Qyrǧyzstan parlamentı būrynǧy prezidentterdı tiıspeuşılık qūqyǧynan aiyratyn zaŋ jobasyn üşınşı oqylymda maqūldady. Bıraq ideia avtorlary qūjatty qaitaryp, tolyqtyru qajettıgın aitady.
4 säuırde qyrǧyz parlamentı "Qyrǧyzstan prezidentınıŋ qyzmetıne kepıldık beru turaly" zaŋǧa özgerıster engızu turaly zaŋ jobasyn maqūldady. Oǧan 120 deputattyŋ 111-ı - qoldap, üşeuı qarsy dauys berdı.
Qūjat avtorlary Kurmankul Zuluşev jäne İshak Masaliev "Qyrǧyzstan prezidentınıŋ qyzmetıne kepıldık beru turaly" zaŋnan būrynǧy prezidenttıŋ tiıspeuşılıgı turaly normany alyp tastaudy ūsynǧan. Bıraq ekınşı oqylym kezınde normany tūtas almaǧanmen jauapqa tartu mehanizmı turaly jazylǧan bölıktı tolyqtyru turaly şeşım qabyldanǧan.
Atap aitqanda, memlekettıŋ būrynǧy basşysyn eger Jogorku Keneş men bas prokuratura "auyr qylmys jasady" dep aiyptasa, mūndai jaǧdaida eks-prezident qylmystyq jauapkerşılıkke tartyluy mümkın.
EKS-PREZİDENT TE QARAPAIYM AZAMATTAR SİIаQTY JAUAP BERUI TİIS
Alaida qūjat avtorlary zaŋ jobasynyŋ däl osyndai küide qabyldanǧanyna qarsy. Deputat İshak Masaliev "tiıspeuşılıktıŋ kez kelgen formasy bolmauy tiıs" dep esepteidı.
Deputat İshak Masaliev.
- Bız 2006 jyly ony joiǧanbyz, mūny bärı de bıledı. Bıraq qazır kürdelı amaldarmen [eks-prezidenttı] qazırgı prezidentke teŋestırıp tastadyq, būl dūrys emes. 12-baptyŋ atauynyŋ özı dūrys emes - mazmūnymen säikes kelmeidı. Osyny eskerıŋızder. Bälkım, zaŋ jobasyn qaitaryp, tolyqtyru qajet şyǧar. Ärbır zaŋ jobasy mınsız boluy tiıs, - dedı ol.
Ötken jyldyŋ jeltoqsan aiynda parlament bırınşı oqylymda eks-prezidenttıŋ tiıspeuşılıgıne kepıldık beretın 12-baptyŋ küşın joiudy maqūldaǧan. Tüzetuler prezidenttık ökıletı kezınde qylmys jasaǧan eks-prezidenttı qylmystyq jauapkerşılıkke tartu mümkındıgın qarastyrady jäne sonymen bırge prezidenttık ökıletın aiaqtaǧan soŋ saiasatpen ainalysuyna tyiym saludy közdeidı.
Masalievtıŋ pıkırınşe, zaŋ jobasynyŋ qazırgı nūsqasynyŋ alǧaşqy nūsqasynan qatty aiyrmaşylyǧy bar. Onyŋ sözınşe, eks-prezident qarapaiym azamattar siiaqty öz äreketıne jauap beruı tiıs.
"Qazır Jogorku Keneş jäne bas prokuraturanyŋ kelısımımen eks-prezidenttı jauapkerşılıkke tartuǧa bolatyn norma engızılıp jatyr. Men öz pıkırımdı özgertpeimın. Eks-prezidenttı qarapaiym azamattar siiaqty jauapqa tartudy talap etem, qarapaiym azamattar bolsyn, saiasatkerler bolsyn, eşkımde tiıspeuşılık qūqyǧy bolmauy tiıs. Qazır eks-prezidenttı qazırgı prezidentke teŋestıru talpynysy bar" dedı ol.
2018 jyly qazan aiynda Qyrǧyzstannyŋ konstitusiialyq palatasy eks-prezidenttıŋ tiıspeuşılık qūqyǧyna kepıldık beretın "Qyrǧyzstan prezidentınıŋ qyzmetıne kepıldık beru turaly" zaŋdaǧy 12-bapty konstitusiiaǧa qaişy dep tapqan. Palata eks-prezidenttı tiıspeuşılık qūqyǧynan aiyruǧa bolady, bıraq impichment siiaqty kürdelı boluy tiıs.
Konstitusiialyq palata parlament pen ükımetke osyǧan orai zaŋnamaǧa qajettı tüzetuler engızu turaly ūsynys aitqan. Būǧan keibır deputtar narazy boldy. Olar palata "öz ökıletın asyra qoldandy" dep synady.
Deputat Dastan Bekeşev.
Deputat Dastan Bekeşevtıŋ oiynşa, eks-prezidentke saiasatpen ainalysuyna tyiym saludyŋ kürdelı saldary boluy mümkın.
- Partiiaǧa müşe boluǧa, memlekettık organdarda ısteuge tyiym salynbaq. Bıraq būl konstitusiiada jazylmaǧan ǧoi. Azamattar sol üşın sotqa beruı mümkın, - dedı ol.
Talqylau kezınde zaŋnyŋ barlyq eks-prezidentterge qoldanyluy mümkın ekenı anyqtaldy. Būǧan qosa, prezidenttık ökıletı kezınde jasaǧan qylmysy üşın jauapkerşılıkke tartylǧan eks-prezidentke şyǧarylǧan ükım küşıne engen jaǧdaida aiyptaluşynyŋ barlyq memlekettık artyqşylyqtardan airylatyny da belgılı boldy.
Zaŋ ǧylymdarynyŋ doktory, professor Bekbosyn Borubaşevtıŋ oiynşa, tiıspeuşılık qūqyǧy prezident ökıletın atqaru kezınde berılıp, ökıletın toqtatqan soŋ avtomatty türde küşı joiyluy tiıs.
Zaŋger Bekbosun Borubaşev.
- Bızde "absoliuttı tiıspeuşılık" degen bolmauy tiıs. Bız respublikalyq qūrylymy bar demokratiialyq memleketpız. Tiıspeuşılık lauazymdy tūlǧaǧa berıledı, ol ony özınıŋ jeke maqsatynda qoldanuy mümkın, al bızdegı şeneunıkter tek öz müddelerı üşın ǧana jūmys ısteidı. Eger bız şynaiy demokratiialyq memleket bolsaq, onda tiıspeuşılıktı tek ökıletı küşınde bolǧan kezde beruımız qajet. Qyzmetınen kettı me - tiıspeuşılık qūqyǧynan aiyryluy tiıs. Bız tiıspeuşılıkten bölek, memlekettık saiajai men küzetpen qamtamasyz etemız. Būl da jeŋıldıkterdıŋ bır türı, - deidı Borubaşev.
Endı parlament qabyldaǧan zaŋ jobasyna prezident Sooronboi Jeenbekov qol qoiuy tiıs. Sodan keiın qūjat küşın enedı.
Eks-prezidenttı tiıspeuşılık qūqyǧynan aiyru mäselesı Almazbek Atambaevtyŋ Bışkek TES-ın modernizasiialauǧa tıkelei qatysy bary turaly mälımdemeden keiın küşeigen. Qyrǧyzstan qūqyq qorǧau organdary "TES-tı modernizasiialau kezınde sybailas jemqorlyq qylmysy bolǧan" dep küdıktenedı. Atambaev aiypty joqqa şyǧarady. Qoǧamda mūny Almazbek Atambaevqa qarsy baǧyttalǧan bastama retınde qabyldaǧandar da bar.
"Azattyq" radiosy
