Almatyda 10 tamyzda Abai künın merekeleu aiasynda Abai alaŋynda (Dostyq jäne Abai daŋǧyldarynyŋ qiylysy) Abai ūly aqyn men aǧartuşynyŋ eskertkışıne gül şoqtaryn qoiu räsımı, ortalyq qalalyq kıtaphanasynda (Gogol k-sı, 109) Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ Analar keŋesımen bırlesken «Ūly Abai - halyq jüregınde» döŋgelek üstelı, «Alatau» dästürlı öner teatrynda (Nūrkent ş/a., 6) «Abai mūrasy-qazaq qazynasy» ädebi-muzykalyq qoiylymy siiaqty bırqatar ıs-şaralar öttı.
Is-jäne şyǧarmaşylyq ziialy qauym ökılderınıŋ qatarynda Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ Analar keŋesınıŋ ökılderı, qazaqstandyq kino jäne teatr akterı, Qazaqstan Respublikasynyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Bolat Äbdılmanov ta bar.
1993 jyly Almaty äkımşılıgınıŋ şeşımımen Ūly Abaidyŋ mereitoiyn toilau qarsaŋynda Abai atyndaǧy Almaty qalalyq qory qūrylǧan.
Qor belsendı qyzmet atqaryp, jūrtşylyqtyŋ, äsırese, şyǧarmaşylyq ziialy qauymnyŋ qoldauyna ie boldy. Qordyŋ jūmysyn Qazaqstan Respublikasynyŋ basşylyǧy bekıttı.
«Būl qordy şyǧarmaşylyq ziialy qauym qoldady. 10 tamyzda Respublika alaŋynda, Abai eskertkışınıŋ artynda aqyn-jazuşylar, jastar Abai oqularyn ūiymdastyru turaly ūsynys jasadyq. Osy ıs-şaraǧa atsalysqandardyŋ barlyǧyn, äsırese Jazuşylar odaǧynyŋ bırınşı hatşysy Naimanbaev Qaldarbek aǧany ülken ystyq yqylaspen eske alamyn. Sol kezdegı qalalyq äkımdık töraǧasynyŋ orynbasary bolyp jürgendıkten halyqtyŋ bırtuar perzentı, aǧartuşy Abai Qūnanbaiūlyna arnalǧan merekelık şarany ūiymdastyru jūmystary esımde jaqsy saqtalyp qaldy», – dedı Äsen Bespaeva.Almatyda qazaqtyŋ kemeŋger aqyny jäne ūly oişyly Abai Qūnanbaevtyŋ 178 jyldyǧy qūrmetıne orai onyŋ eskertkışıne gül şoqtaryn qoiu räsımı de öttı. Is-şaraǧa Qazaqstan Jazuşylar odaǧynyŋ töraǧasy Mereke Qūlkenov, Äuezov atyndaǧy Ädebiet jäne öner institutynyŋ direktory Kenjehan Matyjanov, memlekettık qoǧam qairatkerı Nūrlan Orazalin, Almaty qalasy mäslihatynyŋ deputattary, aqyn-jazuşylar jäne t. b. qatysty. «Bügın elımız üşın erekşe meiram - ūly aqyn Abai Qūnanbaevtyŋ tuǧan künı. Abai Qūnanbaevtyŋ tūlǧasy qazaq halqynyŋ ǧana emes, bükıl älemnıŋ ömırınde maŋyzdy oryn alady. Abai Jidebaida düniege kelgen. Alaida, är qazaq Abai - bızdıŋ aqynymyz dep ony maqtan tūtady», - dep atap öttı öz sözınde Jazuşylar odaǧy basqarmasynyŋ töraǧasy Mereke Qūlkenov. Alaŋdaǧy eskertkışke gül şoqtary qoiylǧan soŋ oquşylar men jastar Abai Qūnanbaevtyŋ qazaqstandyqtarǧa keŋınen tanymal şyǧarmalarynan üzındıler oqydy. Qazaqtyŋ ūly aqyny men aǧartuşysynyŋ şyǧarmaşylyǧyn süietınder üşın Ortalyq qalalyq kıtaphanada Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ Analar keŋesımen bırlesıp «Ūly Abai halyq jüregınde» atty döŋgelek üstel öttı, sodan keiın «Alatau» dästürlı körkem teatrynda «Abai mūrasy – Qazaq qazynasy» atty ädebi-muzykalyq qoiylym körsetıldı. Mereke qarsaŋynda atauly künge orai Almatynyŋ Öŋırlık kommunikasiialar qyzmetınıŋ alaŋynda äl-Farabi atyndaǧy QazŪU janyndaǧy Abai ǧylymi-zertteu instituty professorlarynyŋ qatysuymen brifing öttı. Abai Qūnanbaev qazaq jazba ädebietınıŋ negızın qalauşy bolyp sanalady. Abai fenomenı onyŋ ämbebaptyǧynda jatyr, ol tek körnektı aqyn ǧana emes, sonymen qatar proza şeberı boldy, dep atap öttı äl-Farabi atyndaǧy QazŪU janyndaǧy Abai ǧylymi-zertteu institutynyŋ qauymdastyrylǧan professory, saiasi ǧylymdar kandidaty Töregeldı Tūiaqbai.
«Bügın elımız üşın erekşe kün - ūly aqyn Abai Qūnanbaevtyŋ tuǧan künı. Abai Qūnanbaevtyŋ tūlǧasy qazaq halqynyŋ ǧana emes, bükıl älemnıŋ ömırınde maŋyzdy oryn alady. Būl atauly kün jyl saiyn jäne älemdık deŋgeide atap ötıletınıne senımdımın. Būǧan sebepter de joq emes, öitkenı şet elderde Abai şyǧarmaşylyǧy men mūrasyn nasihattau jönındegı jūmys bırneşe jyl būryn bastalǧan bolatyn. Sondai-aq elımızdegı köptegen mekemeler jyl saiyn Abai künıne arnalǧan ıs-şaralar ūiymdastyratynyn atap ötken jön. Atap aitqanda, Abai ǧylymi-zertteu instituty halyqaralyq ǧylymi konferensiia ötkızudı josparlap otyr», - dedı ol.Abai künıne arnalǧan ıs-şaralar jyl saiyn Qazaqstannyŋ şet elderdegı elşılıgınde ötedı. Onyŋ şyǧarmalary jaqyn jäne alys şetelderde basylyp şyǧarylyp, älemnıŋ 100-den astam tılıne audarylǧan. Äl-Farabi atyndaǧy QazŪU janyndaǧy Abai ǧylymi-zertteu institutynyŋ qauymdastyrylǧan professory, filologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty Läilä Mūsaly öz kezegınde 2020 jyly Qazaq halqynyŋ körnektı aqyny men oişylynyŋ 175 jyldyq mereitoiy halyqaralyq deŋgeide IýNESKO qamqorlyǧymen atap ötılgenın eske saldy.
«Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev Abai Qūnanbaevqa arnalǧan «Abai – ruhani reformator» atty jäne aqynnyŋ 175 jyldyq mereitoiyna arnalǧan «Abai jäne HHI ǧasyrdaǧy Qazaqstan» atty ekı maqala jazdy. Abai ideialarynyŋ tūjyrymdamasy būrynǧydan da özektı, äsırese qazırgı zamanda. Abaidyŋ sözı men ılımı jas ūrpaqtyŋ sanasyna sıŋıp, tärbie jūmysynda basşylyq qaǧidatqa ainaluǧa tiıs. Sonda ǧana bız gumanist Abai armandaǧan ruhani bai, tolyqqandy adamdy tärbielei alamyz. Öskeleŋ ūrpaq üşın danyşpan tūlǧanyŋ qūndy jäne bıregei mūrasyn nasihattau bärımız üşın ortaq mındet bolyp qala beredı», - dep atap öttı ol.L. Jūmaly 2009 jyly äl-Farabi atyndaǧy QazŪU janynan aşylǧan Abai instituty öz jūmysyn däl osy baǧytta jürgızıp jatqanyn atap öttı. İnstitut mamandary «Abaitanu». Taŋdauly eŋbekterı» atty 50 tomdyq eŋbektı daiyndap, şyǧardy. Abai Qūnanbaevtyŋ 175 jyldyǧyna orai osy eŋbek negızınde «Abaitanu antologiiasy» kıtaby da jaryq kördı. Sonymen qatar aqyn mūrasyna arnalǧan ǧylymi-mädeni ıs-şaralar ötkızıledı. İnstituttan basqa, köptegen oqu oryndarynda, memlekettık mekemelerde, qalalyq kıtaphanalarda būl kün keŋınen atap ötıledı. Derekköz: Almaty.tv