BjǦM #338 būiryǧy.
Mūǧalımnıŋ mındetı:
Bılım beru ūiymdaryndaǧy barlyq mamandyq mūǧalımderı
Lauazymdyq mındetterı. Memlekettık jalpyǧa mındettı bılım beru standarttaryna säikes oqytatyn pännıŋ erekşelıgın eskere otyryp, oqytu men tärbieleudı jüzege asyrady. Bılım aluşylar men tärbielenuşılerdıŋ jeke qabıletterın aşuǧa jäne damytuǧa, tūlǧanyŋ älemettenuı men jalpy mädenietın qalyptastyruǧa yqpal etedı. Oqytudyŋ ärtürlı nysandaryn, täsılderın, ädısterın qoldanady. Pännıŋ kündelıktı sabaq josparlaryn qūrady. Oqytu prosesıne innovasiialyq, aqparattyq tehnologiialardy engızudı qamtamasyz etedı. Bılım aluşylar men tärbielenuşılerdı memlekettık bılım beru standartynda qarastyrylǧan bılım, bılık jäne daǧdylarmen qamtamasyz etedı. Bılım beru baǧdarlamalaryn äzırleuge jäne oryndauǧa qatysady, olardyŋ oqu jospary men oqu prosesı kestesıne säikes ıske asyryluyn qamtamasyz etedı.
Ädıstemelık bırlestıkterdıŋ qyzmetıne jäne basqa da ädıstemelık ıs-şaralarǧa qatysady. Käsıbi bılıktılıgın jüielı arttyrudy jüzege asyrady. Bılım aluşylardyŋ, tärbielenuşılerdıŋ jeke qabıletterın, müddelerı men ikemdılıkterın, olardyŋ otbasylyq, tūrmystyq jaǧdailaryn zerdeleidı. Äleumettık (tüzetu) bılım beretın mekemelerde oqytylatyn pännıŋ erekşelıgın eskere otyryp, bılım aluşylar men tärbielenuşılerdıŋ damuyndaǧy auytqulardy barynşa tüzetuge baǧyttalǧan oqytu men tärbieleu boiynşa jūmysty jüzege asyrady.
Kompiuterlık sauattylyqty, aqparattyq-kommunikasiialyq qūzyrettılıktı meŋgergen.
Bılım beru prosesı kezeŋınde bılım aluşylardyŋ ömırı men densaulyǧynyŋ saqtaluyn qamtamasyz etedı.
Ata-analarmen nemese olardy almastyruşy adamdarmen bailanys jasaidy. Oqu tärtıbın, sabaqqa qatysu rejimın saqtaidy. Qūral-jabdyqtardy paidalanuda qauıpsızdık tehnikasy erejelerın saqtaidy. Oqytu prosesınde balalardyŋ densaulyǧy men ömırın qorǧau üşın qajettı jaǧdai jasaidy.
Qyzmetı turaly esep daiyndaudy jäne tapsyrudy qamtamasyz etedı.
Bıluge mındettı: Qazaqstan Respublikasy Konstitusiiasyn, Qazaqstan Respublikasynyŋ Eŋbek kodeksın, "Neke (erlı-zaiyptylyq) jäne otbasy turaly" Qazaqstan Respublikasynyŋ kodeksın, Qazaqstan Respublikasynyŋ "Bılım beru turaly", "Qazaqstan Respublikasyndaǧy tılder turaly", "Qazaqstan Respublikasyndaǧy bala qūqyǧy turaly", "Sybailas jemqorlyqqa qarsy küres turaly", "Qazaqstan Respublikasynda mügedektigi boiynşa, asyrauşysynan aiyrylu jaǧdaiy boiynşa jäne jasyna bailanysty beriletin memlekettik äleumettik järdemaqylar turaly", "Arnaiy äleumettık qyzmet turaly", "Kemtar balalardy äleumettık jäne medisinalyq-pedagogikalyq tüzeu arqyly qoldau turaly", "Kämeletke tolmaǧandar arasyndaǧy qūqyq būzuşylyqtardyŋ profilaktikasy men balalardyŋ qadaǧalausyz jäne panasyz qaluynyŋ aldyn alu turaly" zaŋdary jäne basqa da bılım berudı damytudyŋ baǧyttary men keleşegın aiqyndaityn normativtık qūqyqtyq aktılerdı, pändı oqytudyŋ, tärbie jūmystarynyŋ ädıstemesın, pän kabinetterı men qosalqy orynjailardy qūral-jabdyqtarmen qamtamasyz etu talaptaryn, oqytu täsılderı men onyŋ didaktikalyq mümkındıkterın, pedagogika ǧylymy men bılım berudıŋ negızgı damu baǧyttary men perspektivasyn aiqyndaityn basqa da qūqyqtyq normativtık aktılerdı, eŋbektı ǧylymi ūiymdastyru men qūqyq negızderın, pedagogika men psihologiia negızderın, memlekettık jalpyǧa mındettı bılım beru standartyn, pedagogika, psihologiia, pedagogika ǧylymy men praktika jetıstıkterın, eŋbek turaly zaŋnama, qarjylyq-şaruaşylyq qyzmet negızderın, eŋbektı qorǧau, örtke qarsy qorǧanys, qauıpsızdık tehnikasy normalary men erejelerın, sanitariialyq normalar men qaǧidalardy.
Bılıktılıkke qoiylatyn talaptar:
bılıktılıgı joǧary deŋgeidegı sanaty joq mamannyŋ, onyŋ ışınde, informatika, özın-özı tanu, muzyka, beineleu önerı, BÄD oqytuşy-ūiymdastyruşy, tehnologiia, dene şynyqtyru, syzu, mamandandyrylǧan bılım beru ūiymdarynyŋ arnaiy pänder, jūmys josparynyŋ variativtık bölıgı kurstary mūǧalımderınıŋ tiıstı mamandyq boiynşa joǧary pedagogikalyq bılımı boluy tiıs, jūmys ötılıne talap qoiylmaidy.
orta deŋgeidegı sanaty joq mamannyŋ, onyŋ ışınde, informatika, özın-özı tanu, muzyka, beineleu önerı, BÄD oqytuşy-ūiymdastyruşy, tehnologiia, dene şynyqtyru, syzu, mamandandyrylǧan bılım beru ūiymdarynyŋ arnaiy pänder, jūmys josparynyŋ variativtık bölıgınıŋ kurstary mūǧalımderınıŋ tehnikalyq jäne käsıptık pedagogikalyq bılım boluy tiıs, jūmys ötılıne talap qoiylmaidy.
Tiıstı bılıktılık sanatyn alu üşın mındetterdı anyqtai otyryp, bılıktılıkke qoiylatyn talaptar:
bılıktılıgı joǧary deŋgeidegı ekınşı sanatty maman:
bılıktılıgı joǧary deŋgeilı sanaty joq mūǧalımge qoiylatyn talaptarǧa jauap berumen qatar pändı oqytu ädıstemesın öz betınşe äzırlei bıluı, belsendı oqytudyŋ täsılderı men ädısterın qoldana bıluı, bılım aluşylardy diagnostikalau jūmystaryn ūiymdastyra aluy, oqu-tärbie prosesınde tūraqty oŋ nätijelermen qamtamasyz etuı, mekteptıŋ şyǧarmaşylyq toptardyŋ, ädıstemelık bırlestıkterdıŋ, bılım beru ūiymynyŋ şeŋberınde ozyq täjıribe mektepterınıŋ jūmysyna belsendı qatysuy tiıs.
Bılıktılıkke qoiylatyn talaptar: tiıstı beiını boiynşa joǧary pedagogikalyq bılım jäne mūǧalım lauazymyndaǧy jūmys ötılı kemınde 3 jyl nemese jūmys ötılınsız akademiialyq magistr därejesınıŋ boluy;
bılıktılıgı joǧary deŋgeidegı bırınşı sanatty maman:
bılıktılıgı joǧary deŋgeidegı ekınşı sanatty mūǧalımge qoiylatyn talaptarǧa jauap berumen qatar pän boiynşa oqu-ädıstemelık taldau ädısterın bıluı, oqytudyŋ özındık jeke baǧdarlamalaryn qūra jäne ıske asyra bıluı, şyǧarmaşylyq seminarlarǧa, şyǧarmaşylyq toptar jūmysyna jetekşılık jasai aluy, öz jūmysynda ozyq pedagogikalyq täjıribelerdı qoldana bıluı tiıs.
Bılıktılıkke qoiylatyn talaptar: joǧary pedagogikalyq bılım jäne mūǧalımdık lauazymda eŋbek ötılı kemınde 4 jyl, nemese ǧylymi nemese akademiialyq därejesınıŋ boluy jäne mūǧalımdık qyzmette eŋbek ötılı kemınde 2 jyl;
bılıktılıgı joǧary deŋgeidegı joǧary sanatty maman:
bılıktılıgı joǧary deŋgeilı bırınşı sanatty mūǧalımge qoiylatyn talaptarǧa jauap berumen qatar jaŋa oqu baǧdarlamalaryn, jaŋa pedagogikalyq tehnologiialardy, oqytu men tärbieleudıŋ ädısterın jasai bıluı, olardy synaqtan ötkıze aluy, öz pänı boiynşa jaŋa täjıribelık tapsyrmalar qūrastyruy, bılım berudegı özektı mäselelerdı şeşude şyǧarmaşylyq topqa jetekşılık ete bıluı qajet.
Bılıktılıkke qoiylatyn talaptar: joǧary pedagogikalyq bılım jäne mūǧalımdık qyzmettegı eŋbek ötılı kemınde 5 jyl nemese ǧylymi nemese akademiialyq därejesınıŋ boluy jäne mūǧalımdık qyzmette eŋbek ötılı kemınde 3 jyl;
bılıktılıgı orta deŋgeidegı ekınşı sanatty maman:
bılıktılıgı orta deŋgeilı sanaty joq mūǧalımge qoiylatyn talaptarǧa jauap berumen qatar belsendı oqytudyŋ täsılderı men ädısterın qoldana bıluı, bılım aluşylarmen diagnostikalau jūmystaryn ūiymdastyra aluy, oqu-tärbie ürdısınde tūraqty oŋ nätijelermen qamtamasyz etuı, şyǧarmaşylyq top, ädıstemelık bırlestık jūmysyna, bılım beru ūiymynyŋ ıs-täjıribesınıŋ taratyluyna belsendı aralasa bıluı qajet.
Bılıktılıkke qoiylatyn talaptar: tehnikalyq jäne käsıptık pedagogikalyq bılım, mūǧalımdık qyzmettegı eŋbek ötılı kemınde 3 jyl;
bılıktılıgı orta deŋgeilı bırınşı sanatty maman:
ekınşı sanatty bılıktılıgı orta deŋgeilı mūǧalımge qoiylatyn talaptarǧa jauap berumen qatar özdıgınen pändı oqytu ädıstemesın äzırlei bıluı, bılım aluşylarmen diagnostikalau jūmystaryn ūiymdastyra aluy; şyǧarmaşylyq top, ädıstemelık bırlestık jūmysyn, ozat täjıribeler mektebın basqara aluy, bılım beru mäselesı boiynşa pedagogikalyq basylymdarda jariialanymdary boluy kerek.
Bılıktılıkke qoiylatyn talaptar: tehnikalyq jäne käsıptık pedagogikalyq bılım, mūǧalımdık qyzmettegı eŋbek ötılı kemınde 4 jyl;
bılıktılıgı orta deŋgeilı joǧary sanatty maman:
bırınşı sanatty bılıktılıgı orta deŋgeilı mūǧalımge qoiylatyn talaptarǧa jauap berumen qatar pändı oqytudyŋ avtorlyq baǧdarlamasyn qūra bıluı, jaŋa pedagogikalyq tehnologiialar men oqytu baǧdarlamalaryn jasai bıluı, olardy synaqtan ötkızu boiynşa jūmys jürgızu, öz pänı boiynşa täjıribelık tapsyrmalar qūrastyru, bılım beru salasyndaǧy özektı mäselelerdı şeşu jönındegı şyǧarmaşylyq toptardy basqara bıluı kerek.
Bılıktılıkke qoiylatyn talaptar: tehnikalyq jäne käsıptık pedagogikalyq bılım, mūǧalımdık qyzmettegı eŋbek ötılı kemınde 5 jyl;
Bastauyş äskeri daiyndyqtyŋ (BÄD) oqytuşy-ūiymdastyruşysy üşın qosymşa: oquşylardyŋ äskeri-patriottyq tärbiesın ūiymdastyrady. Direktordyŋ tärbie jūmystary jönındegı orynbasarymen, synyp jetekşılermen bırlesıp, oqu jylyna arnalǧan äskeri-patriottyq jūmystardyŋ josparyn äzırleidı, onyŋ oryndaluyn qamtamasyz etedı. Bılım beru ūiymynda bastauyş äskeri daiyndyqtyŋ materialdyq bazasyn küşeituge jäne damytuǧa, jabdyqtar men kerek-jaraqtardyŋ saqtaluyna, sanitarlyq-gigienalyq talaptardyŋ oryndaluy üşın şara qoldanady. Jasöspırımderdı äskeri oqu oryndaryna ırıkteuge qatysady. Bılım aluşylardy alǧaşqy äskeri esepke alu jūmystaryn ūiymdastyrady jäne ötkızedı. Sabaqta jäne sabaqtan tys uaqytta bastauyş äskeri daiyndyq sabaǧyn ötkızedı, äskeri ısterdıŋ negızderın oqyp-üirenu boiynşa üiırmege jetekşılık jasaidy, tötenşe jaǧdailardaǧy äreketter boiynşa täjıribelık sabaqtar men jattyǧular ötkızedı. BÄD kabinetıne jäne arnaiy mülıkterge arnalǧan bölmege jauapty bolady, azamattyq qorǧanys (AQ) josparyn jasaidy, AQ boiynşa sabaqtar daiyndaidy jäne ötkızedı, şūǧyl jaǧdailarǧa bailanysty ıs-şaralar daiyndaidy, qorǧanys jaǧdailarynyŋ daiyndyǧyn, AQ boiynşa şūǧyl jaǧdailarda jeke qorǧanys qūraldarymen qamtamasyz etedı.
Bıluge mındettı: "Äskeri qyzmet jäne äskeri qyzmetşılerdıŋ märtebesı turaly" Qazaqstan Respublikasy Zaŋyn, Qazaqstan Respublikasy azamatyn äskeri esepke aludyŋ mäselelerı jönındegı qūqyqtyq normativtık aktıler.
BÄD oqytuşy-ūiymdastyruşy: joǧary pedagogikalyq nemese joǧary käsıptık (äskeri, zapastaǧy ofiser), tiıstı beiını boiynşa tehnikalyq jäne käsıptık bılımı boluy qajet.
Şaǧyn jinaqtalǧan bılım beru ūiymdaryndaǧy mūǧalımderge qoiylatyn qosymşa bılıktılık talaptary: joǧary pedagogikalyq bılım nemese tehnikalyq jäne käsıptık pedagogikalyq bılım pän boiynşa tiıstı bılıktılık kurstarynan ötu turaly sertifikat bolǧan jaǧdaida.
Käsıbi qūzyrettılıgın aiqyndai otyryp, bılıktılıkke qoiylatyn talaptar:
1) "pedagog":
jūmys ötılıne qoiylatyn talaptarsyz, mamandyǧy boiynşa joǧary (nemese joǧary bılımnen keiıngı) käsıbi nemese käsıptık nemese tehnikalyq (orta käsıptık, orta arnaiy) bılım, käsıbi qūzyrettılıgınıŋ boluy: oqu pänı mazmūnyn, oqu-tärbieleu prosesın, oqytu jäne baǧalau ädıstemesın bıledı, bılım aluşylardyŋ psihologiialyq-jas erekşelıkterın eskere otyryp, oqu-tärbieleu prosesın josparlau jäne ūiymdastyra bılu, bılım aluşynyŋ jalpy mädenietın jäne ony äleumettendırudı qalyptastyruǧa yqpal etuı, bılım beru ūiymdary deŋgeiınde ötetın ıs-şaralarǧa qatysu, bılım aluşylardyŋ qajettılıkterın eskere otyryp, tärbieleu men oqytudyŋ jeke täsılın jüzege asyru, käsıptık-pedagogikalyq qarym-qatynas negızderın bılu, sifrlyq bılım resurstaryn qoldanu.
2) "pedagog-moderator":
mamandyǧy boiynşa joǧary (nemese joǧary bılımnen keiıngı) pedagogikalyq jäne käsıptık nemese tehnikalyq (orta käsıptık, orta arnaiy) bılım, pedagogikalyq ötılı kemınde ekı jyl, käsıbi qūzyrettılıgınıŋ boluy: "pedagog" bılıktılık sanatyna qoiylatyn jalpy talaptarǧa jauap beru, oqytudyŋ innovasiialyq nysandaryn, ädısterı men qūraldaryn qoldanu, bılım beru ūiymy deŋgeiınde öz täjıribesın jinaqtau, bılım beru ūiymy deŋgeiınde olimpiadalarǧa, konkurstarǧa, jarystarǧa qatysuşylarynyŋ boluy;
3) "pedagog-sarapşy":
mamandyǧy boiynşa joǧary pedagogikalyq (nemese joǧary bılımnen keiıngı) jäne käsıptık nemese tehnikalyq (orta käsıptık, orta arnaiy) bılım, pedagogikalyq ötılı kemınde 3 jyl, käsıbi qūzyrettılıgınıŋ boluy: "pedagog-moderator" bılıktılık sanatyna qoiylatyn jalpy talaptarǧa jauap beru, ūiymdastyrylǧan oqu qyzmetın taldau daǧdylaryn bılu, özınıŋ jäne bılım beru ūiymy deŋgeiınde ärıptesterınıŋ käsıbi damu basymdylyǧyn aiqyndau jäne tälımgerlıktı jüzege asyru, öz täjıribesın audan/qala deŋgeiınde jinaqtau, olimpiadalarǧa, konkurstarǧa, jarystarǧa qatysuşylarynyŋ boluy;
4) "pedagog-zertteuşı":
mamandyǧy boiynşa joǧary (nemese joǧary bılımnen keiıngı) käsıbi nemese käsıptık nemese tehnikalyq (orta käsıptık, orta arnaiy) bılım, pedagogikalyq ötılı kemınde 4 jyl, käsıbi qūzyrettılıgınıŋ boluy: "pedagog-sarapşy" bılıktılık sanatyna qoiylatyn jalpy talaptarǧa jauap beru, sabaqty zertteu daǧdylaryn jäne baǧalau qūraldaryn äzırlei bılu, bılım aluşylardyŋ zertteuşılık daǧdylaryn damytudy qamtamasyz etu, tälımgerlıktı jüzege asyru jäne audan, qala deŋgeiınde pedagogikalyq qauymdastyqta damu strategiiasyn syndarly türde aiqyndaidy, öz täjıribesın oblys/ Astana, Almaty jäne Şymkent qalalary deŋgeiınde jinaqtau, oblystyq/ Astana, Almaty jäne Şymkent qalalary deŋgeiınde olimpiadalarǧa, konkurstarǧa, jarystarǧa qatysuşylarynyŋ boluy.
5) "pedagog-şeber":
mamandyǧy boiynşa joǧary (nemese joǧary oqu ornynan keiıngı bılım) käsıptık nemese tehnikalyq (orta käsıptık, orta arnaiy) bılım, pedagogikalyq ötılı kemınde 5 jyl, käsıbi qūzyrettılıgınıŋ boluy: "pedagog-zertteuşı" bılıktılık sanatyna qoiylatyn jalpy talaptarǧa säikes kelu, oblystyq, respublikalyq oqu-ädıstemelık keŋeste maqūldanǧan, avtorlyq baǧdarlamasy nemese oqulyqtarǧa, oqu-ädıstemelık qūraldarǧa avtorlyq (bırlesken avtor) qūqyǧy bar, ǧylymi jobalau daǧdylaryn damytudy qamtamasyz etuı; tälımgerlıktı jüzege asyruy jäne oblys deŋgeiınde käsıbi qauymdastyq jelısın damytudy josparlau, halyqaralyq jäne respublikalyq konkurstar men olimpiadalardyŋ qatysuşysy bolyp tabyluy nemese halyqaralyq nemese respublikalyq konkurstar men olimpiadalardyŋ qatysuşylaryn daiyndau.
Eskertu: jūmys oqu josparynyŋ bölıgınen variativtık kurs jürgızgen kezde negızgı pän boiynşa bılıktılık sanaty saqtalady;
pedagogikalyq bılımı joq tiıstı beiın boiynşa maman jūmys oqu josparynyŋ variativtık bölıgın oqytqan kezde bılıktılıgı orta deŋgeidegı mamandyqtarǧa teŋestırıledı;
joǧary äskeri (zapastaǧy ofiser) bılımı bar BÄD oqytuşy-ūiymdastyruşysynyŋ bılıktılık sanaty joǧary pedagogikalyq bılımı bar BÄD oqytuşy-ūiymdastyruşynyŋ bılıktılık sanatyna teŋestırıledı.
1995 jylǧa deiın orta mekteptıŋ HI pedagogikalyq synybyn bıtırgen tūlǧalar bılıktılıgı orta deŋgeilı maman bolyp esepteledı.
(Meiırjan Temırbektıŋ paraqşasynan alyndy)
"Adyrna" ūlttyq portaly
