Shirkin myna Kavkazdaǵy qarashaı - malqar halyqtarynyń kıiminde bizdiń qoshqar múıizdermen basqa oıýlar qaıdan júr?
Jáne bulardyń tilderi nege qazaq tiline óte uqsas?
Tarıhta qazaq pen qarashaı - malqardyń jaqyn qonystanyp otyrǵan kezi bar ma? Stalın deportaııasyn aıtpaı - aq qoıaıyq, ol merzim dástúr almasatyn kez emes. Endi qaı jerde kezdestik biz bularmen?
1253 jyly franıskan monahy Gıom de Rýbrýk Batý Ordasynda osy alandardy kóptep kezdestiredi. Alandar Batýdyń muǵuldaryna jaqyn mekendep, qoıan - qoltyq aralasyp jatqan halyq eken. Olardy Batýdyń halqy "astar" dep atapty.
Menińshe, osy qarashaı - malqarlar sol kezde qazaqtyń tili men dástúrin alyp ketken alandardyń urpaǵy. Bular sol kezde qazaqtanyp ketti. Bulardyń bir bóligi as rýy bop noǵaıdyń quramyna kirdi.
Osyǵan Sovet ǵylymynyń basy jetpedi. Sovet ǵylymy bulardy "jumbaq halyq" dep jyly jaýyp qoıdy.
Tipti ýıkıpedııada da bulardyń tarıhy týraly málimetter joqtyń qasy. Al bular qazir sál tildik erekshelikpen qazaqsha saırap otyr. Bulardy men tipti sol zaman Orda tiline kóship, qazaqtyń sol zamandaǵy kóne tilin saqtap qalǵan halyq aý dep jobalaımyn. Bular "dúr - dúr" dep sóılep otyr, baıaǵynyń qazaǵy da sóz sońyn "dúr" dep aıaqtaıtyn bolǵan. Bergi bizdiń Han Keneniń haty da solaı jazylǵan.
Bul faktiniń bári bir kezde Batýdyń Ordasynyń qazaqsha sóılegenin kúlli ǵalamǵa dáleldep tur.
Oljas Ábil
