Ūlttyq statistika biurosynyŋ mälımetınşe, Qazaqstanda 2022 jyldyŋ qaŋtar men jeltoqsan ailary aralyǧynda 128,5 myŋ jūp şaŋyraq kötergen, al 17,7 myŋ otbasy ajyrasqan. AHAT organdarynyŋ deregı boiynşa, būl 2021 jylǧy deŋgeiden 8,1% tömen. Nätije tömendegenımen, būl qoǧamnyŋ dertıne ainaluda. Otbasylyq psiholog Erjan Myrzabaevtyŋ aituynşa, ajyrasudyŋ köp boluy otbasylyq qūndylyqtardyŋ qūldyrauynan bolady. Būl turaly ol “Adyrna” ūlttyq portalyna bergen sūhbatynda aitty.
“Otbasy qūndylyqtary degenımız bır otbasynyŋ ekologiialyq ömır süruı, damyp ösuı üşın qajettı qūndylyqtary. Mysaly, adaldyq, süiıspenşılık, syilastyq, keşırımdılık, sabyrlylyq, bır bırıne qoldau bıldıruı. Osyndai ūǧymdar otbasy qūndylyqtary tüsınıgıne jatady. Būl qūndylyqtar bar bolsa, bır otbasy ösedı, damidy, otbasy müşelerınıŋ barlyǧy baqytty bolady. Al eger otbasylyq qūndylyqtar bolmasa, adamda jiı ūrys-kerıs janjal bolady, otbasy müşelerı baqytsyz bolady jäne mūndai otbasy ūzaqqa barmaidy. Qazırgı taŋda otbasynda problemalar jiı tuyndap jatsa, demek osy qūndylyqtardyŋ qūldyrauynan, qūndylyqtardyŋ tolyq ūstalmauynan tuyndap jatady”, - dedı psiholog Erjan.
Al otbasylyq qūndylyqtardy därıpteu üşın ne ısteu kerek?
“Otbasylyq qūndylyqtardy därıpteu aldymen, būl qūndylyqtardyŋ ne ekenın bılu kerek. Ekınşıden, olardy därıpteu maqsatynda memleket deŋgeiınde naqty zaŋdar qabyldau kerek. Mysaly, otbasylyq zorlyq-zombylyq arnalǧan bır-bırıne qol kötermeitındei qataŋ zaŋ qabyldanu kerek. Odan keiın otbasylyq qūndylyqtarǧa kedergı keltıretın qazırgı taŋda beleŋ alyp bara jatqan qūmar oiyndaryna şekteu qoiu, äleumettık jelı, televidenie arqyly otbasy qūndylyqtaryn därıpteu qajet. Soǧan bailanysty sapaly jaqsy filmder, klipter men rolikter tüsıru kerek. Öitkenı, adamnyŋ miy solai jūmys ısteidı. Bız nenı jiı köremız, soǧan elıktegış
kelemız. Soǧan qyzyǧuşylyq tuyndaidy. Mäselen, sız jan-jaǧyŋyzdan qūmar oiyndardyŋ jarnamasyn köre beretın bolsaŋyz, ertelı-keş pe qūmar oiyn oinap ketesız. Tura sol sekıldı otbasylyq qūndylyqtar turaly klipter men rolikterdı jiı köretın bolsaŋyz, soǧan elıkteisız”, - dedı otbasylyq psiholog.
Odan bölek Erjan Myrzabaev otbasyn saqtap qaluǧa arnalǧan üş keŋes aitty. Aituynşa, otbasy müşelerınıŋ bır-bırıne köp uaqyt bölmegenınen de, janjaldar jiı oryn alady.
“Otbasyn saqtap qalu üşın eŋ maŋyzdy üş närse bar. Eŋ bırınşı, erlı-zaiyptylar bır-bırıne köŋıl bölıp, arnaiy otbasylyq künnıŋ boluy. Sol künde otbasy müşelerı bas qosady, bır-bırıne köŋıl bölıp, bırın-bırı tyŋdaidy, quanyşqa toly uaqyt ötkızedı. Būl nege kerek? Sondai sätterde otbasy müşelerı arasynda psihoemosionaldy bailanys paida bolady. Ol bailanys küşeigen saiyn, otbasy berık bolady.
Ekınşısı, otbasy psihologiiasy töŋıregınde bılım alu. Keide otbasyn saqtap qalu keregın bıledı de, bıraq, naqty ne ısteu keregın bılmeidı. Otbasynyŋ özınıŋ damu dinamikasy bar. Damu dinamikasyna sai belgılı bır kezeŋderde kezdesetın problemalar, olardyŋ aldyn-alu joldary jäne şeşu joldary bar. Osyny aldyn-la arnaiy kurstar oqyp, bılımın jetıldıretın bolsa, onda kez kelgen sätke daiyn bolyp otyrady.
Üşınşısı, erkek pen äiel adam arasyndaǧy qarym-qatynasta teŋdıktı qalyptastyru. Iаǧni, erkek äielın özınıŋ teŋı qylu kerek, äiel erkektı özınıŋ teŋıq etu qajet. Serıktestık tūrǧysynan qarym-qatynas qūrylatyn bolsa, sonda ondai otbasylar berık bolady. Būl otbasylarda bır-bırın tyŋdau, syilau, pıkırlerımen sanasu jaqsyraq bolady”, - dep sözın qorytyndylady otbasylyq psiholog Erjan Myrzabaev.
