2019 jyly «Qazaq halqynyŋ mūrasy» kıtaptar seriiasynyŋ bastamasymen Qaraǧandy qalasynda Ūlt qūndylyqtaryn saqtau men nasihattauǧa baǧyttalǧan Qazaq küntızbesınıŋ tūsauy kesılgen bolatyn. Küntızbenı şyǧarudaǧy maqsat ūlt qūndylyqtaryn saqtau men olardy qoǧamda tūraqty nasihattauǧa jol aşu. Küntızbedegı atauly künder tarihi tūlǧalar men ūlttyq tarihymyz üşın qūndy datalarmen etene bailanysyp jatyr. Jalpy alǧanda, ūlt qūndylyqtaryn saqtau, nasihattauǧa baǧyttalǧan Qazaq küntızbesı barlyǧy 32 atauly künnen tūrady.
Atap aitqanda ūlt qūndylyqtaryn saqtau men nasihattauǧa baǧyttalǧan Qazaq küntızbesınıŋ 13 atauly künı jazuşy Iliias Esenberlin, tarihşy Ermahan Bekmahan, kompozitor Nūrǧisa Tılendı, ǧalym Qanyş Sätbai, qoǧam qairatkerı Halel Dosmūhamed, ūşqyş Hiuaz Dospan, qoǧam qairatkerı Barlybek Syrttanūly men Älımhan Ermek, Säken Seifullin, qazaqtyŋ soŋǧy hany Kenesary Qasymūly, ǧaryşker Toqtar Äubäkır, batyrlar Raqymjan Qoşqarbai men Mälık Ǧabdullin syndy tarihi tūlǧalardyŋ tuǧan künderı men olar qatysqan tarihi datalarmen sabaqtastyrylyp belgılengen. Sondai-aq küntızbede 6 tarihi oqiǧa körınıs tapqan, olardyŋ ışınde 1911 jyl - Barlybek Syrttanūlynyŋ bastamasymen Qazaq elınıŋ jarǧysy,tūŋǧyş käsıbi konstitusiiasy jazylǧan kün, 1920 jyl - Ä.Ermek pen Alaş ziialylary Qazaq elınıŋ şekarasyn belgıleu ısın qolǧa alǧan data, 1841 jyl qyrküiek aiy - Kenesary Qasymūlynyŋ bükıl qazaqtyŋ hany bolyp sailanǧan uaqyty, 1991 jyl - Baiqoŋyr ǧaryş ailaǧynan tūŋǧyş qazaq ǧaryşkerı Toqtar Äubäkırdıŋ ūşqan künı, 1891 jyl 25 qaraşa - Türkı jazuynyŋ qūpiiasy aşylǧan kün jäne elımızdıŋ jaŋa kezeŋındegı tarihynyŋ aişyqty datasy 1991 jyldyŋ 16 jeltoqsany - QR Täuelsızdık alǧan kün körınıs tapqan. Sonymen qatar, küntızbede 18 ūlttyq qūndylyq nasihattalady. Atap aitar bolsaq, ol qazaq ädebietı, ūlt densaulyǧy, qazaq tarihy, salt-dästür, qazaq önerı, ūlttyq taǧamdar, ūlt qairatkerlerınıŋ eŋbegı, ūlttyq oiyndar, tuǧan jer, Alaş ūrany, el bırlıgı jäne memlekettılık, memlekettık tıl, qazaq otbasy, qazaq jıgıtterı men qyzdary jäne aqsaqaldar instituty qūndylyqtary. Sonymen qatar küntızbede barşa qazaq halqy üşın qasiettı qūndylyq, memlekettık mereke bolyp tabylatyn 16 jeltoqsan - Täuelsızdık merekesı körınıs tapqan. Sondai-aq halqymyzdyŋ ruhani bıtım – bolmysyn paş etetın Qazaq halqy künı bar. Būǧan qosa, küntızbede qazaqtyŋ dästürlı 3 merekesı - Körısu künı, Amal merekesı, Äz Nauryz, Qymyzmūryndyq jäne 6 salty - Selt etkızer, Kestelı oramal, şaŋyraq köteru, Asar, bata beru, eldık mäseleler aitylǧan qūryltai nasihattalady.
Ūlt qūndylyqtaryn saqtau men nasihattauǧa baǧyttalǧan Qazaq küntızbesı halqymyzdyŋ ruhani mūrasyn jaŋǧyrtuǧa qyzmet etedı. Ol jas ūrpaqqa tärbie beru jūmystarynda, ūlt qazynasyn tūraqty türde nasihattauǧa jäne ūlttyq nasihatty jürgızudı maqsat tūtatyn ideologiialyq şaralardy ūiymdastyruda taptyrmas qūral bolyp tabylady. Küntızbenıŋ basty erekşelıgı onyŋ ūlttyq tarih pen salt-dästürmen tereŋ ündesıp jatqanynda. Biylǧy jylǧa arnalǧan Qazaq küntızbesı «Qazaq halqynyŋ mūrasy» kıtaptar seriiasynyŋ «Qazaq club» qarjylai qoldauymen jaryqqa şyqty. «Aldaǧy uaqytta Ūlt qūndylyqtaryn saqtau men nasihattauǧa baǧyttalǧan Qazaq küntızbesın nasihattau maqsatynda arnaiy aksiia bastau alatyn bolady» - deidı klub müşelerı. 2019 jyldan bastap osy uaqyt aralyǧynda Qazaq küntızbesıne säikes ondaǧan şaralar men aksiialar ūiymdastyryldy. Aita ketu būl «Qazaq club» qolǧa alǧan ūlttyq qūndylyqtardy saqtau men nasihattauǧa baǧyttalǧan 27 joba bolyp tabylady.
Qazaqtyŋ ūlttyq qūndylyqtaryn saqtau men
nasihattauǧa baǧyttalǧan
QAZAQ KÜNTIZBESI
10 qaŋtar – Qazaq ädebietı künı
(Būl künı 1915 jyly qazaqtyŋ daryndy jazuşysy Iliias Esenberlin düniege keldı. Iliias Esenberlinge deiın qazaq ädebietınde eldıŋ tūtas tarihyn tarihy turaly kıtap bolmaǧan. Onyŋ kıtaptary moŋǧol däuırıne deiın Ūly Dala köşpendılerı, Şyŋǧyshan men Altyn Orda däuırı, XV – XVI ǧasyrdaǧy Qazaq handyǧynyŋ qūryluy, onyŋ köptegen jyldar boiy joŋǧarlarmen şaiqastary, qazaq dalasynyŋ Reseige qosylǧan zamany turaly syr şertedı.)
1 aqpan - Ūlt densaulyǧy künı
2 aqpan – Qazaq baspasözı künı (Būl künı 1913 jylǧy 2 aqpanda Alaş qairatkerlerınıŋ bastamasymen «Qazaq» gazetınıŋ alǧaşqy sany jaryq kördı)
15 aqpan - Ūlttyq tarih künı jäne Tarihi jadyny jaŋǧyrtu künı (būl künı 1915 jyly qazaqtyŋ daryndy tarihşysy E.Bekmahan düniege keldı)
27 aqpan - Salt-dästür künı
14 nauryz - Körısu künı,Amal merekesı
22 nauryz – Äz Nauryz
1 säuır - Qazaq önerı künı (būl künı 1925 jyly qazaqtyŋ daryndy dirijerı N.Tılendiev tuǧan),
9 säuır – Ūlttyq taǧamdar künı
12 säuır – Qazaq ǧalymdary künı (būl künı 1899 jyly qazaq ǧalymy Qanyş Sätbai tuǧan)
15 säuır – Ǧaşyqtar künı, Selt etkızer – Kestelı oramal künı
24 säuır - Ūlt qairatkerlerı künı (būl künı 1883 jyly qoǧam qairatkerı H.Dosmūhamed tuǧan),
15 mamyr - Aiauly qazaq qyzdary künı (būl künı 1922 jyly qazaqtyŋ batyr qyzy Hiuaz Dospan tuǧan),
22 mamyr - Qymyzmūryndyq merekesı,
13 mausym - Qazaq halqy künı (būl künı 1911 jyly Barlybek Syrttanūlynyŋ bastamasymen Qazaq elınıŋ jarǧysy,tūŋǧyş käsıbi konstitusiiasy jazyldy),
25 mausym – Şaŋyraq köteru jäne Qazaq otbasy künı
30 mausym - Qazaq qūryltaiy künı (Būrynǧy uaqytta qūryltaida eldık mäseleler qarastyrylatyn bolǧan. Mysaly 1206 jylǧy qūryltaida Şyŋǧys Esugeiūly ūly han bolyp taǧaiyndaldy. Al 1726 jyly Ordabasydaǧy qūryltaida qazaqtar joŋǧar basqynşylaryna qarsy bırlesken küres jürgızu turaly şeşım qabyldap, Äbılqaiyr han bas qolbasşy bolyp taǧaiyndaldy.)
15 şılde - Ūly Asar künı
27 şılde - Babalar künı
7 tamyz - Ūlttyq oiyndar künı,
24-26 tamyz -Tuǧan jer künı (būl künı 1920 jyly Ä.Ermek, Alaş ziialylary Qazaq elınıŋ şekarasyn belgıleu ısın qolǧa aldy)
9 qyrküiek - Alaş ūrany künı
15 qyrküiek - El bırlıgı jäne Qazaq memlekettılıgı qalpyna keltırılgen kün.
1841 jyldyŋ qyrküiek aiynda qazaqtyŋ üş jüzınıŋ atynan jinalǧan yqpaldy biler men sūltandar Kenesary Qasymūlyn ata salt boiynşa aq kiızge salyp köterıp, bükıl qazaq halqyna bilıgı jüretın han etıp sailady. Osylaişa, Qazaq handyǧy qaita qūrylyp, qazaq memlekettılıgı qaitadan qalpyna keltırıldı.
2 qazan - Qazaq ǧaryşkerlerı künı (būl künı 1991 jyly Baiqoŋyr ǧaryş ailaǧynan tūŋǧyş qazaq ǧaryşkerı Toqtar Äubäkır ǧaryşqa ūşty.)
15 qazan – Qazaq tılı künı (Būl künı 1894 jyly qoǧam qairatkerı Säken Seifullin tuǧan).
19 qazan – Qazaq jıgıtterı künı (Būl künı 1924 jyly batyr Raqymjan Qoşqarbai tuǧan)
1 qaraşa - Syrtqy jäne ışkı terıs äserlerdı aldyn alu künı (qoǧamdaǧy jetımder, qarttar üilerı, jas otbasylardyŋ ajyrasu jaǧdailaryn, jastar arasyndaǧy naşaqorlyq t.b terıs jaittardy aldyn alu)
15 qaraşa – Batyrlar künı (Būl künı 1915 jyly Ūly Otan soǧysynyŋ batyry Mälık Ǧabdullin tuǧan)
25 qaraşa - Türkı düniesı künı (Būl künı 1891 jyly ǧalym V.Tomsen Türkı jazuynyŋ qūpiiasyn aşty.)
7 jeltoqsan - Aqsaqaldar jäne bata beru künı
16 jeltoqsan – Täuelsızdık künı
18 jeltoqsan - Täuelsızdık üşın küresken ūlt qairatkerlerın eske alu künı.
Ūlt qūndylyqtaryn saqtau men nasihattauǧa baǧyttalǧan Qazaq küntızbesı halqymyzdyŋ ruhani mūrasyn jaŋǧyrtuǧa qyzmet etedı. Ol jas ūrpaqqa tärbie beru jūmystarynda, ūlt qazynasyn tūraqty türde nasihattauǧa jäne ūlttyq nasihatty jürgızudı maqsat tūtatyn ideologiialyq şaralardy ūiymdastyruda taptyrmas qūral bolyp tabylady. Küntızbenıŋ basty erekşelıgı onyŋ ūlttyq tarih pen salt-dästürmen tereŋ ündesıp jatqanynda. Biylǧy jylǧa arnalǧan Qazaq küntızbesı «Qazaq halqynyŋ mūrasy» kıtaptar seriiasynyŋ «Qazaq club» qarjylai qoldauymen jaryqqa şyqty. «Aldaǧy uaqytta Ūlt qūndylyqtaryn saqtau men nasihattauǧa baǧyttalǧan Qazaq küntızbesın nasihattau maqsatynda arnaiy aksiia bastau alatyn bolady» - deidı klub müşelerı. 2019 jyldan bastap osy uaqyt aralyǧynda Qazaq küntızbesıne säikes ondaǧan şaralar men aksiialar ūiymdastyryldy. Aita ketu būl «Qazaq club» qolǧa alǧan ūlttyq qūndylyqtardy saqtau men nasihattauǧa baǧyttalǧan 27 joba bolyp tabylady.
Qazaqtyŋ ūlttyq qūndylyqtaryn saqtau men
nasihattauǧa baǧyttalǧan
QAZAQ KÜNTIZBESI
10 qaŋtar – Qazaq ädebietı künı
(Būl künı 1915 jyly qazaqtyŋ daryndy jazuşysy Iliias Esenberlin düniege keldı. Iliias Esenberlinge deiın qazaq ädebietınde eldıŋ tūtas tarihyn tarihy turaly kıtap bolmaǧan. Onyŋ kıtaptary moŋǧol däuırıne deiın Ūly Dala köşpendılerı, Şyŋǧyshan men Altyn Orda däuırı, XV – XVI ǧasyrdaǧy Qazaq handyǧynyŋ qūryluy, onyŋ köptegen jyldar boiy joŋǧarlarmen şaiqastary, qazaq dalasynyŋ Reseige qosylǧan zamany turaly syr şertedı.)
1 aqpan - Ūlt densaulyǧy künı
2 aqpan – Qazaq baspasözı künı (Būl künı 1913 jylǧy 2 aqpanda Alaş qairatkerlerınıŋ bastamasymen «Qazaq» gazetınıŋ alǧaşqy sany jaryq kördı)
15 aqpan - Ūlttyq tarih künı jäne Tarihi jadyny jaŋǧyrtu künı (būl künı 1915 jyly qazaqtyŋ daryndy tarihşysy E.Bekmahan düniege keldı)
27 aqpan - Salt-dästür künı
14 nauryz - Körısu künı,Amal merekesı
22 nauryz – Äz Nauryz
1 säuır - Qazaq önerı künı (būl künı 1925 jyly qazaqtyŋ daryndy dirijerı N.Tılendiev tuǧan),
9 säuır – Ūlttyq taǧamdar künı
12 säuır – Qazaq ǧalymdary künı (būl künı 1899 jyly qazaq ǧalymy Qanyş Sätbai tuǧan)
15 säuır – Ǧaşyqtar künı, Selt etkızer – Kestelı oramal künı
24 säuır - Ūlt qairatkerlerı künı (būl künı 1883 jyly qoǧam qairatkerı H.Dosmūhamed tuǧan),
15 mamyr - Aiauly qazaq qyzdary künı (būl künı 1922 jyly qazaqtyŋ batyr qyzy Hiuaz Dospan tuǧan),
22 mamyr - Qymyzmūryndyq merekesı,
13 mausym - Qazaq halqy künı (būl künı 1911 jyly Barlybek Syrttanūlynyŋ bastamasymen Qazaq elınıŋ jarǧysy,tūŋǧyş käsıbi konstitusiiasy jazyldy),
25 mausym – Şaŋyraq köteru jäne Qazaq otbasy künı
30 mausym - Qazaq qūryltaiy künı (Būrynǧy uaqytta qūryltaida eldık mäseleler qarastyrylatyn bolǧan. Mysaly 1206 jylǧy qūryltaida Şyŋǧys Esugeiūly ūly han bolyp taǧaiyndaldy. Al 1726 jyly Ordabasydaǧy qūryltaida qazaqtar joŋǧar basqynşylaryna qarsy bırlesken küres jürgızu turaly şeşım qabyldap, Äbılqaiyr han bas qolbasşy bolyp taǧaiyndaldy.)
15 şılde - Ūly Asar künı
27 şılde - Babalar künı
7 tamyz - Ūlttyq oiyndar künı,
24-26 tamyz -Tuǧan jer künı (būl künı 1920 jyly Ä.Ermek, Alaş ziialylary Qazaq elınıŋ şekarasyn belgıleu ısın qolǧa aldy)
9 qyrküiek - Alaş ūrany künı
15 qyrküiek - El bırlıgı jäne Qazaq memlekettılıgı qalpyna keltırılgen kün.
1841 jyldyŋ qyrküiek aiynda qazaqtyŋ üş jüzınıŋ atynan jinalǧan yqpaldy biler men sūltandar Kenesary Qasymūlyn ata salt boiynşa aq kiızge salyp köterıp, bükıl qazaq halqyna bilıgı jüretın han etıp sailady. Osylaişa, Qazaq handyǧy qaita qūrylyp, qazaq memlekettılıgı qaitadan qalpyna keltırıldı.
2 qazan - Qazaq ǧaryşkerlerı künı (būl künı 1991 jyly Baiqoŋyr ǧaryş ailaǧynan tūŋǧyş qazaq ǧaryşkerı Toqtar Äubäkır ǧaryşqa ūşty.)
15 qazan – Qazaq tılı künı (Būl künı 1894 jyly qoǧam qairatkerı Säken Seifullin tuǧan).
19 qazan – Qazaq jıgıtterı künı (Būl künı 1924 jyly batyr Raqymjan Qoşqarbai tuǧan)
1 qaraşa - Syrtqy jäne ışkı terıs äserlerdı aldyn alu künı (qoǧamdaǧy jetımder, qarttar üilerı, jas otbasylardyŋ ajyrasu jaǧdailaryn, jastar arasyndaǧy naşaqorlyq t.b terıs jaittardy aldyn alu)
15 qaraşa – Batyrlar künı (Būl künı 1915 jyly Ūly Otan soǧysynyŋ batyry Mälık Ǧabdullin tuǧan)
25 qaraşa - Türkı düniesı künı (Būl künı 1891 jyly ǧalym V.Tomsen Türkı jazuynyŋ qūpiiasyn aşty.)
7 jeltoqsan - Aqsaqaldar jäne bata beru künı
16 jeltoqsan – Täuelsızdık künı
18 jeltoqsan - Täuelsızdık üşın küresken ūlt qairatkerlerın eske alu künı.
N.Sūrşaūly
"Adyrna" ūlttyq portaly
