alaıda, onyń jaýabyn tabý úshin izdenýge múmkindik berilmeıtinin, ǵalamtor men smartfon qoldanýǵa bolmaıtynyn aıtty. Eger balaǵa suraq qoıyp, oǵan jaýap tabý úshin jaǵdaı jasasaq, sol bilim tıimdirek bolady», – dedi ol.

Ǵylymı konferenııaǵa spıker retinde qatysqan Qyzdar ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń rektory Gúlmıra Qanaı úndistandyq professordyń emtıhan jaıly oıyna pikir bildirdi.

«Ár álde emtıhan júıesi ártúrli, ózderiniń baǵalaý ólshemderi bar. Kóp jaǵdaıda jyldam ári yńǵaıly bolǵandyqtan testileý júıesin qoldanady. Biraq, ókinishke qaraı, bilim berý jaǵynan, daǵdylardy qalyptastyrý turǵysynan aqaýlar óte kóp. Sol baǵytta qazirgi tańda elimizde biraz ózgeris oryn alǵaly jatyr. Onyń ishinde UBT, basqa da mańyzdy baǵalaý júıeleri bar. Aldymen, ol emtıhandarda synı oılaý bar ma, osy ýaqytqa deıin alǵan biliminiń aıasynda júıeli túrde taldaý jumysyn usyna ala ma, sony baǵalaýǵa kópship bara jatyrmyz. Ol, árıne, uzaq ýaqytty talap etýi múmkin. Degenmen, bastamasy jaman emes. Bıyl ýnıversıtetimizdegi naýqandy «Sapaly baǵalaý jyly» dep atadyq. Qazir baǵalaý júıesin qaıta qarastyryp jatyrmyz. Sýgata Mıtranyń pikirimen kelisemin, álemde baǵalaý júıesi únemi damý ústinde bolýy kerek. Alaıda, balanyń alǵan bilimin baǵalaý úshin gadjetterdi paıdalaný naqty sheshim dep aıta almaımyn», – dedi rektor.

Sóz sońynda ǵalym Sýgata Mıtra XXI ǵasyrda bilimdi bolý úshin qandaı daǵdylar mańyzdy ekenin aıtty.

«Eń mańyzdysy – bilimge degen qushtarlyq, izdenis. Bir nárseni bilýge umtylsańyz, sonyń ózi qushtarlyq. Balaǵa qoıylǵan suraqqa eshkim jaýap bermese, ol ǵalamtordan izdeıdi, sol arqyly onyń boıynda qazirgi zamanda eń qajetti daǵdylar – kreatıvtilik, kollaboraııa jasaý qabiletteri ashylady. Olar ǵalamtordan tapqan jaýaptaryn aıtý arqyly basqalarmen bilimimen bólisedi. Iaǵnı, balalarǵa jaýabyn ózimiz aıtý arqyly emes, olarǵa suraq qoıý arqyly bilim berýimiz kerek», – dedi ol.

Pikirler