Säken Seifulinnıŋ mınezı, qylyǧy turaly

Säken (Seifullin) ösek aitudy bılmeitın kısı edı. Onyŋ bıreudı bıreuge şaǧystyrǧanyn nemese bıreudı syrtynan kınälaǧanyn estıgen de, körgen de kısı joq. Ne aitqysy kelse de ol betıne aitatyn. Kölgırsu, jalpaqtau degendı bılmeitın. Ösekşınıŋ mının tura betıne basatyn... Bır körme kısıge Säken täkappar siiaqtanatyn edı. Keibıreuge söitetını ras ta bolatyn. Ülkensudı ol qatty ūnatpaityn. Eger bıreuden ondai mınez sezse, ia ūnatpaityn bıreuı bolsa, kekıreie qalatyn. Ūnatpaityn adamymen Säken söilespeitın, aralaspaityn. Ūnatatyna da sirek aralasatyn. Özı ūnatatyn bıreumen kezdese qalsa, ūzaq mäjılıstesudı jaqsy köretın. Ondai şaqta baisaldy keŋes qozǧaudy ūnatpai, äzıl, qaljyŋ, sauyq siiaqty köŋıl kötererlık ıstermen ǧana otyratyn. Säken öz janynan äŋgıme aituǧa şorqaq bolatyn. Ol tek qysqa, külkılı keŋestı ǧana aitatyn. Sözge şeşen emes te. Auyzşa äŋgımelerı ūrt, doǧal, kesek keletın. Bıraq sondai sözderı öte tapqyr, ötkır bolatyn. Tym ädemı söilegendı jaratpaityn. Qarapaiym, maǧynasy aşyq sözdı jaqsy köretın... Säken asa balajan adam edı. Ülkenderge «kısıkiıkteu» ol, bala körse janasa, jūǧysa ketetın. Tuǧan ınısı Mäjittıŋ jiren şaşty balalaryn emırene qūşaqtap otyrǧanyn talai kördık. Özı de, ınısı de qara şaşty Säken nemerelerınıŋ jiren şaştyǧyn arǧy atalaryna tartqan dep tüsındıretın. 1936 jyly özınen Aian deitın ūl tuyp, sondaǧy quanyşyn maǧan ūzaq qylyp jazǧany bar. 1937 jyldyŋ köktemınde tuǧan ūlymnyŋ atyn men Botajan dep qoidym. Sodan keiın bızdıŋ üige bır kelgenınde jas närestenı aldyna alyp otyryp: «Aty kım?» dedı Säken. Men: «Botajan» degende, külıp: «Būzaujan dep nege qoimadyŋ?» dedı. Balany Säken iıskeuşı edı de, süimeuşı edı. Nege deseŋ, ömırı kısı süiıp körgen joqpyn deitın. - Äieldı şe? - Ony da... Säken tazalyqty asa jaqsy köretın. «Bıreudıŋ üiıne qydyrystap baraiyn demeimın-au, şaqyrusyz barsam jinaqy kezıne ūşyraspai, bylyǧyp jatqanyn körıp, ekınşı ret ol üige baruym qiyn» deitın. Ädemı närsenı Säken jaqsy köruşı edı. Sovettık qūrylystyŋ alǧaşqy kezınde Finans narkomy bolǧan Sokolnikovtyŋ äielı, belgılı jazuşy Galina Serebriakova 1933 jyly Säkendı Moskvada üiıne qonaqqa şaqyryp, ädemı qobdişa syilady. Sol üiden şyǧa bere Säken qaǧazǧa oraǧan qobdişany aşyp, tolǧan aidyŋ säulesıne tosty da: «Osyndai körkem närsenı ūstaǧan äieldıŋ sausaǧyna qol tiiu qandai rahat!» dedı. Säken sol siiaqty sändı närsenı köbırek jinauǧa tyrysatyn edı. Asty Säken taŋdap, dämdısın ǧana ışetın. Tyŋqiia toiudy ūnatpaityn. Säken asa uädeşıl bolatyn. Uädelı ısın būljytpai, kezınde oryndaityn. Ekı söz aitpaityn. Ädebiette nemese basqa mäseleler jönınen aitys-tartysqa ol sirek qatynasatyn. Qatynasqan jinalystardyŋ köbınde eger bıreu qytyǧyna timese söilemeitın. Jazbaşa bolmasa, auyzşa aitysqa şorqaq bolatyn. Adal synǧa aşulanbaityn. Aram synnyŋ bırazyna jauap bermeitın.