Sońǵy aılarda eks-basshynyń kishi qyzy Álııa Nazarbaevaǵa aıtarlyqtaı aýyr aıyptar taǵyldy, biraq olardyń eshqaısysy qylmystyq iske ulaspady. Áli kúnge deıin eks-prezıdent pen onyń týystary «qolsuǵylmaýshylyq» quqyǵyna ıe.
Qańtar oqıǵasynan keıin Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev eldiń «jańa Qazaqstanǵa» aıaq basqanyn málimdegen edi. Sodan beri biraz ýaqyt ótse de kópshilik «eski Qazaqstan» shıneliniń áli sheshilmegenin aıtady.
Al Almaty qalalyq polıııasy Álııa Nazarbaevanyń ústinen qylmystyq is qozǵaýdan bas tartqany habarlanǵan.
ÓKM-GE ÚKIM BOLA MA?
Buǵan deıin «TPK Asia» JShS quryltaıshysy Nurlan Bımýrzın men seriktesi Medǵat Qalıev Álııa Nazarbaevaǵa qarsy aryz jazǵan edi. Kásipkerler 2000 jyldardyń basynda quny 170 mıllıon dollar bolatyn jeti munaı bazasy men 96 janarmaı quıý beketin reıderlik jolmen tartyp alynǵanyn aıtty.
«Barlyǵyńyz Nazarbaevtardyń Qazaqstanda qandaı laýazymǵa ıe bolǵanyn jaqsy bilesizder. Biz búgin ádildik jeńýi kerek dep esepteımiz. Men qatty ýaıymdaımyn, biraq qansha ýaqyt qorqyp júre berýge bolady? Bárin jarııa etip, shyndyqty aıtý qajet. Qazaqstan halqy aqıqatty bilýi tıis», - dedi Bımýrzın baspasóz máslıhatynda.
Ol «Kýrsıv» basylymyna bergen suhbatynda kompanııanyń aktıvteri keıinnen Sinoil janarmaı quıý stanııalary jelisiniń bir bóligine engenin túsindirdi. Kásipkerler óz ótinishterin Bas prokýratýraǵa jibergen. Odan ol Qarjy monıtorıngi agenttigine barǵan. Nátıjesinde shaǵym Almaty polıııasyna joldanyp, kásipkerlerge azamattyq sotqa júginýge keńes berilgen.
Sońǵy aılarda Álııa Nazarbaevanyń esimi osyǵan uqsas isterde birneshe márte qaıtalandy. Reıderlik aıyptaýlarǵa deıin onyń «kóleńkesi» «ÓKM – óndirýshilerdiń keńeıtilgen mindettemeleriniń operatory» isinde kóringen edi. Reseılik RBK basylymy derekkózderge silteme jasaı otyryp, Nazarbaevtyń kishi qyzyn osy kompanııanyń alǵashqy quryltaıshysy dep atady.
«ÓKM operatory» jumysy qazaqstandyqtardyń kóptegen shaǵymyn týǵyzdy. Nátıjesinde 2022 jyly prezıdent Qasym-Jomart Toqaev kompanııanyń ýtılızaııalyq alymǵa ıelik etýin toqtatyp, ony memlekettik uıymǵa berýdi tapsyrdy. Al basshylyqqa qatysty qylmystyq is qozǵaldy.
2023 jyldyń 3 shildesinde burynǵy ekologııa jáne tabıǵı resýrstar vıe-mınıstri Ahmetjan Pirimqulov - 7 jylǵa, «ÓKM operatory» JShS-niń burynǵy bas dırektory Lıýdmıla Korotenko - 7 jylǵa, «ÓKM operatory» JShS-niń sol kezdegi dırektory Medet Qumarǵalıev - 7 jylǵa jáne atalǵan mekemeniń burynǵy qarjy dırektory Rýstam Temirbek 2 jyl merzimge bas bostandyǵynan aıyryldy. Sot olarǵa bótenniń múlkin jymqyrdy jáne bılikti asyra paıdalandy degen aıyp taqty.
Shilde aıynda halyqaralyq izdeýde júrgen kompanııanyń burynǵy quryltaıshysy Shynar Muhtarova Birikken Arab Ámirlikterinen ekstradıııalandy. 17 qarashada oǵan 7 jylǵa shartty jaza berildi. Áıel 2018 jyly ýtılızaııa alymy jınaǵynan, 920 mln teńge mólsherinde zańsyz dıvıdend aldy dep aıyptaldy.
Sot proesin jarııalaǵan ulysmedia.kz saıty Muhtarovanyń kompanııanyń resmı quryltaıshysy ekenin jazdy. Istegi qalǵan aıyptalýshylar ony birinshi prezıdenttiń kishi qyzynyń úı qyzmetkeri dep atap, kompanııany shyn máninde Álııa Nazarbaevanyń jeke basqaratynyn málimdedi.
Ótken jyldyń kúzinde depýtat Erlan Saırov Álııa Nazarbaeva sot aldynda jaýap berip, óziniń kinásiz ekenin dáleldeýi kerektigin aıtty. Konstıtýııa aldynda barlyq azamattardyń teń ekenin alǵa tartqan ol eks-prezıdent qyzynyń «ÓKM operatoryndaǵy» qarajatty jymqyrýǵa rasymen qatysy bar bolsa, zań aldynda jaýap berýi mindetti ekenin jetkizdi. Bas prokýratýra depýtatqa bergen jaýabynda Álııa Nazarbaevanyń bul qylmystyq is boıynsha proeske qatysýshy retinde tartylmaǵanyn jáne odan jaýap alynbaǵanyn atap ótti.
EKS-PREZIDENTTIŃ KENJE QYZY
Álııa — Nursultan Nazarbaevtyń kenje qyzy. 1980 jyly 3 aqpanda Almaty qalasynda dúnıege kelgen. Ár jyldary «Evropa plıýs» radıosy dırektorynyń kómekshisi, Qazaqstan prezıdenti ákimshiliginiń jalpy bóliminiń keńesshisi, «Almatyfarm» korporaııasynyń prezıdenti, «Caspian Industries Ltd» JShS bas dırektory, «Elıtstroı» JShS dırektorlar keńesiniń tóraǵasy qyzmetterin atqarǵan. Ol sondaı-aq 2022 jylǵa deıin Tabıǵatty qorǵaý uıymdary qaýymdastyǵy prezıdıýmynyń jetekshisi jáne «Jasyl el» jastar eńbek jasaqtary keńesiniń tóraǵasy boldy.
2018 jylǵy Nursultan Nazarbaev kishi qyzyn «Anaǵa aparar jol» tolyqmetrajdy fılmin túsirýge atsalysqan eńbegi úshin ádebıet pen óner salasyndaǵy memlekettik syılyqpen marapattady. Al 2021 jyly Álııa Nazarbaevanyń «Mesto sıly» («Kúsh-qaırat mekeni») kitaby jaryq kórdi.
Nazarbaeva ózin ártúrli salada baıqap kórýge tyrysty. Ol 2011 jyly ıtalıandyq zergerlik úımen birlese otyryp, Damıanı Alsara degen atpen zergerlik buıymdar jelisin iske qosty. Sol jyldary Álııa Nazarbaevany Ózbekstannyń tuńǵysh prezıdentiniń qyzy Gúlnar Karımovamen salystyra bastady.
2013 jyldan keıin jáne qylmystyq qýdalaý bastalǵannan keıin Gúlnar Karımova is júzinde bıznesi men baılyǵynan aıyryldy. Qazir ol qylmystyq qoǵamdastyq uıymdastyrdy, bopsalaý jáne basqa da qylmystar jasady degen aıyppen Tashkent mańyndaǵy kolonııada jazasyn ótep jatyr.
Al Álııa Nazarbaeva, kerisinshe, sońǵy kezge deıin daýly máselelerde boı kórsetpedi. Batystyq zertteýshi jýrnalıster de ony emes, ápkesi Darıǵa Nazarbaevanyń múlkin zertteýmin boldy. Biraq 2022 jylǵy qańtardaǵy qandy oqıǵadan keıin jaǵdaı ózgerdi.
ZÁÝLIM SARAI, LIýKS UShAQ...
Brıtandyq «The Telegraph» basylymy 2022 jyldyń 8 qańtarynda Álııa Nazarbaevanyń elden 300 mln dollar qarjyny shyǵarǵanyn jazdy. Áıeldiń qarjylyq operaııalarynyń egjeı-tegjeıi onyń eki burynǵy qarjy menedjerimen júrgizgen isine baılanysty belgili boldy. Qazaqstannyń eks-prezıdentiniń qyzy olardy alaıaqtyq pen qarjyny ysyrap etti dep aıyptap, brıtandyq sotqa bergen edi. Nazarbaeva qyzmetkerlerinen 165 mıllıon fýnt sterlıng talap etti, biraq shaǵym taraptardyń kelisimimen sheshildi.
Sot qujattaryna sáıkes, Álııa Nazarbaeva qarjy menedjerleriniń birine 2006 jyly belgili bir bıznestegi úlesin satý arqyly shamamen 325 mıllıon dollar alǵanyn málimdedi. Onyń 312 mıllıon dollary Qazaqstannan shyǵaryldy, sebebi qoǵam qaıratkeri óz Otanynda qarajat saqtaýdy qaýipti dep sanaǵan.
Keıinnen Álııa Nazarbaevanyń 18 mıllıon fýnt sterlıngke lıýks ushaq pen 8,75 mıllıon fýnt sterlınge Londonnan záýlim úı satyp alǵany belgili boldy.
Eks-prezıdenttiń kenje qyzy Qańtardaǵy qaqtyǵys kezinde Nazarbaevtar áýletiniń ishinen óziniń jaǵdaıyn aıtqan alǵashqy adam boldy. Al onyń ákesi men týystary 2 aptadan astam ýaqyt boıy eshqandaı málimdeme jasap, el aldyna shyqpaǵan edi.
13 qańtarda Nazarbaeva óziniń Facebook jáne Instagram paraqshalarynda qańtar oqıǵasynda qaza tapqandardyń otbasylaryna kóńil aıtty. Alaıda ol jazbany jarııalaǵannan keıin birneshe saǵat ótken soń barlyq akkaýntyn jaýyp tastady. Sebebi jeli qoldanýshylary Álııanyń geolokaııasy Birikken Arab Ámirlikterin kórsetip turǵanyn jarysa jazǵan edi.
Qazir Álııa Nazarbaevanyń qaıda ekeni belgisiz. Ótken jyldyń kúzinde jýrnalıster Bas prokýrordyń orynbasary Áset Shyndalıevkk bul suraqty qoıǵan bolatyn. Ol «bilmeımin»,-dep jaýap berdi.
«ESKI QAZAQSTANNYŃ QURBANDARY»
Eks-prezıdenttiń kenje qyzyn reıderlik shabýyl jasady dep aıyptaǵan oqıǵa áli aıaqtalmady. 4 sáýirde kásipkerler, zańgerler men qoǵam qaıratkerleri Almatyda «Eski Qazaqstannyń qurbandary» degen atpen qoǵamdyq birlestik qurǵandaryn aıtty.
Baspasóz konferenııasynda Nurlan Bımýrzınnen bólek Almatydaǵy Hilton qonaq úıine ıelik etken «Ablı Qurylys» JShS ókilderi sóz sóıledi. Aıtýlarynsha, qonaq úıdi tuńǵysh prezıdenttiń jıeni Qaırat Satybaldy zańsyz ıemdengen. Keıinnen ol bul aktıvti memleketke syıǵa tartqan. Biraq Satybaldy sol kezde túrmede otyrǵan.
Sondaı-aq qatysýshylar Nursultan Nazarbaevtyń prezıdenttik qyzmetten ketkenine qaramastan, «eski Qazaqstannyń» áli tamyryn jaıyp otyrǵanyn habarlady. Osyǵan baılanysty olar prezıdent Qasym-Jomart Toqaevqa úndeý joldap, memleket basshysynan jeke kómek suraý úshin ujymdyq túrde kezdesýge jazylǵylary keletinin málimdedi.
Bılik jarııalaǵan baǵytqa qaramastan, Nazarbaevtyń otbasy músheleri ózderin «eski Qazaqstannyń» eń jarqyn ókilderi retinde senimdi sezinedi. Qańtar oqıǵasy kezinde ókilettigin asyrdy dep aıyptalǵan eks-prezıdenttiń jıeni Samat Ábish shartty túrde 8 jyl merzimge sottaldy. Túrmede otyrǵan Qaırat Satybaldy endi aqshany jylystatýdyń jańa epızody boıynsha sotpen mámile túrindegi proessýaldyq kelisim jasamaqshy.
Nazarbaevtyń úlken qyzy Darıǵa men onyń kúıeýi Qaırat Sháripbaevqa qatysty quqyq qorǵaý organdarynda eshqandaı suraq joq.
Al Nazarbaevtyń ortanshy qyzy Dınara men onyń kúıeýi Tımýr Qulybaev Forbes-tiń mıllıarderler reıtınginde jańa orynǵa kóterildi. Ótken jyly 636-orynda bolǵan erli-zaıyptylar bıyl 612-shi orynǵa taban tiredi. Qazir Qulybaevtardyń árqaısysynyń baılyǵy 5 mıllıard dollarǵa baǵalanyp otyr.
”Adyrna” ulttyq portaly
