Betımdı qaitarǧan azamattarǧa alǧysym şeksız – Anar Beksūltanova

2875
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2023/04/7c47efbf-9e19-416f-a31d-64ce89727e16.jpeg
Anar Beksūltanova Jambyl oblysy Talas audanyna qarasty Üşaral auylynda düniege kelgen. Tuǧannan ekı qoly joq azamat taǧdyrdyŋ synyna moiymai, aiaǧymen suret salyp, qyz jasauyn tıgıp jür. On ekı müşesı sau adamdar jūmys tappai jürgende Anar Beksūltanovanyŋ qajyrly jasauy köpşılıkke ülgı bolsa kerek. Bügınde Anar Beksūltanova Jambyl oblysynda ǧana emes, elımızge esımı keŋınen tanymal azamat. Juyrda ol memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevpen kezdesıp, özınıŋ nemen ainalysyp jatqanyn tanystyrdy. Mümkındıgı şekteulı jan özınıŋ balalyq şaǧynan bastap, el qataryna qosylǧan sätıne deiıngı oqiǧany baiandap berdı.
«Menıŋ mektep qabyrǧasyn attaǧanymnyŋ özı äserlı oqiǧa bolǧan. Ärine ata-ana öz balasyna jamandyq tılemeidı. Menıŋ aldymdaǧy üş äpkem men bır aǧamdy mektepke alyp baryp, qyzyqty sätın keşıp jatqanda men düniege keldım. Osy rette aita keteiın balalyq şaǧymda «Men nege mümkındıgı şekteulı jan bolyp tuyldym? Ättegen-ai» dep özımdı nemese ata-anamdy jazǧyrǧan emespın. Öitkenı men ata-anamdy syilaǧanym sonşalyq olardyŋ jüregıne qaiau salǧym kelmedı. Ärine özımnıŋ qalai tuylǧanymdy bıletınmın. Bıraq ony sūraq retınde qoiuǧa bolmaitynyn sezıp jürdım. Men eşqaşan da ata-anama «Men nege osylai bolyp tuyldym» dep sūraq qoiǧan emespın. Osylai jürgen kezde 1 qyrküiek bolyp, balalar oquǧa kırısıp kettı. Ata-anam mektep direktoryna jolyǧyp «Osyndai qyzymyz bar. Ne ısteimız?» dep aitypty. Mektep direktory Qabylbekova degen apaiymyz «Qatarynan kem qalmasyn. Balalardyŋ arasynda jüre bersın. Äkelıŋızder» degen eken. Men ömırımnıŋ sättı oqiǧasy osydan bastalady dep tüsınemın. Öitkenı menıŋ qoǧamǧa beiımdelıp, menı qoǧamnyŋ qabyldauy mekteptegı ömırımnen bastaldy.
Ärine mektepte balalar aşy şyndyqty aityp, aiamady. Mıne osy aiamaityn ortaǧa aldy da menı kırgızıp jıberdı. Ūstazdardyŋ meirımımen auylda özıme dos tauyp, jaqynnan aralastyq. Ūl balalar bas kiımımdı alyp, laqytyryp jıberıp, keide tıptı qaǧyp jıberetın. Bıraq balalar basqa qyzdarǧa da solai ıstep jatatyn. Bıraq osynyŋ bärı maǧan kerek boldy. Sol qūlau men jylaudan qaitadan tūryp jügıru iaǧni qoǧamǧa beiımdelu sol kezden bastaldy. 1996 jyly on bır jyldyq Üşaral orta mektebın aiaqtadym. Tülıkter är türlı maman iesı bolatynyn aityp, maqtanyp jatty. Sol kezde «Men kım bolamyn?» degen sūraq tudy. Eşkım menen «Anar sen qandai maman iesı bolasyŋ?» dep sūraǧan joq. Sebebı ol kezde qiyn zaman boldy. «Sen kım bolasyŋ?» dep sūramaq tūrmaq nan tauyp jeudıŋ özı mūŋǧa ainaldy. Ärine, aş qalǧan joqpyz, bıraq būl qiynşylyq bızdıŋ üidı de ainalyp ötpedı. Ata-anamyz «Balalarymyzǧa qalai tamaq tauyp beremız?» dep otyrǧanda men büirekten siraq şyǧaryp «Men oqimyn» degenım qalai bolar eken?», dep 1995 jyly ündemedım. Bır jyl ötkennen keiın menen keiıngı tülekter mektep bıtırıp, men taǧy qalyp qoiayn dep otyrmyn. Sol jyly körşı Bostandyq degen auylǧa äpkem tūrmysqa şyǧyp edı, sol auylǧa qonaq bolyp bardym. Atalǧan auylda qyzdar men jıgıtter otyrdyq. Sol kezde bır jıgıt «Anar biyl oquǧa barasyŋ ba?» dep sūrady. Eŋ bırınşı menıŋ jüregımdı dır etkızgen sūraq osy boldy. Men oǧan «Baratyn şyǧarmyn» dep jauap berdım. Ol «Eger qajet bolsa menıŋ ped uchilişede tanysym bar?» dep aitty. Ol zamanda qazırgıdegıdei «Bızdıŋ universietetke kelıp tüs» degen sekıldı ügıt-nasihat jürgızetın universitetter joq edı. Men ol kezde universiet pen instituttyŋ qaisysy ülken ekenın bılmeidı ekenmın. Ol bala: «Eŋ bırınşı SPTU bar. Oǧan 9 synyptan keiın baryp tüsesıŋ. Odan keiın stat tehnikum, ped uchilişe jäne med uchilişe bar. Sondai-aq 11 klastan keiın instituttar bar. Bızde Jambylda pedagogikalyq, tehnikalyq jäne gidrologiialyq institut bar. Bıraq universietet joq. Universitetter tek qana Almatyda ǧana bar. Uchilişe tüsesıŋ be?» dep sūrady. Men «Joq. Men ölgen künımnen institutqa baratyn şyǧarmyn. Bıraq men universitette oqimyn» dedım. Mende «Men nege uchilişede oquym kerek?» degen ambisiia boldy. Perışte aumin dedı. Auylǧa kelgennen keiın üidegılerden eşkım ündemeidı. Men oquǧa tüskım keledı» dep aitaiyn desem ata-anamnyŋ jüregın auyrtatyn sekıldımın. Aitpaiyn desem uaqyt ötıp bara jatyr. Jalpy bır närse aituym kerek bolsa, özımnen ülken äpkeme jetızetınmın. Odan keiın ol äke-şeşeme jetkızetın. Men oǧan «Eldıŋ bärı oquǧa daiyndalyp jatyr eken. Men biyl da oquǧa barmaimyn ba? Oquǧa barmasam ölemın» dedım. Ärine men ölmes edım, odan Alla saqtasyn. Bıraq men janaiqaiymdy osylai jetkızgım kelgen sekıldı. Sol künı keşe äke-şeşem habardar bolǧanda «Men būl üide Saǧyntaidyŋ auru qyzy bolyp otyrmaimyn» dedım. Öitkenı Bostandyq auylynan «Universitetke tüsemın» degen motivasiia alyp keldım. Menıŋ sözımnen keiın anam auyldyŋ äkımıne barady. Ol audan äkımıne habarlasady. Bır aptanyŋ ışınde audanǧa şaqyryp, menıŋ qūjattarymdy tekserıp bolǧannan keiın «Al endı tez arada qalaǧa baryŋyz» dedı. Qalaǧa kelgen 1996 jyly Jambyl pedagogikalyq instituty Jambyl gumanitarlyq universitet bolypty. Alla taǧala osyny men üşın jasaǧan siiaqty. Ol kezde universitettıŋ rektory Uälihan Bişimbaev bolatyn. Aǧamyz aldyma 32 mamandyqty qoiyp «Osy mamandyqtyŋ bırın taŋda» dedı. Mūndai baqyt eşkımnıŋ basynda bolmaǧan şyǧar. Qysqasy emtihannan ötsem de, ötpesem de ötıp tūrmyn. Uälihan aǧa «Osylardyŋ ışınde saǧan tarih pen audarma ısı säikes keletın şyǧar» dep otyrmyn» dedı. Men bala kezde gül ösıruge üiır boldym. Jylyjaida gül ösırıp, qarau menıŋ armanym bolatyn. Men «Biologiia mamandyǧy bar ma?» dep em, «Bar. Bıraq saǧan qiyn bolmai ma?» dep sūrady. «Joq, qiyn bolmaidy. Men biolog bolǧym keledı» dedım. «Jaraidy» degen soŋ biolog mamandyǧyna oquǧa tüstım. El qatarly emtihan tapsyryp, grantqa tüstım. Oqimyn degen armannan oquǧa tüskennen keiıngı jaǧdai mülde bölek eken. «Qalaǧa kelgennen keiın orta menı qalai qabyldaidy?» degen qorqynyş, ürei boldy. Üşaraldaǧy qyzǧa Jambyl qalasy ülken qala bolyp körındı. Jatahanaǧa ornalastyryp, mamam ekeumızge bölek bölme berdı. Är audannan kelgen qyzdarmen jaqsy aralasyp kettık. Men bastapqyda ūiaŋdau bolatynmyn. Öitkenı bala kündegı köptegen armandarym ıske aspai kettı. Mäselen sport oiyndary bolyp jatqanda bır būryşta baqylap otyratynmyn. Öz oiymşa keremet bişı edım. Tür dese, tür, kelbet dese kelbet bar. Bıraq bır ättegen-ai bar. Ökınışke qarai syrttai baqylauşy bolyp otyratynmyn. Jasymdy eşkımge körsetpei jylaǧan kezder boldy. Diskotekalarda bilei almai, ne än aita almai jürgenım janyma batty. Sol kezde bıreu kelıp dem berudıŋ özı dätqa quat bolady eken. Men būǧan ata-anamdy kınälamaimyn. Öitkenı olardyŋ menen basqa 6 balasy boldy. Qazır mümkındıgı şekteulı balanyŋ janynda ata-anasy jüredı. Ükımet järdemaqysyn tölep, är türlı ortalyqtar aşyp, balalardyŋ jaǧdaiyn jasap jatyr. Balalar üşın keremet şyǧarmaşylyq ortalyqtar aşyp qoiǧan. Ökınışke qarai menıŋ kezımde mūndaidyŋ bırı de bolǧan joq. Öitkenı bır auylda bır mümkındıgı şekteulı bala boldym. Mekteptıŋ 9 synybyna kelgen kezde menıŋ qaruym tıl ekenın jaqsy bıldım. Auditoriiany tılmen qaratyp, söz söileuge yŋǧaily ekenımdı baiqadym. Tılımdı dūrystap söileu bıluım kerek dep öz-özımdı täribeieledım. 1996 jyly JGU dep atalǧan oqu orny 1998 jyly Mūhammed Haidar Dulati atyndaǧy Taraz memlekettık universitetı bolyp özgerdı. Leksiia jazylǧan däpterlerdı jatahanaǧa äkelıp, aiaǧymmen köşırıp jazatynmyn. Memlekettık jäne pedagogikalyq praktikany men Taraz qalasyndaǧy eŋ myqty oqu orny №5 Jamyl mektebınde 5/5 degen baǧamen öttım. Sol kezde «Men myqty mūǧalım bolamyn» dep jürgenmın. Alaida 2000 jyly tanystarym «Ana jerge jūmysqa tūramyn, myna jerge jūmysqa tūramyn. Ekı jüz dollar berıp qoidym» degen kezde «Men qaida baramyn» degen sūraq tudy. Sol kezde ülken azamattardyŋ aldyna baryp kömek beruın sūradym. Ol «Myna qyzdy jūmysqa al» dep bır qoŋyrau şalsa bolatyn edı. Bastapqy kezde atalǧan azamattyŋ atyn atap, tüsıp tüsten tūryp aitatynmyn. Bıraq keiın olardy aiyptamaityn boldym. Sebebı är bır ıstıŋ qaiyr bar eken. Äitse de kezınde men balalyqpen ärı aşumen onyŋ atyn aityp qoidym. «Senıŋ diplomyŋ bolǧanymen I top mügedegısıŋ. Senıŋ jūmys ısteuge qūqyǧyŋ joq. Onyŋ üstıne pensiia alasyŋ» dep şyǧaryp saldy. Dalaǧa jylap şyǧyp «Osydan menıŋ kım bolyp, qandai jerde jūmys ısteitınımdı köresıŋ» dep aitym. Rasymen de ol kısı kördı, estıdı. Qazırgı taŋda kezınde betımdı qaitarǧan kısılerge rahmetımdı aitamyn. Sebebı olar menı jek körgennen emes, sol kezdegı memlekettıŋ zaŋyna bailanysty jūmysqa ala almady. Bıraq alty aidan keiın ekskursovod bolyp jūmysqa ornalastym». P.S. Bügınde ömırdıŋ san soqpaǧynan ötken Anar Beksūltanova käsıpkerlıkpen ainalysady. Naqtyraq aitsaq qyz jasauyn jasap, bırneşe adamdy jūmyspen qamtyp otyr. Mıne osyndai azamattar bızge ülgı bolsa kerek.
Pıkırler