Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń Basshysy Qyrymbek Kósherbaev myrza men Mádenıet jáne sport mınıstri Aqtoty Raıymqulova hanymnyń nazarlaryna!
Bizdiń Pavlodar oblysynda til jáne onomastıka saıasattaryn júrgizý ońaı sharýa emes ekeni barshaǵa aıan. Áý basta patshashyl-keńesshil toptar men orystildi táýelsiz gazetter oblys tilderdi damytý jónindegi basqarmasynyń jumysyna múmkindiginshe kedergi keltirýge tyrysyp baqty. Sol qıyn kezeńde basqarma basshylary (Talǵat Ábilqasymov, Qabjan Edilbaı) «Qazaq tili» qoǵamynyń oblystyq uıymy múshelerin, ózge de til janashyrlaryn janyna toptastyra bildi. Uıymnyń «Ertis dıdary» gazetin shyǵarý isine de qoldaý bildirip, tilderdi damytý men qoldanýdyń baǵdarlamasyna engizdi. Nátıjesinde basylym oblystyq bıýdjetten tilderdi damytýǵa bólinetin qarjy esebinen aıyna bir ret 1000 danamen 16 bet bolyp shyǵyp turdy.
Óz basym qazaq tiliniń nasıhattalýyna, órisiniń keńeıýine, tarıhı ataýlardyń qaıtarylýyna «Ertis dıdarynyń» redaktory ári tilshisi retinde atsalysyp, patshashyl-keńesshil jýrnalıstermen, qoǵam belsendilerimen ymyrasyz tartysqa tústim! Olardy óz gazetimizde ıa respýblıkalyq basylymdarda talaı márte aıaýsyz synap, «Som temirge balǵa bar» ekenin uqtyrdym!
Amal ne, tilderdi damytý jónindegi basqarmanyń tóraǵalyǵyna Sáýle Osmanova bekigennen keıin «Qazaq tili» qoǵamynyń belsendilerine de, gazetine de qyryn qaraıtynyn jasyrǵan joq! Qoǵamdyq uıym atalmysh basqarma jarııalaǵan tenderge qatysyp, tilderdi damytýǵa arnalǵan azyn-aýlaq qarjy mólsherin utyp alyp edi, qoǵam tóraǵasy, Qazaqstannyń Qurmetti jýrnalısi Soıal Áıtenovke «Ózge bireýge arnalǵan tenderge kılikkeni úshin» dóreki minez kórsetti!
S. Osmanova «Ertis dıdarynyń» shyǵarylymyna bólinetin qarjy mólsherin jyl saıyn qysqartyp otyrdy, sonyń saldarynan gazettiń taralymy, shyǵarylymaralyq merzimi, kólemi birtindep qysqardy. Aqyry, erejesi nemkettilikpen jazylǵan tenderdi jergilikti «Versııa» gazeti utyp aldy!
«Versııa» bolsa, bir kezdegi oblys ákimi, belgili ǵalym, ultjandy azamat Erlan Aryndy urdajyq syndarmen barynsha qaralaǵan gazet bolatyn! Gazettiń redaktory Iaroslav Golyshkın E. Arynnan keıingi ákim Qanat Bozymbaevty bopsalap, asa iri kólemde qarjy talap etkeni úshin sottalyp ketken edi!
Estýimshe, Sáýle Osmanova basqarma qyzmetkerlerine tender qarjysyn «Versııanyń» ıgerýi úshin qolaıly jaǵdaı týdyrýǵa nusqaý beripti. Al maǵan: «Biraz shydaı turyńyz. Kelesi jyly qoǵamnyń gazetin qaıtadan shyǵaramyz!» degeni esimde. Biraq shyndyǵyn aıtpapty. Keıin «Ertis dıdaryn» qarjylandyrý sharasyn tipti baǵdarlamaǵa engizgen joq!
Sáýle Qabdyjaparqyzynyń mamandyǵy nemis tili pániniń muǵalimi. Nemis tilin qandaı deńgeıde meńgergeni bizge beımálim, biraq alqaly jıyndarda ne qazaqsha, ne oryssha móldiretip sóılegenin kórgen emespiz. Áıteýir, oıyn aýyzeki sózdermen jetkize alady. Til salasyn basqaryp otyrǵan sheneýniktiń sózdik qory tıisti deńgeıde bolmasa, qıyn eken...
S. Osmanovanyń aty osyndaı is-áreketterimen áıgilense de, jergilikti qoǵam belsendileri men til janashyrlary ony basshy retinde moıyndaǵan joq! Oblystaǵy úlkendi-kishili til problemalary úshin jaýapkershilikti birden aımaq basshysy Bolat Baqaýovqa júktedi! Bul jaıt talaı márte qaıtalandy! Ondaı kezderde S. Osmanova buqaralyq aqparat quraldary, áleýmettik jeliler arqyly aıtylǵan ay syndarǵa qatysy joq kóp sheneýnikterdiń biri sekildi ózin beıtarap ustady. Al basqarmanyń burynǵy basshylary bolsa jaýapkershilikti óz moıyndaryna alyp, oblystyń bedeline, ákimderdiń abyroıyna kirshik túsirmeýge kúsh salatyn!
Osyndaı jaǵdaıda memlekettik til problemasy sheshilmegen bizdiń aımaqta tilderdi damytý jónindegi basqarmany taratyp jiberý - kózdelgen maqsatqa jetkizbeıtini, tek basqarma basshysyn biliktiligi joǵary, memlekettik tildiń jaǵdaıyna jany aýyratyn naǵyz kásibı mamanmen aýystyrý qajet ekeni jóninde til janashyrlary áldeneshe ret aıtty. Tipti «Qazaq tili» qoǵamynyń alqa músheleri oblys ákimine ótinish te jazdy! Bul hatqa Bolat Baqaýov qandaı da bir jaýap qaıtarmaǵan soń oılary men usynystaryn respýblıkalyq basylymdar, ınternet portaldary arqyly jurtshylyqqa jarııa etti!
Sonda da oblys ákimi qoǵam belsendileriniń janaıqaıyn eleýsiz qaldyrdy! Dál sonyń yqtııarymen oblys tilderdi damytý jónindegi basqarmasy taratylyp, mádenıet, arhıvter jáne qujattama basqarmasynyń quramyna qosyldy! Qazirgi shaqta jańa basqarmanyń basshysy taǵaıyndalmasa da, onyń orynbasary qyzmetine Sáýle Osmanova bekitilipti!..
...Sonymen, oblys ákimi Bolat Baqaýov nelikten qoǵam belsendileri men til janashyrlarynyń ótinish-tilekterin eleýsiz qaldyryp, til taǵdyryna nemquraıdy qaraıdy? Bálkim ol «Kadr bárin sheshedi» degen máteldiń mán-maǵynasyn túsinbeıtin bolar? Álde álgi Sáýle Qabdyjaparqyzynyń oblys prokýratýrasynda jaýapty qyzmetterde isteıtin baýyry men ulynan seskene me?..
QR Prezıdenti ákimshiligi, Mádenıet jáne sport mınıstrligi bul máseleniń anyq-qanyǵyna jetedi degen oıdamyz.
Arman QANI,
Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri,
«Til janashyry» Qurmet belgisiniń ıegeri.
Pavlodar qalasy.
