Qazaq tili sabaǵynda aıtylym, tyńdalym, jazylym, oqylym degen tildik daǵdylar bar. Bulardy oqýshylar bastaýysh synyptardan bastap meńgeretin bolsa kerek. Endi óz basym sonyń nátıjesin baıqaı almaı júrmin. Óıtkeni 5-synypty aıtpaǵanda, 9-synyp oqýshylarynyń da tarıh páninen mátinmen jumysta oqyǵanyn túsindire almaıtyn kezderi jıi bolady. Oqyǵandy túsinbegesin, jazbasha jumystan da qınalady.
Muǵalimder qaýymy kezinde dıktant, mazmundama men shyǵarma jazýdy alyp tastaýdyń saldary jaqsy bolmaıtynyn aıtty. Buǵan sol kezde joǵarydaǵylar qulaq aspap edi. Bıylǵy oqý jylynan bastap dıktant, shyǵarma degenderdi qaıtadan engizipti. Degenmen sonyń ózine de bir sabaqty qımaı, kiriktirip qoıǵan sekildi.
Orta bilim berý júıesinde sońǵy jyldary kóptegen keleńsizdikter boldy. Oqýlyqty resýrs dep bir bylyqtyrdy. Ózim qazirgi baǵytyna qarap, oqýlyqtyń olqylyqtary túzeledi degenge senýden qaldym.
Oqýlyqta oqý maqsatyna qatyssyz materıaldar bolmaýy kerek.
Buryndary ata-analar da, sabaqqa kelmegen oqýshylar da aýyzsha sabaqtardy ózderi oqyp, túsine berýshi edi. Endi sol múmkin bolmaı ketti. Sondyqtan da oqýlyqtaǵy materıaldar meılinshe túsinikti bolsa deımin.
Taqyryptardyń da, oqý maqsattarynyń da kelispeıtin jerleri barshylyq. 6-synyptyń Qazaqstan tarıhynda Altyn Orda joq ta, Aq Orda bar. 8-synypta Aqpan býrjýazııalyq revolıýııasy men sonyń Qazaqstanǵa áseri jáne Qazaqstan azamattyq qarsylyq jyldarynda degen taqyryptarda HH ǵasyrdyń basyndaǵy Qazaqstandaǵy qoǵamdyq-saıası proesterge baǵa berý degen tym jalpylama oqý maqsaty alynǵan. 1920 jyldy HH ǵasyrdyń basy degeni-taǵy kelmeıtin sekildi.
2017 jyldan bastap, ádistemelik nusqaýlyq hatta tarıh pánin oqytýda adam attary men datalarǵa ekpin túsirmeı, tarıhı oılaýǵa, analıtıkaǵa basymdyq berý kerektigi jazyldy.Tarıh oqýlyǵyna kim kóringen ene bermeıdi. Belgili bir tarıhı oqıǵanyń oryn alǵan ýaqyty bolady. Eki tarıhı oqıǵany salystyryp, analıtıka jasaý úshin tulǵalardy da, datany da bilmek kerek. Bir ókinishtisi, eki jyldaı buryn, Qyzyljar qalasynda ótken tarıh páni muǵalimderiniń sezinde atalmysh tezısti eks-mınıstr A.Aımaǵambetov sózbe-sóz qaıtalaǵan bolatyn.
2017 jyldyń kúzinde aýdan ortalyǵynda NZM muǵalimderi semınar-keńes ótkizdi. Buǵan kórshiles Qaratóbe aýdanynyń muǵalimderi de qatysqan bolatyn. Sol kezde adam aty men datalarǵa asa mán bermeı oqytýdyń qosstandartqa uryndyryp, UBT-da oqýshylarǵa zııanyn tıgizetinin aıtqanymda, oblystyq bilim basqarmasynan kelgen ádiskerimiz D.Shakaeva sózimdi joqqa shyǵarǵan edi. Aınalyp kelgende, oqýshylar aqyly kýrs jaǵalap ketti.
Bólim boıynsha jıyntyq baǵalaý men toqsandyq jıyntyq baǵalaýdyń da keremet paıdasy bolyp jatyr dep aıta almaımyn. Bul ekeýin de ońtaılandyrmasa, nátıjesin beretin túri joq. Balanyń jas deńgeıine kelmeıtin, qastanshyqpaǵyr baǵdarlamany da jóndemeı bolmaıdy. Qysqasy, qyzyldy-jasyldy sharalardy qoıyp, orta bilim berý júıesin jolǵa qoıatyn kez áldeqashan keldi.
Serik Zııatov
