Ahmet Baıtursynuly: Dúmsheler halyq ónerin kúná dep tyıǵysy kelgen

3772
Adyrna.kz Telegram

Babalardyń rýhy

Qasterli qazaq úshin kıeli jer,
Máńgilik basyn ıip, súıe biler.
Kónergen zamandardyń syryn qozǵap,
Áspettep, jyr tógiler, kúı eńirer.

Táý etse, el mereıi óse berer,
Ulttyń mártebesi eselener.
Eldikke, erlikke de jol nusqap tur,
Kúmbezder, mazarlar men keseneler.

Keı dindar ý shashyp júr jan-jaǵyna,
«Atanyń syıynba – dep – arýaǵyna!».
Iesi Uly Otannyń biz emes pe,
Jalǵasqan babalardyń armanyna?!

Úzilmes úlgi menen ónege de,
Jetkizer nebir bilik márege de.
Alysqan arýaqtarmen dindarlardy
Qospaımyz tirige de, ólige de!

Dástúrdiń syry da ańyz, nury da ańyz,
Syılaımyz saltymyzdy, uǵynamyz.
Danyshpan danalardyń arýaǵyna,
Búgingi urpaqtardyń bári qaryz!

 

Dúmsheler dombyra tartý, án salý, óleń aıtý sııaqty halyqtyń úırenshikti zaýyqtaryna deıin kúná dep tyıǵysy kelgen. Biraq uzyn arqan, keń tusaýǵa qalyptanǵan qazaq sharıǵattyń tar tusaýyna úırene almaǵan.

Ahmet Baıtursynuly

 

Qobyz ben dombyra

Bir dindar ýaǵyz aıtty endi jańa –
Bul qazaq batqan eken mol kúnáǵa.
Jınaıtyn jyn-perini qobyz eken,
Saıtannyń syrlasy eken dombyra da!

Munaý kim osynsha tym asqaqtar –
Qazaqtyń qasiretinen buraý tastar?!
Qobyz ben dombyramyz máńgi bizben,
Ilýli tórimizde bul aspaptar.

Bul sózden jurttyń qatty shoshyǵany- aı,
«Otyr - dep - ýaǵyz aıtyp osy qalaı?».
Saqalyn saýa túsip, sóıler dindar,
Qurannan osy sózdi oqyǵandaı.

Bir jigit atyp turdy orynynan,
«Aldymen atsyn – dedi – seni Quran!
Sen, dindar, sadaǵa ket dombyradan,
Qazaqtyń sadaǵa ket qobyzynan!

Júrsek te jamandyqpen maıdandasyp,
Qoıamyz bireýlerdi taırańdatyp.
Qobyz ben dombyraǵa til tıgizgen,
Bul ýaqyt, aıtyńdarshy, qandaı ýaqyt?!».

 

Ne sumdyq?!

 

Qazaq qyzǵa qyryq úıden tyıym sap,
Inabatqa, ǵıbratqa úırengen.
Týǵan kezde el basyna qıyn shaq
Qaısar qyzdar erkektershe kıingen.

Qyzdyń joly tym jińishke dep bilip,
Arýlardyń adaspaýyn oılapty.
Qyzdaryna «Altybaqan» teptirip,
«Aqsúıek» pen «Qyz qýýdy» oınatty.

Aı mańdaıyn ashyq etip, óbektep,
Qazaq qyzǵa oryn bergen tórinen.
Eldiń kórki qyz dep bilip, erekshe,
«Qyz – qonaq» dep artyq kórgen bárinen.

«Áıel – qyryq shyraqty» dep, o bastan,
Ardaq tutqan analardyń esimin.
Áıel zaty esh shyqpaǵan sanattan,
Qurmettegen aldyndaǵy besigin.

Búgin, mine, qara kıim jamylyp,
Dinpazdanǵan áıelderge ókindik.
Qaıǵy joqta qara kıip, qamyǵyp,
Betin búrkep júrý degen ne sumdyq?!

 

Biz óz jurtymyzdyń til saltyna, zańyna tússek, elge jyldam jaqyndasamyz, elge janasqan saıyn el aǵartqan is gúldeıdi.

Mirjaqyp Dýlatuly

 

Otqa maı quıý týraly

Ot pen oshaq – adamdy adam etken –
Ottyń nury, jylýy sanaly etken –
Tym ertede túrkiniń oshaǵyna
Umaı ana Kún nuryn ala jetken.

Ot – shańyraq, otaýdyń tynys, jany,
Ot – urpaqtyń jalǵasar yrys, baǵy.
Túzý ushsa tútini oshaqtardyń,
Sol bolady ómirdiń gúlstany!

Bereke men molshylyq – «maı» degen zat.
Maımen qatar turady órlegen baq.
Otqa maıdy quıǵyzsa jas kelinge,
Baǵy ashylyp, isi de ońǵarylmaq.

«Maı» degen zat – mańyzdy astyń nári,
Ot pen asty syılasyn jastyń bári.
Ońbaıdy otty attaǵan, asty attaǵan,
Mundaılarǵa tez tıer haqtyń kári.

Dinge jat dep eń jaqsy uly yrymdy,
Bul keselge keıbireý tez uryndy.
Salt-dástúrdi ustanǵan adamdardyń
Uly jyndy bolmaıdy, qyzy muńdy.

 

"Adyrna" ulttyq portaly

Pikirler