BQO polisiia departamentınde internet-alaiaqtyqpen küres Qazaqstan Respublikasy Işkı ıster ministrınıŋ 2022 jylǧy 5 jeltoqsandaǧy №938 būiryǧymen bekıtılgen «2023-2025 jyldarǧa arnalǧan kiber qylmysqa, onyŋ ışınde telefon alaiaqtyǧy jäne internet-alaiaqtyqqa qarsy ıs-qimyl» baǧdarlamasy negızınde jüzege asyrylady. Ötken jyly 19 mamyrda azamattardyŋ internet-alaiaqtyq faktılerı boiynşa aryz-şaǧymdaryna jedel türde den qoiu üşın Oral qalalyq PB janynda kiberqylmysqa qarsy ıs-qimyl jasaityn «Cyberpol» toby qūryldy. Top qūramyna 4 tergeuşı, 3 jedel uäkıl jäne 1 kriminalist engızıldı. Atalmyş toptyŋ atqarǧan jūmystarynyŋ nätijesı turaly BQO PD kriminaldyq polisiia basqarmasy bastyǧynyŋ orynbasary, polisiia podpolkovnigı Artur Mūsaǧalievten bılgen edık.
Artur Ǧaisaūlynyŋ aituynşa, atalǧan bölınıstıŋ qyzmetkerlerı qarjylyq jäne tehnikalyq jaǧynan sauattylyqtaryn arttyru maqsatynda IIM joǧarǧy oqu oryndarynan daiarlyq kurstarynan ötken. «Cyberpol» tobyna qylmysty aşu maqsatynda jedel-ızdestıru ıs-şaralaryn jürgızu üşın zamanaui aqparattyq-baǧdarlamalyq keşender alynǧan.
– İnternet-alaiaqtyqpen bailanysty qylmystardyŋ bank jüiesıne tıkelei qatysy bar ekenın eskere otyryp, oblys aumaǧyndaǧy ekınşı deŋgeilı bank basşylyǧymen kezdesu ötkızılıp, memorandumǧa qol qoiyldy, sondai-aq bailanys operatorlary arasynda jäne Qarjy naryǧyn retteu jäne damytu agenttıgınıŋ BQO boiynşa basqarmasymen özara ıs-qimyl jasaluda. Azamattardyŋ uaqytyn ünemdeu maqsatynda «Cyberpol» tobynda senım telefondary ıske qosyldy (92-19-06, 8-771-249-57-59). Aǧymdaǧy jyldyŋ bes aiynda 159 internet-alaiaqtyq qylmysy tırkeldı, būl ötken jylmen salystyrǧanda 18 faktıge nemese 10,2 paiyzǧa tömen. Tırkelgen qylmystardyŋ 43-ı, iaǧni 27,0 paiyzy aşyldy. Sotqa deiıngı tergep-tekseru barysynda alaiaqtyq faktıler kezınde paidalanylǧan dopperlerdıŋ 59 banktık esepşottary (33 714 166 teŋge būǧattaldy) jäne alaiaqtar qoŋyrau şalǧan 392 ūialy telefon nömırlerı būǧattaldy, – deidı Artur Mūsaǧaliev.
«Cyberpol» toby qūrylǧannan berı bırneşe qylmystyq ıster aşylǧan. Olardyŋ ışınde epizodtyq bırneşe ıster bar. Atap aitqanda 2023 jyly qyrküiek aiynda jūmysqa ornalasu syltauymen alaiaqtyq jasaǧan Qyzylorda oblysynyŋ tūrǧyny «T» esımdı azamatşa ūstalyp, oǧan qatysty 8 epizodtyq qylmystyq ıs ötken jyly sotqa joldanǧan. Ötken jyly qazan aiynda özderın «bank qyzmetkerımız» dep tanystyryp alaiaqtyq jasaityn qylmyskerlerdıŋ sybailasy «R» esımdı Resei azamaty ūstalyp, oǧan qatysty 8 epizodtyq qylmystyq ıs aǧymdaǧy jyly sotqa joldanǧan (keltırılgen şygyn 23 133 500tg.). Sol jyly jeltoqsan aiynda osyǧan ūqsas qylmys jasaǧan Oral qalasynyŋ tūrǧyny «T» esımdı azamat ūstalyp, oǧan qatysty 5 epizodtyq qylmystyq ıstı sotqa joldau josparlanuda (keltırılgen şygyn 8 210 000tg.).
Aǧymdaǧy jyly päterdı jalǧa beru syltauymen «krisha.kz» qosymşasynda jalǧan jarnama berıp, alaiaqtyq jasaǧan Oral qalasy tūrǧyny «M» esımdı azamat (keltırılgen şygyn 170 000tg.) jäne jūmysqa ornalasu syltauymen alaiaqtyq jasaǧan «O» esımdı Maŋǧystau oblysynyŋ tumasy (keltırılgen şygyn 1 200 000tg.) ūstalǧan. Olarǧa qatysty 5 jäne 3 epizodty qylmystyq ıster taiau uaqytta sotqa joldau josparlanuda.
Aǧymdaǧy jyldyŋ 5 aiynyŋ qorytyndysy boiynşa oblys tūrǧyndaryna internet-alaiaqtar tarapynan 211 097 052 tg şyǧyn keltırılıp, onyŋ 28 262 212 teŋgesı jäbırlenuşılerge qaitarylǧan.
Sonymen qatar top qyzmetkerlerı jäbırlenuşılerdıŋ şyǧyndaryn Qazaqstan Respublikasy azamattyq kodeksınıŋ 953-babynyŋ (negizsiz bailyqty qaitaru mindeti) negızınde dropperlerden qaitaru jūmysyn ūiymdastyruda. Eseptık kezeŋde dropperlerden 15 389 535 teŋge sot şeşımı arqyly öndırıldı.
Jalpy tırkelgen 159 internet-alaiaqtyq faktılerınıŋ 27-sı zeinetkerler, 13-ı mūǧalımderge, 13-ı därıgerlerge, 14-ı basqa memlekettık qyzmetkerlerge, 25 -ı jūmyssyzdarǧa jäne 67-sı jeke käsıpte jürgen tūlǧalarǧa qatysty jasalǧan.
Qazırgı uaqytta alaiaqtyqtyŋ eŋ köp taralǧan türlerı būl bank qyzmetkerı bolyp tanystyru. Sala mamanynyŋ aituynşa, būl baǧytta 119 faktı tırkelgen, tanymal qosymşalardan tauarlar satyp alu - 15 faktı, investisiia – 3 faktı jäne taǧyda basqa 22 faktı tırkelıptı.
Aǧymdaǧy jyly 2 märte «AntiFraud» respublikalyq jäne «Stop-internet alaiaqtyq» oblystyq JPIŞ ötkızılıp, ıs-şara barysynda 29 qylmys aşylǧan.
İnternet-alaiaqtyq qylmyspen küresudıŋ eŋ tiımdı şaranyŋ bırı – profilaktika. Būl baǧytta polisiia qyzmetkerlerı tūraqty negızde telearnalar jäne internet platformalar arqyly tüsındıru jūmystaryn jürgızude, 20 myŋnan astam internet-alaiaqtyqtyŋ aldyn alu maqsatyndaǧy paraqşalar taratyldy jäne profilaktikalyq jūmysty nyǧaitu maqsatynda «Ciberpolice_zko» paraqşasy aşylyp, 220-ǧa juyq aqparat jariialandy.
Bes aidyŋ qorytyndysy boiynşa 61 myŋnan astam tūrǧynǧa profilaktikalyq tüsındırme jūmystary jürgızıldı, «EGOV» saity arqyly erıktı türde 21 myŋnan astam tūlǧanyŋ şottary būǧattaldy. Sonymen qatar oblysymyzda mūǧalım jäne därıgerlerge qatysty alaiaqtyq faktılerdıŋ jiılep tırkeluıne bailanysty barlyq 8 myŋnan astam därıgerge jäne 16 myŋnan astam mūǧalımge internet-alaiaqtyqqa qatysty aldyn alu jūmystary tolyǧymen jürgızıldı.
Aǧymdaǧy jyly internet-alaiaqtyq faktılerıne jol bermeu maqsatynda atalǧan sūraq äkımdık janyndaǧy vedomstvoaralyq komissiiada jäne basqada keŋesterde talqylanuda.
Būǧan qosymşa, Polisiia departamentınıŋ jeke qūramy kün saiyn internet-alaiaqtyqqa qarsy ıs-qimyl mäselelerı boiynşa halyq arasynda profilaktikalyq jäne tüsındıru, atap aitqanda profilaktikalyq jarnamalar men audio-beinerolikterdı sauda üilerınde, supermarketterde jäne basqa da koǧamdyq oryndarda ılınıp, sondai-aq profilaktikalyq aqparatty messendjerlerdegı «üi chattarynda» taratu jūmystaryn jürgızude. İnternet-alaiaqtyq jasaudyŋ keŋ taralǧan, sondai-aq jaŋa täsılderın jariia ete otyryp, profilaktikalyq sipattaǧy taqyryptyq beinerolikter daiyndaluda, auditoriiany qamtudy keŋeitu jäne aqparattyq-profilaktikalyq jūmysty keŋeitu maqsatynda būl jūmysqa oblysymyzdyŋ tanymal blogerler, akterler, sportşylar jäne basqa da tanymal tūlǧalar, erıktıler tartyluda.
Būl baǧyttaǧy jūmys ärı qarai öz jalǧasyn tabuda.
Käusar BAIǦALİEVA
