Jalpy, "Ädıl sailau ötkızemız" degen söz denı dūrys örkeniettı elderde ūiatty söz. Būl söz ökınışke orai diktatorlyq memleketterde, mäseleŋki äskersymaq ūrdajyq noqailar bilegen diktatorlyq arap memleketterınde, artta qalǧan meşeu Afrika respublikalarynda, elderınde ömırı dūrys sailau ötpeitın, sailauşy dauysyn boiaǧa beiım Sovoktyŋ feodaldary bilegen TMD nyŋ avtoritarly elderınde ǧana aktualdı söz. Halyqtary bilıkterınıŋ sūrqiia saiasattarynan äbden zärezap bolǧasyn, ondaǧy kezektı basşysymaqtar jūrtty sendıru üşın "ädıl sailau" degendı nyǧyrlap aityp üirengen.
Al örkeniettı elderde, mysaly Fransiiada, prezident Makron "kelesı sailaudy ädıl ötkızemın" dese, fransuzdar "osy uaqytqa deiın ol ädıl ötpei jür ma edı" dep ony tütıp jep qoiar edı. Sebebı sailaudyŋ aty SAILAU, ol tek ädıl ǧana bolatyn prosess, ony būrmalau, iaǧni halyqtyŋ taŋdauyn ūrlau - QYLMYS. Sondyqtan ol jerde ondai söz tırkesı kerek emes.
Al bızdıŋ osy elder arasynan qai kategoriiaǧa jatatynymyz mälımdeme jasaǧan Toqaevtyŋ özıne aian.
Ekınşıden, jaqsy, būl barşa zaŋdylyqtar saqtalatyn ädıl sailau delık, halyqtyŋ qūqy delık. Endeşe, ol jerde halyq baryp dauys beretın şynaiy halyqtyq kandidattar bar ma? Tırkelgen partiialardan şyqqan Peruaşov pen kommunistık partiia basşysy halyqtyŋ taŋdauy degenge kım senedı?
Men özım, Peruaşov degendı de, basqa da partiia basşylaryn ömırı tanyǧan emespın jäne olardy eşqaşan saiasatker dep qabyldaǧan emespın. Al qazırgı jaǧdaida menıŋ aldymdaǧy "endı ekı - aq ai qalǧanda solardy dereu tanyp olarǧa dauys ber" degen işarany kädımgıdei ÄDIL SAILAU dep, ÄDIL TAŊDAU dep atauǧa bola ma eken? Būl ras taŋdau ma?
Üşınşıden, eger būl sailau, Toqaev myrza aitqandai ras bükıl zaŋdylyqtar saqtalatyn ÄDIL SAILAU bolsa, menıŋşe, osy bilık ūsynatyn "men" degen kandidattardyŋ TIL KOMMİSSİIаSYNYŊ synaǧynan ötpei - aq omaqasa asatynyn bılemın. Al Zaŋnama boiynşa Prezidentıkke kandidat qazaq tılınen şyǧarma jazyp, qazaqşa tıl şeşendıgın däleldeu kerek, Eger būl sailau rasynda zaŋdylyqtar saqtalǧan ädıl sailau bolsa, Toqaev myrza, "kandidattar osy ZAŊNAMANYŊ talaptaryn oryndai almasa, olar ötpeidı" dep ras olardyŋ bırazyn qyrqyp tastai ala ma eken? Sebebı būl jer kädımgıdei bıraz köldeneŋ kök attynyŋ qyrqylatyn jerı. Sonda bız barşa zaŋdylyq saqtalyp būl sailaudyŋ ädıl ötıp jatqanyna bırşama sengendei bolaiyq.
Jalpy, qūrmettı halqym, sailau dep tek bosqa şapqylai bermei, ädıl sailau ötkızuge söz berıp otyrǧan Toqaevtan zaŋdylyqtardyŋ, zaŋnyŋ, konstitusiianyŋ baptarynyŋ oryndaluyn talap etu - OL SENIŊ QŪQYŊ. Öitkenı erteŋ uchaskılerde dauys beretın, erteŋge taŋdauyŋdy jasaityn bır özıŋ, sondyqtan qazırden bastap sol qūqyŋdy grammdap bolsa da bılıp, prezident Toqaevqa salmaq salyp talap etuımız kerek. Sol kezde söz bergen Toqaev myrzanyŋ uädesınıŋ qanşalyqty oryndalǧanyn körelık.
Oljas Äbıl
