«Şeteldegı qazaq balalary» jobasynyŋ qaita jaryqqa şyǧuy keibır şeneunıkterdıŋ jūmysynan ketuıne türtkı boldy. Būl turaly joba avtory Janar Baisemızova aitty, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
Qarakoz podkastyna sūhbat bergen «Şeteldegı qazaq balalary» jobasy avtorynyŋ aituynşa, 90-jyldary şeteldıkter asyrap alǧan balalardyŋ naqty tızımı eşbır jerde joq.
«Resmi statistika boiynşa, şetelge bala beru 1999 jyly bastalǧan. Bıraq, osy joly Europaǧa barǧan kezde 90 -jyldardyŋ basynda ketken qyzben kezdestım. Ol müldem eş jerde tızımde joq. Ol kezde zaŋ da basqa boldy. Mümkın, bızdıŋ azamattar asyrap almaǧan soŋ, tym qūrymaǧanda sol balalar baqytty bolsyn. Şeteldıkter bolsa da, üide össın dep oilǧan şyǧar. Odan keiın ony eşkım qadaǧalaǧan da joq. Bylaişa aitqanda ol jüiesız ketken», - deidı joba avtory.
Gaaga konvensiiasy boiynşa Qazaqstan şeteldıkterge basa asyrauǧa beruge mındettı.
«Gaaga konvensiiasyna Qazaqstan qosylǧan. Gaaga konvensiiasy boiynşa jetım bala bolmauy kerek. Balanyŋ qūqyǧy qorǧalady. Bala otbasynda ösuı kerek. Eger, bızde Qazaqstanda jetım bala bolmasa, Qazaqstan azamattary barlyǧy jabylyp, balalardy asyrap alatyn bolsa, şetelge bız bala bermeimız. Bız halyqaralyq arenanyŋ aldyna şyǧyp, aitamyz «mıne, bızde jetım bala joq, bız şetelge bala bere almaimyz» dep. Eger, bızdıŋ azamattar özderı asyrap almasa, ol balalar balalar üiınde, internatta össe, halyqaralyq mındetteme boiynşa bız balalardy şetel azamatyna beruımız kerek», - deidı Janar Baisemızova.
Sol jyldary balalaryn internatqa, balalar üiıne uaqytşa qaldyryp ketken ata-analar opyq jep qalǧan körınedı.
«Keibıreuler uaqytşa qaldyryp ketken. Jaǧdaiy qiyn bolyp, qaityp alyp ketem degen. Sol uaqytta balany şetelge berıp jıbergen. Ol jerde agenttıkter jūmys ısteidı. Ol kezde Bılım jäne ǧylym ministrlıgı bolǧan. Qazır qalai atalady özı. Bırese qosady, bırese aldy. Tek qana balalar üiı ǧana ainalyspaidy ǧoi. Sol kezdegı BǦM qaramaǧyndaǧy Balalar qūqyǧyn qorǧau komitetı degen, sol jauapty», - deidı avtor.
Janar Baisemızovanyŋ sözınşe «Şeteldegı qazaq balalary» jobasyn qaita tüsırgen soŋ, keibır şeneunıkter jūmysynan ketken.
«Syrtqy ıster ministrlıgı qai kezde jauapty. Olar barlyǧy alǧaşynda kezdesıp, osynyŋ barlyǧyn talqylaǧan ǧoi. Qazırgı ereje boiynşa, balany alyp ketpei tūryp, konsuldyq qyzmetke baryp, mındettı türde tırkelu kerek. Balalar 18-ge tolǧanşa Qazaqstan azamattary bolyp tabylady. Sondyqtan, olardyŋ ömırıne Qazaqstan jauapty. BǦM, sol kezdegı Balalardyŋ qūqyǧyn qorǧau komitetı sol jaqtan ketedı ǧoi barlyǧy. Balalar üiı soǧan qaraidy. Būryn onyŋ basşysy Raisa Şer bolǧan. Sol kısı köp närsenı bar. «Şeteldegı qazaq balalary» jobasy şyqqan soŋ, ol kısı qyzmetınen kettı», - deidı Baisemızova.
Resmi mälımet boiynşa, 1999-2020 jyldar aralyǧynda Qazaqstanda toǧyz juyq bala şeteldıkterge asyrauǧa berıldı, onyŋ ışınde 6000-ǧa juyq bala AQŞ-qa kettı.
Qaraqoz podkastynyŋ alǧaşqy qonaǧy – jurnalist, «Şeteldegı qazaq balalary» jobasynyŋ avtory Janar Beisemızova.
Janar alǧaş 2009 jyly qolǧa alǧan şet eldegı qazaq balalary turaly joba, biyl altynşy mausymyn tüsırıp, «Jıbek joly» arnasynda körsetıldı. Är jyldary şyqqan baǧdarlama körermen tarapynan qyzu talqylanady. Saiasattan bastap, äleumettık jaǧdai, bılım beru, jeke indentifikasiia, bala täribesı sekıldı maŋyzdy aspektılerdı qamtyǧan «Şeteldegı qazaq balalary» jobasy mazmūny jaǧynan qazır otandyq tv baǧdarlamalar arasynda köş bastap tūr. Sūhbatty tolyq körıp üşın sıltemege ötıŋız.
https://youtu.be/G6N19X58n6I?si=k6F1w6Mb6WegTzrE
Ūqsas jaŋalyqtar
