Qazaǧymyzdyŋ keŋpeiıldılıgın, jomarttyǧyn, qonaqjailylyǧyn paş etetın dästürlerdıŋ bırı – «erulık» beru. Jaŋa qonysqa köşıp kelgenderdıŋ alǧaşynda üirenıse almai tosyrqaityny zaŋdylyq. Sondyqtan dana halqymyz erulık berudı oilap tapqan: būrynnan otyrǧandar köşıp kelgenderdıŋ üiın tıgısıp, barlyq körşı bolyp, kezek-kezek qonystanuşylardy bala-şaǧasymen qosyp, tügel üilerıne şaqyryp, tanysyp, bılısıp aralasyp ketuge jaǧdai jasaidy. Ülkender de, bala-şaǧa da erulık kezınde äbden tanysady. Eger köşıp kelgender jas otau bolsa, olarǧa ydys-aiaq siiaqty ūsaq-tüiek, bıraq kündelıktı qajettı dünielerdı de tartu etetın bolǧan. Osylai etene jaqyn aralasudyŋ arqasynda böten adamdar tuystardai bauyr basyp ketedı. Qazırgı kezde äsırese, ülken qalalarda būl dästür ökınışke orai, ūmytylyp barady. Iаǧni, «Erulık» – dästürlı ortada jaŋadan köşıp kelgenderge berıletın qonaqasy. Asty ädette, köşıp qonystanǧandarǧa aparady. «Erulık beru» jaŋadan kelgen körşılerdı bötensıretpei syilap, öz ortasyna tartudyŋ belgısı. Keide erulıkke şaqyrǧanǧa deiın-aq jaŋadan köşıp kelgen üidıŋ otyn-suy bolmaitynyn eskere otyryp, alǧaş kelgen künı sabamen qymyz, et alyp keledı. Sondai-aq, üiın tıgıp, jinalyp, äbden ornalasyp bolǧan soŋ erulıkke şaqyrady.
Erulık köşı-qon kezındegıden basqa, auyl ortasyna jaŋa üi kelse, qonystansa sol auyldyŋ adamdary jaŋa üige «erulık» dep as pısırıp, tabaq tartady. Būl jaŋa adamdardy bötensıretpei öz ortasyna tartudyŋ, syilasudyŋ ülken belgısı. Mūnyŋ älumettık, qoǧamdyq mänı de bar. Mysaly, jaŋa köşıp kelgen üide otyn, su bolmaidy. Ony äkeluge bıraz uaqyt kerek. Mıne, keŋ oilap, tereŋ tolǧaityn qazaq salty mūny da eskergen. «Erulık aparu» salty qazaq ūǧymynda dämdes, syilas boluǧa baǧyttalǧan. Körşılık qarym-qatynasty retteuge negızdelgen syilastyq körınısı bolyp tabylady. Būl josynda dämnıŋ tanysyp bıluge, aralasuǧa janama türde qyzmet etıp otyrǧanyn aŋǧaruǧa bolady. El auzynda «körşı aqysy – täŋır aqysy» degen söz bar. Qazaq erulık berılmese, «Dän qysyraidy, bosaǧa sögıledı, jer jeridı» dep yrymdaǧan. Erulık bergen üige riza bolǧan jaŋa körşı «Täŋır jarylqasyn aityp» yqylas tılegın bıldıredı.
Öz ūltymyzdyŋ qadyr-qasietın, oi-örısın tanytatyn salt-dästürlerımızge meilınşe qūrmetpen qarap, olardy qasterleu barşa qazaqtyŋ eldıgıne syn. Būl dästürler körgendılıktıŋ, syilastyqtyŋ, qūrmet körsetudıŋ körkem ülgısı sanalady.
A. Beisegulova
«Ūlttyq qūndylyq» jobasy aiasynda
Almaty qalasy Işkı saiasat basqarmasy tapsyrysymen
«Pedagogikalyq ǧylymdar akademiiasy» QB
