Bügın «Tomiris» baǧdarlamasy aiasynda «Äielderdıŋ köşbasşylyǧy» taqyrybyndaǧy trening-vorkşoptyŋ aşylu saltanaty öttı. «AMANAT» partiiasynyŋ Saiasi menedjment akademiiasy atalǧan jobany QR Prezidentı janyndaǧy Äielder ısterı jäne otbasylyq-demografiialyq saiasat jönındegı Ūlttyq komissiiamen, Konrad Adenauer qorymen bırge qolǧa aldy.
QR Parlamentı Mäjılısındegı «AMANAT» fraksiiasynyŋ deputaty, ıs-şara moderatory Jūldyz Süleimenovanyŋ aituynşa, biyl jobaǧa qatysuǧa 300-den astam adam ötınım bıldırıp, onyŋ 75-ı ırıkteu kezeŋıne joldama aldy. Nätijesınde, 42 qatysuşy ırıkteuden ırkılmei öttı. Aita keteiık, byltyr jobaǧa qatysqan 37 qyz-kelınşektıŋ 12-sı keiın oblystyq, qalalyq jäne audandyq mäslihattardyŋ deputaty bolyp sailandy.
«AMANAT»-tyŋ Atqaruşy hatşysy Däulet Kärıbek «Tomiris» – äiel köşbasşylardyŋ qoǧamdyq-saiasi ömırdegı, ekonomikamyz ben özge de salalardaǧy rölın arttyrudy közdeitın partiialyq joba ekenın atap öttı.
«Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyŋ jaŋaşa kelbetınıŋ bırı teŋ ärı ädılettı qoǧam qūru ekenın basa aitqany belgılı. Onyŋ alǧy şarttary da jasaluda. Byltyr el tarihyndaǧy asa maŋyzdy saiasi oqiǧalardyŋ bırı Jalpyūlttyq referendum ötkızılıp, Ata zaŋymyzǧa özgertuler men tolyqtyrular engızıldı. 2020 jyldan berı jaŋa sailanatyn QR Parlamentı Mäjılısı men barlyq deŋgeidegı mäslihat deputattarynyŋ 30 paiyzyn äielder men jastar qūrauy tiıs degen mındet qoiyldy. Bilıktegı äielder ülesı artyp, ısker äielderge memlekettık türlı qoldau körsetılude. Mūnyŋ barlyǧy joǧaryda atalǧan köşbasşy äielderdıŋ qoǧamdaǧy rölın arttyrudyŋ alǧyşarty dep bılemın», – dedı partiianyŋ Atqaruşy hatşysy.
Öz kezegınde, QR Prezidentı janyndaǧy Äielder ısterı jäne otbasylyq-demografiialyq saiasat jönındegı ūlttyq komissiia töraǧasynyŋ orynbasary Läzzat Süleimen Orta Aziia elderımen salystyrǧanda, Qazaqstanda äielder köşbasşylyǧy aitarlyqtai damyp kele jatqanyn aitty.
«1991-2010 jyldar aralyǧynda elımızdıŋ oŋtüstık öŋırındegı audandyq mäslihattarda bır de bır äiel deputat bolǧan joq. Keiın, 2010-2022 jyldary ūlttyq komissiia barlyq deŋgeidegı mäslihattarda äiel deputattardyŋ boluyn baqylauǧa aldy. Mäselen, 2010 jyly mäslihattardaǧy äiel deputattardyŋ ülesı nebary 10%-dy qūrasa, 2022 jyly būl körsetkış 30%-ǧa jettı. BŪŪ-nyŋ 2021-2022 jyldardaǧy deregıne säikes, erler men äielder arasyndaǧy damu indeksı boiynşa resursy öte joǧary elderdıŋ qatarynda tūrmyz. Sondai-aq, Qazaqstan bılım beru körsetkışı boiynşa erler men äielder arasyndaǧy teŋdıktı qalyptastyra bılgen sanauly memleketterdıŋ bırı sanalady. Būl – saiasi köşbasşylyqqa qajet eŋ basty resurs. Bılımdı, aqyldy qyz-kelınşekter – el tıregı», – dedı ol.
Osy oraida, Konstitusiialyq Sot Töraǧasy Elvira Äzımova äielder köşbasşylyǧynyŋ maŋyzyna toqtalyp, onyŋ el damuyna, qoǧamdy ızgılendıruge jäne demokratiiany nyǧaituǧa qosatyn ülesı turaly aitty.
«Bügın osynda elımızdıŋ ısker, belsendı ärı myqty äielderı bas qosyp otyr. Ärine, är azamatqa janaşyr bolyp, qol ūşyn sozu mümkın emes. Alaida, sızder köpşılık qol jetkızetın oŋ özgerıster jasai alasyzdar. Partiia el damuyna üles qosatyn köşbasşylardy tärbielep, qoldau körsetedı. Sondyqtan, būl joba sızderge baiypty baǧyt-baǧdar sıltep, şeberlıkterıŋızdı şyŋdaidy, jıgerlerıŋızdı janidy degen senımdemın», – dedı ol.
Būl rette, Densaulyq saqtau ministrı Ajar Ǧiniiat äielder qauymy elımızdıŋ medisina salasyn damytu ısınde maŋyzdy röl atqaratynyn atap öttı.
«Äielder tek medisina mekemelerınıŋ jūmysyn ūiymdastyryp, ony tiımdı basqarumen şektelıp qalmai, densaulyq saqtau jüiesın jetıldıruge jäne medisina ǧylymyn damytudyŋ strategiialaryn äzırleuge airyqşa atsalysady. Jalpy, byltyr elımızde äielderdıŋ ömır süru jasynyŋ ortaşa ūzaqtyǧy 78-ge jettı. Būǧan densaulyq saqtau salasyndaǧy tyŋ qadamdar men äleumettık-ekonomikalyq jaǧdaidyŋ tūraqtylyǧy äser ettı degen oidamyn. Sondai-aq, elımızdegı 78 myŋ därıger men 180 myŋnan astam orta medisina personalynyŋ qajyrly eŋbegın de joqqa şyǧaruǧa bolmaidy. Olardyŋ 80%-ǧa juyǧy – äielder», – dedı ministr.
Al QR Parlamentı Mäjılısındegı «AMANAT» fraksiiasynyŋ deputaty Aigül Qūspan tarihta esımı qalǧan, el tynyştyǧy men jer tūtastyǧyn saqtauǧa ölşeusız üles qosqan qazaq qyz-kelınşekterınıŋ önegelı ömırın tılge tiek ettı.
«Būl jobanyŋ ejelde el bilegen Tūmar patşaiymnyŋ atymen ataluynda tereŋ maǧyna bar. Onyŋ el erkındıgı jolyndaǧy qasterlı ısın Kenesary hannyŋ qaryndasy Bopai hanym jalǧastyryp, janyn qūrbandyqqa şaldy. Ekınşı düniejüzılık soǧys jyldarynda da qazaq qyzdary alǧy şepten tabylyp, Mänşük Mämetova, Äliia Moldaǧūlova jäne Hiuaz Dospanova syndy aiauly arularymyz erlıkpen közge tüstı. El egemendıgınıŋ eleŋ-alaŋynda qazaq äielderı erlermen qatar jūmys ıstep, otbasyn asyruǧa atsalysty. Eldıgımız, derbestıgımız üşın eren eŋbek sıŋırdı. Bügınde Ädılettı Qazaqstandy qūru ısınde auyzbırlık, sabyrlyq, bılımdılık jäne eŋbekqorlyq syndy asyl qasietter auadai qajet. Osy qasietterdı halyqtyŋ boiyna sıŋırıp, qalypqa ainaldyruda elımızdegı äielder qauymy airyqşa röl atqaratyny anyq. Sebebı äiel – otbasynyŋ, qoǧamnyŋ jany men sänı, qany men ary», – dedı halyq qalaulysy.
Öz kezegınde, Jambyl oblysy Taraz qalalyq mäslihatynyŋ deputaty – «Tomiris» jobasynyŋ byltyrǧy qatysuşy Äigerım Däuletbaeva partiia bastamasy arqyly daǧdysyn damytyp, bılımı men qūzyretın jetıldırgenın jetkızdı.
«Būl jobanyŋ auqymy – keŋ, bolaşaǧy – jarqyn. Qatysuşylar öŋırlerdegı äleumettık-ekonomikalyq jaǧdaidy jaqsartuǧa baǧyttalǧan saiasi jobalardy äzırlep, qoldanysqa engıze alady. Özım VII jäne VIII şaqyrylymnyŋ deputaty ärı «Tomiris»-tı tämamdaǧan şäkırt retınde aitarym, joba aiasynda jinaǧan täjıribenıŋ eŋbek jolymda köp kömegı tidı. Älı de tiıp keledı. Osynda oqyǧan kezderımdı ärdaiym jylylyqpen eske alamyn. Biylǧy qatysuşylar, sızder de mamandardyŋ aqyl-keŋesın barynşa ynta qoiyp tyŋdap, arman-maqsattaryŋyzǧa jetesızder degen oidamyn», – dedı ol.
Sondai-aq, jiynǧa «Tomiris» jobasynyŋ taǧy bır jeŋımpazy – Qostanai oblysy Jetıqara audandyq mäslihatynyŋ deputaty Oksana Erjanova qatysty. Bügınde ol tek halyq qalaulysy ǧana emes, sondai-aq audandyq genderlık qoldau ortalyǧyŋ jetekşısı, otbasynda zorlyq-zombylyq körgen qūrbandarǧa arnaiy krizistık ortalyq aşqan janaşyr jan sanalady.
«Tomiris»-tıŋ jaŋa qatysuşylaryn körıp, qatty quanyp otyrmyn. Būl qanşalyqty maŋyzdy ärı bererı mol joba ekenın oqu barysynda ūǧynasyzdar. Täjıribe almasyp, erekşe küş-quat jinaisyzdar. Būrynnan tanys düniege jaŋa közqaras qalyptasady. Byltyr är qatysuşynyŋ jetıstıgıne quanyp, qiyndyqtardy bırge eŋserdık. Bır-bırımızge senımdı tırek bolyp, şalqar şabyt syiladyq. Sızder de şyŋdalyp şyǧasyzdar degen oidamyn. Bır biıkten bır biıktı baǧyndyra berıŋızder», – dedı ol.
Is-şara barysynda qatysuşylar özderın tolǧandyrǧan sūraqtaryn qoidy. Osymen ekınşı märte ūiymdastyrylyp otyrǧan trening jūmysy elordada 21-25 tamyz aralyǧynda ötedı. Oqytu jūmysy aiaqtalǧan soŋ, qatysuşylarǧa tiıstı sertifikat tabystalady.
