Künde keşqūrym Märmär jaǧasynda trenirovka jasaimyn. Osydan üş kün būryn aiaq-qolymdy sozyp, serpımdılıkke, ikemdılıkke septeser jattyǧularmen şūǧyldanyp jatqam... Qasymnan: “Aitqa qoiǧan ettı jılıktep, tuǧan-tuysqa taratyp beru kerek edı. Erteŋ üige kısı şaqyraiyq…” - dep özara ana tılımde söilep bara jatqan äje men apaidyŋ dauysyn estıdım. Aǧylşynşa ne türıkşe söilep jürgen menıŋ janyma ekı ananyŋ qazaqşa keŋesı maidai jaqty. Qūlaǧymdy bırden tıktedım.
Jügırgen bolyp soŋdarynan 10 metrdei jürdım. Ülken kısınıŋ küilı-quatty ekendıgın bılgım keldı. Jöpeldemede “Amansyz ba, aittaryŋyz qabyl bolsyn, äje!” - dep edım, äuelde sasyp qaldy...
Ülken kısınıŋ aty ülken ǧoi, köŋılı de biık. Ainalyp-tolǧanyp jatyr. Stambūl universitetınde oqitynymdy aityp edım, tıpten, köterılıp kettı. Saualyna orai qaida tūraqtaǧanymdy, qanşa bala kelgenımızdı asyqpai aityp berdım. “Kempır-şaldyŋ balasymyn” dedım sözımnıŋ aiaǧynda))).
- Keşke osylai bıraz jüremın. Äitpese, aiaqtarym auyrady, - dedı äje.
Ūzaq ǧūmyr, şaŋyraǧyna baq-bereke tıledım. Qyzy Änipa apai nömırımdı jazyp alyp qaldy. Men trenirovkamdy jalǧastyra berdım.
Erteŋınde jataqhanada jatsam Änipa apai habarlasyp tūr. Ar jaqta äje: “Nömırıŋdı saqtamappyn, özıŋ de bır ızdep habarlaspaisyŋ!.. Syrtta jürgen student qoi dep et asyp qoidym. Törteuıŋ saǧat törtte qysylmai kelıŋder” - dedı nyq ekpınmen.
Qonaqqa qalanyŋ ekı qazaǧy barmai qaldy. Aşyǧy, barǧysy kelmedı. Olar üşın men qysyldym. Üiıne barsaq, äje qūraq ūşyp jür. Bızdı sonşa kütıptı. “Jusai qosqan bauyrsaq pısırdım. Būl jerde jerge otyramyz. Otyryŋdar da, jei berıŋder” dep qoiady...
Üidegılermen tanystyq.
“Qaskeleŋde tūramyn. Auǧanstannan kelgen qazaqpyz. Äkem marqūm Qazaq topyraǧyna jetıp qaitty. Men em aluǧa kelgenmın. Elge köşıp aldyq. Qyzym - ekonomist. Nemerelerım osyndaǧy mektepte”, - dedı quantyp. Ekı jıgıttıŋ kelmei qalǧanyna renış bıldırdı. Şyny kerek, men qatty qysyldym.
Bıraz tarihtan syr şerttı. Äkelerı Türksıb salynǧanda qūrylysqa qatynasypty. Keiıngı qyspaqta Auǧanstanǧa ötken. Keiın Türkiia ükımetı tegın 150 üi berıp, osy araǧa äkeledı. Tüp-tūqiiany - Qyzylorda jerı. Qazır Zeitün Būrnūda Qazaqstannan auyp Auǧanǧa, ary İranǧa ötken kezeŋderdı öz basynan ötkergen jalǧyz qariia qalypty. 95 jastaǧy Tälıp aqsaqal. Ruy - Kışı jüz. Qaraköse. Tösek tartyp jatyr eken. Aqsaqalmen de äŋgıme-düken qūrǧym keletının aityp edım, jaǧdaidy tüsındırdı. Syrqat dendeptı. Ärı qarttyq bar. Alladan jazylyp ketuın tıledık (aldynda köşedegı qazaqtar byltyr 93 pen 91 jastaǧy zamannyŋ bar sürgının körgen äjelerdıŋ ömırden ötıp ketkenın aitqan).
Äje de “Bosaǧa basy, oşaq qasy qaşan da önımdı. Oşaq basyndaǧy tärbieden qalyptasasyŋdar. Jaman atyŋ bolsa, satasyŋ, jaman qatynyŋ bolsa,.. qaida jıberesıŋ. Jaqsy jar jolyqsyn… ekeuıŋ de üidıŋ tūŋǧyşy ekensıŋder. Ata-analaryŋ maldyŋ soŋyna salmai, oqysyn dep osy jerge jıberdı. Suǧa köp jüze bermeŋder. Qanşa eptı bolsaŋdar da su tartady. Tek oqyŋdar. Jaman bolmaisyŋdar…” degende öz äjem esıme tüsıp kettı.
Äjelerdıŋ barlyǧy tıleuqor, qamqor bola ma, qalai?
Mynau - äjenıŋ öz qolymen jaiǧan dastarhany. Körmegen, bılmegen qazaq balasyn qonaq qylyp, aq batasyn berıp jatqan aiauly jandarǧa myŋ alǧys! Peiılderıne bersın!
Būlai tamaqtanyp üirenbegen soŋ ba, aiaǧym ūiyp qalypty… Ärı baiqaǧanym, üi ielerı qazaqy qoŋyr äŋgımege şölırkep qalǧan. Jıbermei qoidy, jūrtymyzǧa keş qaittyq.
Dastan Qastai
"Adyrna" ūlttyq portaly
