Şyǧys Qazaqstan oblysy Katonqaraǧai audanynyŋ ört söndıru qyzmetındegı tehnikalardyŋ tozyǧy jetkenı aityldy. Būl turaly «Adyrna» ūlttyq portalyna ŞQO tūrǧyndary, būrynǧy ört söndıru qyzmetkerlerı aityp video joldady. Al oblystyq Tötenşe jaǧdailar departamentı tiıstı ört söndıru bölımınde ört söndıru tehnikasynyŋ jaŋasyna - 1 jyl, eskısıne 35 jyl bolǧanyn mälım ettı.
Būrynǧy ört söndıruşılerdıŋ aituynşa ört söndıru tehnikalarynyŋ barlyǧy eskı. Tıptı, qyzmetkerlerdıŋ özı kölıkke qajet qūrylǧylardy öz qaltalarynan qarajat şyǧaryp, satyp alady eken.
№37 ört söndıru bölımınıŋ būrynǧy qyzmetkerı Azat Mojanov pen №14 ört söndıru bölımınıŋ būrynǧy basşysy Bahytbek Şylai Şyǧys Qazaqstan oblysy Qatonqaraǧai audanynyŋ ört söndıru qyzmetınıŋ jaǧdaiy müşkıl ekenın aitady.
«ÖZ AQŞAMYZǦA AVTOSİSTERNA SATYP ALDYQ»
- 2011 jyly Katonqaraǧai auylyndaǧy №37 Ört söndıru bölımıne jūmysqa ornalastym. Ört söndıru bölımınde 10 jyl ört söndıru kölıgınıŋ jürgızuşısı retınde qyzmet atqardym. Osy on jylda nebır qiyndyqtar kördım. Men osy ört söndıruşı qyzmetın taŋdaǧanyma eş ökınbeimın. Alaida, soŋǧy jyldary osy salaǧa müldem köŋıl audarylmai, ädıletsızdık pen jemqorlyqtyŋ qūrbany bolǧandai bolyp körındı. Osy oraida men jai otyra almadym. Özımnıŋ ört söndıru bölımımnıŋ materialdy-tehnikalyq jaǧdaiy jüregıme qatty batty. Mūndaǧy ört söndıru bölımındegı kölıkter 1977 jyly şyqqan. Tehnikanyŋ jaǧdaiy öte naşar. Onyŋ tozyǧynyŋ jetkenı sonşalyqty örtke şyqqanda keide avtokölıkterdıŋ benzonasosy özdıgınen jūmys ıstemei, qolmen jūmys ıstetıp otyrǧan kezder boldy. Tıptı, ört söndırıp tūryp avtokölık öşıp qalatyndai jaǧdai bolǧan. Sol sebeptıKatonqaraǧai audany Aqsu auylynan ūjym bolyp öz aqşamyzǧa avtosisterna satyp alyp jürdık, - deidı Azat Mojanov.
Sondai-aq, ol avtakölıktıŋ bölşekterın alu üşın qaryzǧa da kıretınderın aitty. Aituynşa, auyldaǧy avtobölşek dükenderınde arnaiy qaryz däpterlerı de bar eken.
- Ört söndıru kölıkterınıŋ eskılıgı sonşalyqty – keide örtke jete almai jeke kölıkterımızben süirep äkelgen kezder de bolǧan. Kölıkter özdıgınen su da sora almaidy. Tehnikalardan bölek, özımızdıŋ üstımızge kietın formalardy bazar aralap özımız satyp alyp jürdık. Būnyŋ barlyǧyn bıreuden qoryqqanan nemese basşylarǧa jaǧynu üşın ıstegen emespız. Basşylarǧa bız kerek emes bolsaq ta, bız halyqqa kerekpız, el bızge senedı degen senımmen jasadyq. Jai üi, qora-qopsyny qoiyp, alda-jalda äleumettık maŋyzy bar obektılerde, iaǧni mektep, bala-baqşa nemese auruhanada ört bolsa, bızdıŋ myna tehnikalyq jaǧdaiymyzben örttı öşırmek tügıl, jete alamyz ba degen kümänmen jürmız, - deidı Azat Mojanov.
Onyŋ aituynşa, osy jaǧdaidyŋ barlyǧyn basşylyqbıledı. «Būnyŋ barlyǧyna sūranystar jıberılıp otyrǧan. Bıraq nätijesı älı künge deiın joq. Toqsan saiyn kelıp otyratyn komissiialarǧa da būl jaǧdai turaly aitylyp otyratyn. Degenmen, olardyŋ da auyzyn jabady», - dedı Azat Mojanov.
«JŪMYSTAN ŞYǦUǦA ARYZ JAZDYRDY»
Azat Mojanov osy mäselelerdı aityp, şaǧynǧannan keiın ony jūmystan şyǧaryp, tıptı onyŋ üstınen aryz jazǧan körınedı.
- Mūndai jaǧdailar turaly video, fotoǧada tüsırıp basşylyqqa bırneşe märte jıbergenmın. Osylardan keiın,maǧan «repressiia» bastaldy. Artyma tüsıp, ärıptesterımdı maǧan qarsy qoiuǧa nasihattauǧa deiın bardy. Men sonda ŞQO Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ instagramm äleumettık jelısındegı resmi paraqşasynda «tügel jaŋa tehnikamen qamtylǧan, bärı saqadai-sai» degen videosyndaǧy ötırıgıne şydamai, naqty faktılerdı aityp, pıkır jazǧan bolatynmyn. Menıŋ jazbama bailanysty qyzmettık tekseru jürgızıldı. Jeke qūrammen bolǧan sūhbatty beinejazbaǧa jazyp otyrdy. Men jäne basqa da bırneşe qyzmetker ört söndıru bölımınıŋ jaǧdaiyn aittyq.Osyndai şyndyqtar aitylǧan kezde, kelgen komissiia videony toqtatyp, aitatyn sözderdı özderıne keregındaiyndatyp, qaitadan jalǧastyryp otyrdy. Al kelgen osy tekserumen ainalysqan komissiia basşysy menı jeke kırgızıp, «jūmystan öz betıŋşe şyǧyp ket, äitpese keiın qiyn bolady. Eş jerge jūmysqa tūra almaisyŋ. Men būl mäselelerdı özım şeşemın» dedı. Sosyn mennen jūmystan şyǧuǧa aryz jazdyryp aldy. Iаǧni maǧan psihologiialyqqysym jasaldy. Özımde bar video, foto materialdardy sol kısıge berdım. Aldanyp qalǧanymdy keiın tüsındım. Äleumettık jelıge jazǧanym üşın menı aldau äreketımen 2021 jyldyŋ 11 qaraşasyndaǧy №627 j/q būiryǧymen ädıletsız jūmystan şyǧaryp jıberdı, - deidı Azat Mojanov.
№14 ört söndıru bölımınıŋ basşysy bolǧan Bahytbek Şylai da ädıletsızdıktıŋ qūrbany bolǧanyn aitady. Oǧan jala jauyp, basşylyqtan alyp tastaǧan. Qazır Ridder qalasynyŋ №1 Memlekettık ört söndıru bölımınıŋ (1-MÖSB) aǧa ijenerı qyzmetın atqarady.
- 2019-2021 jyldar aralyǧandy №14 ört söndıru bölımınıŋ basşysy boldym. 2021 jyly orman jandy. Sol kezde türlı qūityrqy ärekettermen menı lauazymymnan tüsırıp tastady.Qazırgı kezde ört söndıru tehnikasynyŋ jaǧdaiy mäz emes. Men bıletın Ridder men Katonqaraǧaidyŋ ört söndıru bölımderınde tehnikanyŋ bärı eskı. Qazır ministrlık ökılderı «400-dei tehnika ǧana eskı, qalǧanynyŋ barlyǧy jaŋa» dep aityp jatyr ǧoi. Onyŋ barlyǧy ötırık. Tıptı, bızdıŋ bölımde 12 ört söndıruşıbolsa, 20 litr su qūiylatyn, arqaǧa ılıp alyp, örttı öşıretın RLO tek 2 qyzmetkerde ǧana bar. Būl – öte soraqy, ūiat närse. Sony alyp bere almai otyrǧanda, jaŋa kölıktı qalai kütemız? Ört bolǧan jaǧdaida tehnikajetıspegendıkten, bır-bırımızdı kütıp tūramyz. Būl - taza ölımge iterıp jatqan jaǧdai! - deidı Bahytbek Şylai.
Sondai-aq, ol oblys oiynşa ört söndıru bölımderınde bırde-bır dron joq ekenın aitty. Aituynşa, dron arqyly qai jerde ört bolǧanyn bırden bılıp, qyzmetkerlerdı sol jerge jūmyldyruǧa bolar edı.
- 2018 jyly ört söndıru maşinasy audarylyp, Vladimir Mihailovich degen qyzmetker qaitys boldy. Sol maşinanyŋ odan būryn aqauy bolǧan. Ol kezde men №14 ört söndıru bölımınde ısteitınmın. Oǧan deiın joǧary jaqqa maşinanyŋ aqauy bar, jöndeu qajet, kölıktıŋ bölşekterı kerek ekenın talai ret aittyq. Alaida, qūlaq aspady. Söitıp, bır qyzmetker qaza tapty, bır qyzmetker jazyqsyzdan-jazyqsyz ekı jarym jylǧa sottalyp qaitty. Būl jaǧdaidan sabaq alǧan eşkım joq. Älı künge deiın tehnika jaqsarmady, - dep ol sözın qorytyndylady.
Şyǧys Qazaqstan oblysynyŋ Tötenşe jaǧdailar departamentı “Adyrnanyŋ” osy mäsele turaly saualyna jauap berdı.
Departamenttıŋ aituynşa, Qatonqaraǧaidaǧy №27 bölımdegı ört söndıru tehnikasynyŋ jaŋasyna - 1 jyl, eskısıne 35 jyl bolǧan.
"Bügıngı taŋda Şyǧys Qazaqstan oblysy Tötenşe jaǧdailar departamentı ört söndıru jäne avariialyq-qūtqaru jūmystary qyzmetınıŋ teŋgerımınde 247 bırlık tehnika bar, onyŋ 125-ı negızgı, 40-y arnaiy maqsattaǧy, 82-ı qosalqy qūral-jabdyqtar" delıngen departament jauabynda.
Osy derekke qaraǧanda, jyl saiyn tūraqty negızde Tötenşe jaǧdailar ministrlıgı men Şyǧys Qazaqstan oblysynyŋ äkımdıgı ört söndıru tehnikasyn satyp alady. Jaŋa ört söndıru kölıkterı kelgen kezde olar eŋ aldymen şekaralas aimaqtarǧa, orman qory bar aimaqtarǧa, sondai-aq ört oqiǧasy jiı tırkelgen bölımşelerge taratylady.
Şyǧys Qazaqstan oblystyq departamentınıŋ "Adyrnaǧa" jauabyna qaraǧanda, Katonqaraǧaidaǧy №27 ört söndıru bölımınde ört söndıruge arnalǧan 4 tehnika bar. Tehnikalar mynalar: 2022 jyly şyqqan Kamaz, 2007 jyly şyqqan Ural, 1988 jyly şyqqan Gaz-66, 1977 jyly şyqqan ZİL 131.
"Tehnikalar şyǧarylǧan jylyna qaramastan, tehnikalyq jaramdy küide ūstaluda. Sonyŋ nätijesınde bügıngı taŋda oblysta ötken jylmen salystyrǧanda örttıŋ 10 paiyzǧa tömendeuı tırkeldı" delıngen departament jauabynda.
Şyǧys Qazaqstan oblysymen şektesetın Abai oblysynda 8 mausymda "Semei ormany" memlekettık orman tabiǧi rezervatynda bastalǧan alapat ört 14 mausymda oqşaulandy. Oqiǧa saldarynan 15 adam qaza tapty. Ört Semei qalasynan 25 şaqyrym qaşyqtyqta bolǧan. 9 mausymda Abai oblysynyŋ orman alqabyndaǧy ört faktısı boiynşa Qylmystyq kodekstıŋ "ekı jäne odan da köp adamnyŋ abaisyzda ölımıne äkep soqqan ört qauıpsızdıgı talaptaryn būzu" baby boiynşa ıs qozǧaldy. Ört kezınde qyzmetten alynǧan Tötenşe jaǧdailar ministrı Iýrii İlin qyzmettık mındetterın oryndamau jäne nemqūrailylyq tūrǧysynan tekserılıp jatyr. Is arnaiy prokurorlardyŋ qarauynda.
Al 18 mausym künı Şyǧys Qazaqstan oblysy Katonqaraǧai ūlttyq tabiǧi saiabaǧynda da ört şyqqan. Katonqaraǧai audanynyŋ Sennoe auylynan 3 şaqyrym jerde aldyn ala aumaǧy 15 gektar qūrǧaq şöp pen būtalar örtengen. Ört söndıruge Tötenşe jaǧdailar departamentı orman şaruaşylyǧynan 99 adam jäne 3 tehnika, «Aviaormanküzetınen» 6 adam jäne jergılıktı atqaruşy organnan 7 adam jūmyldyryldy.
