Qazaqstanda 25 jasqa deiıngı bala tuatyn jastaǧy qyzdar arasynda erte jüktılık jäne abort taqyryby özektı bolyp qaluda. Ökınışke orai, äielder qauymy arasynda köpşılıgı abortty qajetsız jüktılıktıŋ aldyn aludyŋ bırden-bır täsılı dep sanaidy. Aborttan keiıngı eŋ qorqynyşty diagnoz-bedeulık. Bügıngı taŋda elımızde ärbır besınşı otbasy osyndai jaǧdaidy basynan ötkeredı, sondyqtan reproduktivtı densaulyq täuekelı faktorlarynyŋ aldyn alu jäne olardy basqarudyŋ jüielı täsılın qoldanu öte maŋyzdy.
Sarapşylar Almaty qalasynyŋ joǧarǧy oqu oryndary studentterınıŋ arasynda zertteu jürgızgen bolatyn. Respondent-qyzdardyŋ köpşılıgı, 57%, 20-25 jas aralyǧynda otbasylaryn qūrudy josparlaidy eken al, respondent-ūldardyŋ 30% 20-25 jas aralyǧynda, 34% 25 jastan keiın otbasylaryn qūrudy josparlaidy. Saualnama barysynda respondent-qyzdarda da jäne respondent-ūldar da reproduktivtı densaulyqqa kerı yqpal etetın faktorlardyŋ qataryna ziiandy ädetterdı (31% qyzdar jäne 30% ūldar), jynys joldarymen berıletın aurulardy (20% qyzdar jäne 18% ūldar), täuekeldı jynystyq mınez-qūlyqty jäne kontrasepsiialardyŋ bolmauyn (9% qyzdar jäne 21 % ūldar) jatqyzdy. Qyzdardyŋ 44% jäne ūldardyŋ 27% barlyq faktorlardy kerı yqpal etedı dep sanaidy.
Almatylyq reproduktivtı medisina ortalyǧynyŋ ginekolog-reproduktology Läzzat Aitqojina jüzdegen äielge ana bolu baqytyn sezınıp, ömırdıŋ maǧynasyn tabuǧa kömektesken joǧarǧy sanatty därıger. Qazırgı taŋda bedeulık körsetkışı artyp otyrǧanyn ol alǧa tartty.
«Bala barlyǧyna kerek. Bedeulıktıŋ sebepterı ärtürlı boluy mümkın. Būl negızınen endokrindık faktorlardan, semızdık, truba faktory, erler faktory, jynystyq jolmen berıletın türlı aurular qatary, ekologiia äserınen boluy mümkın. Dūrys tamaqtanbau men salauatty ömır saltyn ūstanbau da sebepşı bolyp jatady. Jylyna bız ekstrakorporaldyq ūryqtandyru boiynşa 4 myŋ türlı baǧdarlama daiyndaimyz.»-dedı därıger.
Läzzat Aitqojinanyŋ aituynşa, ūryqtandyru- "zergerlık öner" siiaqty, sondyqtan embriondarmen barlyq emşaralar mikroaspaptardy qoldanyp, zor ūlǧaitumen jasalady.
«EKO jasatu bala süiuge 100% kepıldık bermeidı. Nätije 50-50 boluy mümkın. Alǧaş ret nätije şyqpai qalatyn jaǧdailar köp kezdesedı. Bıraq köptegen ata-analar berılmeidı, bızdıŋ barlyq ūsynystarymyzdy basşylyqqa alyp, qajettı em alyp qaita oralady. Mysaly, mende 2007 jyldan bastap jüktı boluǧa tyrysyp jürgen pasient bar. 11 jyl boiy ol ana baqytyna ie bolu ümıtımen bızge kelude. Bız onymen bırge osy maqsatqa qol jetkızu üşın barlyq mümkındıkterdı jasap kelemız. Ümıtımız älı de bar.»-dedı maman.
Qazaqstanda jyl saiyn şamamen 20 myŋ jūp balasyz bolyp keledı. Sol sebeptı äielderdıŋ ortaşa 15-20% -y ekstrakorporaldyq ūryqtandyruǧa jügınedı. Köp adamdar kvota kezegın kütude. Būl rette elımız boiynşa tegın EKŪ kvotalarynyŋ sany nebärı 900. Emdeluşıler öz kezegın bır jyl nemese odan da köp kütuıne tura keledı.
Osy künı jynystyq qatynasqa tüsıp jürgen respondentterdıŋ basym köpşılıgı kontraseptivterdı paidalansa (97% qyzdar jäne 99% ūldar). Onyŋ ışınde respondentter kotraseptivterdıŋ ärtürlı ädısterın paidalanady. Mäselen,respondent-ūldardyŋ 91% prezervativter paidalanady, respondent-qyzdardyŋ 43% bala bıtırmeitın tabletkalardy paidalanatyn bolyp şyqty.
«Bedeulıktıŋ saldarlarymen küresuden körı, aldyn alu jūmystaryn jürgızu jäne tūrǧyndardy aqparattandyru barynşa tiımdırek. Ärbır emdeluşınıŋ öz densaulyq anamnezı bar. O bastan öz densaulyǧyna dūrys qaraǧan adam köptegen qiyndyqtardyŋ aldyn alady. Ärine, EKŪ ädısıne jügıngen jandarǧa bız kömekke kelemız. Alaida,prosedura aldymen ülken qarajatqa kelıp tıreledı. Öitkenı ünemı analizder tapsyru, tekseruden ötu qajet. Pasientterdıŋ yjdahattylyǧyna da köp närse bailanysty. Senım men ümıt bar jerde, şyn mänınde, ǧajaiyptar bolady.»-deidı maman.
Liazzat Aitqojinaǧa künıne qabyldauǧa 25-ke juyq adam keledı. Olardyŋ törteuı-jaŋa pasientter bolsa, qalǧandary emdeu kursynan ötıp jürgender EKŪ jasauǧa daiyndalatyndardyŋ qatary. Jylyna ol 500-ge juyq emdeluşı qabyldaitynyn aitty. Almatydaǧy reproduktivtı medisina ortalyǧy orta Aziiadaǧy eŋ ülken ortalyq bolǧandyqtan otbasylar tıpten Resei, Qyrǧyzstan, Täjıkstan men basqa da TMD elderınen kelude. 5-6 jyl ışınde 500-ge juyq äiel därıgerdıŋ kömegımen ana bolu baqytyn ie boldy.
«Bız jaŋa tehnologiialardy qoldanamyz. Sapaly genetikalyq taldau jasaityn arnaiy apparat bar. Eger būryn bız tek 9 hromosomaǧa taldau jasai alatyn bolsaq, qazır embriondy jatyrdyŋ quysyna auystyrǧanǧa deiın ūryqtyŋ densaulyǧyn anyqtauǧa bolatyn, iaǧni barlyq 23 hromosomalardyŋ genetikasyn tekseruge mümkındık bar. DNQ fragmentasiiasyn tekseretın apparat ta qoldanysta.»-dedı därıger.
Bırneşe jyl būryn baǧdarlama boiynşa 10 äieldıŋ tek 20-30% - y jüktı bolsa, bügınde būl körsetkış 75% - ǧa deiın ösken. Būl jaŋa ädıstermen, zamanaui tehnologiialarǧa da tıkelei bailanysty. Mamandar otbasylyq jūptar därıgerge uaqytynda jügınse deidı. Sebebı uaqytty jıberıp almau öte maŋyzdy.
«Bala barlyǧyna kerek. Bedeulıktıŋ sebepterı ärtürlı boluy mümkın. Būl negızınen endokrindık faktorlardan, semızdık, truba faktory, erler faktory, jynystyq jolmen berıletın türlı aurular qatary, ekologiia äserınen boluy mümkın. Dūrys tamaqtanbau men salauatty ömır saltyn ūstanbau da sebepşı bolyp jatady. Jylyna bız ekstrakorporaldyq ūryqtandyru boiynşa 4 myŋ türlı baǧdarlama daiyndaimyz.»-dedı därıger.
Läzzat Aitqojinanyŋ aituynşa, ūryqtandyru- "zergerlık öner" siiaqty, sondyqtan embriondarmen barlyq emşaralar mikroaspaptardy qoldanyp, zor ūlǧaitumen jasalady.
«EKO jasatu bala süiuge 100% kepıldık bermeidı. Nätije 50-50 boluy mümkın. Alǧaş ret nätije şyqpai qalatyn jaǧdailar köp kezdesedı. Bıraq köptegen ata-analar berılmeidı, bızdıŋ barlyq ūsynystarymyzdy basşylyqqa alyp, qajettı em alyp qaita oralady. Mysaly, mende 2007 jyldan bastap jüktı boluǧa tyrysyp jürgen pasient bar. 11 jyl boiy ol ana baqytyna ie bolu ümıtımen bızge kelude. Bız onymen bırge osy maqsatqa qol jetkızu üşın barlyq mümkındıkterdı jasap kelemız. Ümıtımız älı de bar.»-dedı maman.
Qazaqstanda jyl saiyn şamamen 20 myŋ jūp balasyz bolyp keledı. Sol sebeptı äielderdıŋ ortaşa 15-20% -y ekstrakorporaldyq ūryqtandyruǧa jügınedı. Köp adamdar kvota kezegın kütude. Būl rette elımız boiynşa tegın EKŪ kvotalarynyŋ sany nebärı 900. Emdeluşıler öz kezegın bır jyl nemese odan da köp kütuıne tura keledı.
Osy künı jynystyq qatynasqa tüsıp jürgen respondentterdıŋ basym köpşılıgı kontraseptivterdı paidalansa (97% qyzdar jäne 99% ūldar). Onyŋ ışınde respondentter kotraseptivterdıŋ ärtürlı ädısterın paidalanady. Mäselen,respondent-ūldardyŋ 91% prezervativter paidalanady, respondent-qyzdardyŋ 43% bala bıtırmeitın tabletkalardy paidalanatyn bolyp şyqty.
«Bedeulıktıŋ saldarlarymen küresuden körı, aldyn alu jūmystaryn jürgızu jäne tūrǧyndardy aqparattandyru barynşa tiımdırek. Ärbır emdeluşınıŋ öz densaulyq anamnezı bar. O bastan öz densaulyǧyna dūrys qaraǧan adam köptegen qiyndyqtardyŋ aldyn alady. Ärine, EKŪ ädısıne jügıngen jandarǧa bız kömekke kelemız. Alaida,prosedura aldymen ülken qarajatqa kelıp tıreledı. Öitkenı ünemı analizder tapsyru, tekseruden ötu qajet. Pasientterdıŋ yjdahattylyǧyna da köp närse bailanysty. Senım men ümıt bar jerde, şyn mänınde, ǧajaiyptar bolady.»-deidı maman.
Liazzat Aitqojinaǧa künıne qabyldauǧa 25-ke juyq adam keledı. Olardyŋ törteuı-jaŋa pasientter bolsa, qalǧandary emdeu kursynan ötıp jürgender EKŪ jasauǧa daiyndalatyndardyŋ qatary. Jylyna ol 500-ge juyq emdeluşı qabyldaitynyn aitty. Almatydaǧy reproduktivtı medisina ortalyǧy orta Aziiadaǧy eŋ ülken ortalyq bolǧandyqtan otbasylar tıpten Resei, Qyrǧyzstan, Täjıkstan men basqa da TMD elderınen kelude. 5-6 jyl ışınde 500-ge juyq äiel därıgerdıŋ kömegımen ana bolu baqytyn ie boldy.
«Bız jaŋa tehnologiialardy qoldanamyz. Sapaly genetikalyq taldau jasaityn arnaiy apparat bar. Eger būryn bız tek 9 hromosomaǧa taldau jasai alatyn bolsaq, qazır embriondy jatyrdyŋ quysyna auystyrǧanǧa deiın ūryqtyŋ densaulyǧyn anyqtauǧa bolatyn, iaǧni barlyq 23 hromosomalardyŋ genetikasyn tekseruge mümkındık bar. DNQ fragmentasiiasyn tekseretın apparat ta qoldanysta.»-dedı därıger.
Bırneşe jyl būryn baǧdarlama boiynşa 10 äieldıŋ tek 20-30% - y jüktı bolsa, bügınde būl körsetkış 75% - ǧa deiın ösken. Būl jaŋa ädıstermen, zamanaui tehnologiialarǧa da tıkelei bailanysty. Mamandar otbasylyq jūptar därıgerge uaqytynda jügınse deidı. Sebebı uaqytty jıberıp almau öte maŋyzdy.
OF "Aman-saulyq"
