Qazırgı zamanda älem jahandanu üderısınıŋ qarqyndy damu kezeŋınde. Halyqaralyq qarym-qatynas adamzat tarihynda būndai deŋgeide tyǧyz bolmaǧan.
Ekonomikalyq, saiasi, mädeni interasiia keŋ etek jaidy. Degenmen, jahandanu öz kezegınde halyqaralyq jetıstıktermen qatar, halyqaralyq mäseleler tuyndatty. Sondai mäselelerdıŋ bırı būl halyqaralyq terrorizm bolyp tabylady. Jalpy, terrorizm ūǧymy būl ūiymdasqan top nemese partiia özı jariialaǧan maqsattar men müddelerıne säikes zorlyq-zombylyqty jüielı paidalanu arqyly qol jetkızuge tyrysatyn ädıs. Köp jaǧdaida terrorizm lokaldy, iaǧni är kezeŋde är aimaqta ǧana bolatyn saiai oqiǧalardyŋ bır bölıgı ǧana bolatyn edı.Degenmen, terrooisttık äreket saiasi maqsatqa jetudıŋ jalǧyz qūraly bolyp, bırneşe memleket aimaǧynyŋ auqymyna tän bola bastaǧanda, ärı eŋ bastysy ırı saiasi qaqtyǧystardyŋ bır formasyna asalǧanda ol halyqaralyq terorrizm ūǧymyna äkeldı. Sonymen, 20 ǧasyr basynda Europa elderınde terroristtık akt barysynda saiasi tūlǧalar qaitys bola bastaǧanda, sol kezdegı Ūlttar Ligasynda būl mäsele alǧaş köterıldı. Alaida, būl ūǧym şynaiy tanymal bolyp, älem elderın dür sılkındırgen 2001 jylǧy 11 qyrküiektegı Niu-Iorktegı “Halyqararlyq biznes ortalyqtarǧa” jasalǧan terroristtık aktıden soŋ bastaldy. Terrorizmmen küres ūranymen Batys elderı jappai qauıp-qaterdı talqylai bastady. Osy sipattamalyq mätınnen soŋ bızde zaŋdy saual tuyndaidy. Ol saual mnadai: halyqaralyq terrorizmnıŋ negızgı belgılerı qandai? Resmi derek közderı terrorizmnıŋ negızgı belgılerı-jahandanu, käsıbilendıru jäne ekstremistık ideologiiaǧa süienu. Osy üş ūstynnyŋ negızınde tūrǧan halyqaralyq terrorizm barşa älemdı üreige saldy. Äsırese, Siriiadaǧy azamat soǧysyn paidalanyp, şaŋyraq ışınde şaŋyraq tıkken “İslam memleketı” edı. Adam qūqyǧyn barynşa taptap, islam atyn jamylyp ūiym qanşa degenmen sättılıkke jete almady. BŪŪ Qauıpsızdık Keŋesınıŋ 2001 jylǧy 28 qyrküiektegı № 1373 qararynda "halyqaralyq terrorizm men transūlttyq ūiymdasqan qylmys, esırtkı ainalymy, aqşany jylystatu, qarudyŋ zaŋsyz ainalymy jäne iadrolyq, himiialyq, biologiialyq jäne basqa da ölımge äkeluı mümkın materialdar zaŋsyz tasymaldau arasyndaǧy tyǧyz bailanys" atap ötılgen. Mamandar sondai-aq terroristerdıŋ tehnikalyq jabdyqtaluynyŋ ösuın jäne olardyŋ keibır memleketter tarapynan jasyryn qoldauyn atap öttı. Osyndai qūbylystarǧa taldau jasai otyryp halyqaralyq terrorizm qandai bolsyn “jaqsy” ideologiiaǧa negızdelmesın onyŋ äreketterı ärqaşanda adamzattyŋ universal erejesı “kez kelgen adamnyŋ ömırınıŋ qūndylyǧyna qarsy baǧyttalǧanyn eskeruge kerek. Qorytyndylai kele, älbette älem elderınde halyqaralyq terrorizmmen özınşe küresude. Bıreuı terroristtık ūiym tızımderın tapsa, ekışısı solardyŋ “u” ideologiiasy taraluyna qarsy nasihatpen jūmys ısteude. Osylaişa, älemde osyndai u ideologiialardy auyzdyqtap, halyqaralyq terrorizmdı bas almai jatyp, toqtatatyn äreketter jasaluda.
Sansyzbai Banu, Jūmabek Aidana, Jetekşısı: aǧa-oqytuşy N.B.Ruşanova
