Öz-özımmen syzbalarymdy jasap, esep-qisabymdy jürgızıp jūmys ıstep otyr edım. Jaiyn auyz Jökeŋnıŋ qalai kep qalǧanyn baiqamappyn. Tura jelkemde tūr eken. Qasynda qas közı qiylǧan, belı qynamaly, etegı kelte köilek kigen bır qyz bar.
– Bäke...– dedı Jökeŋ.
– Köke...–dedım men, şekemnen suyq ter şyǧyp. Soŋǧy kezde Jökeŋ
bıreudı bölımge jetelep kelse qyzmetker bıtken jerge kırıp keterdei būǧyp, közge tüspeuge tyrysatyn.
– Bäke, – dedı Jökeŋ. – Sızdı qatty qūrmetteimız. Mekemenıŋ abyroily
boluy üşın köp eŋbek sıŋırdıŋız...
Tynysym taryldy. Tamaǧym qūrǧap, öŋeşke öksık tyǧyldy. Ötken joly Tūqyldy däl osylai maqtap tūryp...
– Qazır zaman basqa, tehnologiialar däuırı , – Jökeŋ torǧai arbaǧan
jylandai bır sarynnan tanar emes. – Jastarǧa oryn beru kerek.
Oryndyqqa sylq ete tüstım.
– Köke, Jöke... – joǧarǧy tüimemdı aǧytyp, auzymmen aua qarmandym.
Osydan qorqyp edım. – Jöke... zaman özgergenımen qūrylys standarttary özgergen joq qoi. SNiP, PUE, Jobalau-josparlau normalary...
– Tu, Bäke, aqyl toqtatqan adamsyz ǧoi... Onyŋ üstıne standart,
normalardy qazır internetten-aq oqyp aluǧa bolady. Solai ma, Guliajan? – Jökeŋ janyndaǧyǧa meiırlene qarady.
– Legko, – dedı qyz. – V gugle vse est!
– Ou, Jöke, göglıŋ... – dei berıp edım Jökeŋ qysqa qaiyrdy. –Bäke, sözdı
köbeitıp qaitesız, erteŋ maqtau qaǧaz berıp, şapan jauyp şyǧaryp salamyz. Qūrmet-qoşemettı bılu kerek!
Jökeŋnıŋ soŋǧy sözı tym yzbarly şyqty. Qos qolymmen basymdy ūstadym. Jökeŋ būrylyp jüre berdı. Qyz da menıŋ jūmys ornymdy barlai bır qarap şyǧyp, Jökeŋnıŋ soŋynan jele jöneldı. Tılım bailanyp qaldy. Bıraz otyrdym. Üidegı bes bala üşın Jökeŋnıŋ aiaǧyn qūşsam ba eken... E, bolmaidy. Säkendı şyǧarǧanda ony da körgenbız. Betınıŋ bır tamyry bülk etpedı ǧoi basekeŋnıŋ. Ne ıstemek kerek? Öŋırdegı qūrylysqa jauapty jalǧyz mekeme osy, basqa joq. Onyŋ üstıne tanyssyz eşkım esıgınen syǧalatpaityn zaman tudy. Endı?
Esıme qūdamnyŋ qūdasy Qisynnyŋ sap ete tüspesı bar ma. Oblystaǧy densaulyqqa jauapty döi mekemenıŋ dökeiı. Ötkende qūdanykınde bas müjıp otyryp, «Kömek kerek bolsa ait. Bız degen...» dep bıraz küpıngenı bar edı. Onyŋ üstıne bıreudıŋ jerıne salyp alǧan kottedjın zaŋdastyruǧa qolūşyn bergenım taǧy bar... Aqyry ketetın jūmys qoi, äzırden qamdana bereiın, dep uaqyt aiaqtalmaǧanyna qaramai dalaǧa şyqtym. 20 jyl qūt mekenım bolǧan alasa ǧimaratqa qimastyqpen bır qarap aldym da, jyljyp şyqqan bır tamşy jasty sausaq ūşymen sylyp tastap, densaulyq basqarmasyna qarai tarttym.
Qisyn ornynda eken. Hatşy qyz ışke ötkızgennen keiın maǧan ūzaq qarady, bosaǧada tūryŋqyrap qaldym.
– Ä, sen ekensıŋ ǧoi...
Tanydy. Uh. Maŋdaiymnan taǧy suyq ter būrq ete qalǧan. Qisynnyŋ
janyna jetıp baryp qos qolymdy soza amandastym. Sol tūrǧannan oryndyqqa böksem tigenşe auzym jabylmady. Jaǧdaiymnyŋ qiyn ekenın, jūmyssyz qalǧanymdy, bes balamdy...
Qisynnyŋ betıne ümıtpen qaraimyn ǧoi baiaǧy. Qyzyq, osylarǧa
bet bır jerden ülestırıle me? Bärınıkı bırdei, jyp-jyltyr, jap-jalpaq, būǧaqtary salbyrap... Jökeŋ sekıldı mūnyŋ da jalpaq betınıŋ bır tamyry bülk etken joq, ei.
– Sonymen? – Qisynnyŋ äzer qybyr etken ernınen şyqqan ekınşı söz osy boldy.
– Sonymen jūmys kerek, – dedım.
– Mende qūrylysşyǧa jūmys joq!
– Ou, Qaqa, endı qūda degen atyŋyz bar, qyzmetıŋız bar... bır qisynyn keltırıŋızşı... –janaryma taǧy jas keldı. – Kömektesıŋızşı... Sız üi salǧanda...
Osy sözdı aitqanda Qisynnyŋ etı mol közı baǧjaŋ ete qaldy.
– Osy sender it jylǧyny ūmytpai, köŋırsıtıp jüresıŋder,a?!
Basym salbyrap kettı.
– Jaraidy. – Qisynnyŋ auzynan osy söz şyqanda myna älem nūrlanyp sala bergedei boldy.
– Jaraidy. Ana besınşı emhanaǧa ginekolog kerek sekıldı edı...
Qyqaŋnyŋ ne aitqanyn jete tüsınbesem de qatty quandym.
– Qolyŋnan kele me?
– Ne ısteu kerek?
– Eşteŋe, qaraisyŋ da, jazasyŋ, qaraisyŋ da jazasyŋ , – Qisyn qarqyldap küldı. Mai denesı tügel ırkıldep kettı.
– E, oǧan üirengenbız ǧoi, jiyrma jyl qarap, tekserıp, jazumen ainalystym ǧoi.
Qūrylys nysandaryn tekserıp jürgenım köz aldymnan zulap ötıp, jüregım şymşyp sala berdı. Qisyn telefon tūtqasyn alyp bıreuge qoŋyrau şaldy:
– Äi, sendegı ana orynǧa bır kısı jıberem qazır. Menıŋ qūdam. Jaqsy maman. Dūrystap qabyldap, köz qyryŋdy salyp jür.
Tūtqany qoiyp, maǧan qarady.
– Mıne, Bäke, şaruaŋ şeşıldı.
Aiaq asty «Bäke» bolǧanyma qairan qalyp men otyrmyn.
– Bar. Erteŋ bas därıgerge jolyq.
Alǧysymdy jaudyryp, esıkke qarai entelep bara jatqanda Qisyn jötkırındı. Jalt qaradym.
– Bäke, jaŋa özıŋ aitqan üidıŋ dälızı älı älem tapyraq bolyp jatyr edı. Qazaqşa aitsaq «auy menen bauy bar». Soǧan järdemdesıp jıberesız be? Men ondaidan maqūrymmyn ǧoi, ana qūdaǧiyŋ jūmysşy tauyp berse bas-köz bolyp... ışın ärlep, syrtyn, älgı «miunhenka» dei me sondai jasatyp degendei...
Şegınetın jer joǧyn tüsındım.
– Maqūl, qūdeke.
Erteŋıne Jökeŋ kigızgen şapandy süiretıp, maqtau qaǧazymdy qolyma
ūstaǧan küiı emhanaǧa tarttym. Bas därıger basyn iıp qarsy aldy. Marqaiyp qaldym. «Mynau sızdıŋ kabinetıŋız» ,– dep appaq bır bölmege engızdı. Qaq ortada bır ülken kreslo tūr eken. Qyqaŋnyŋ qūdasy bolǧan soŋ neden qaimyǧaiyn, bardym da qonjiyp otyryp aldym. Arqalyǧy da şalqaq. Ekı jaqta arbiyp tūrǧan jyltyr temır bılegıŋdı salǧanǧa yŋǧaily eken. Tek alşaqtau. «Apaitöstıgıŋdı körsetıp, ne alşaiyp, ne şalqaiyp otyru kerek-au» degen bır oi jyltyŋ ete qaldy. Bas därıgerdıŋ qasynda tūrǧan meiırbike qyz külıp jıberdı.
– Keşırıŋız, būl jerge klientter otyrady, sızdıŋ ornyŋyz būl emes, – dep janynda jyltyrsiraq oryndyq tūrǧan üsteldı nūsqady.
– Sız tek saspaŋyz, üirenıp ketesız ǧoi.Qyqaŋnyŋ bır aǧaiyny
elektromonter eken, «Köp toqtyŋ arasynan adaspaǧanmyn, tamyr degen ne täiırı», – dep nevrologiiany basqaryp otyr. Onyŋ janynda sızdıkı köp jeŋıl, – dep bas därıger kıbırtıktedı. Qabaǧy salyŋqy. «Ä, qu, özıŋ bıreuge äzırlep qoiǧansyŋ ǧoi būl oryndy» degen aram oi jetegımen myrs ettım. Qyqaŋnyŋ qūdasymen oinapsyŋ...
– Jaraidy, men keteiın, – dep bas därıger asyqty.
Moinymdy būrmastan basymdy izei saldym. Ol şyǧyp ketken soŋ üstelımnıŋ janynda tūrǧan aspaptardy şūqylap kettım. Istık, üşkır, ötkır bırdeŋeler, qaq tılıngen qūbyr japsyrylǧan qysqaş ta jür... «Myna döŋgelek şynysy bary nivelirge ūqsaidy eken»,– dep oiladym meiırbike qyz bergen aspapty maŋdaiyma japsyryp jatyp.
– Kısı kelıp tūr, – dedı kömekşım.
– E, kele bersın, bız kei bastyqtar siiaqty köp küttıretın keudemsoq
emespız, – dedım maqtanyşpen.
Esıkten etjeŋdı, etjeŋdı degende de ūzyny men köldeneŋı bırdei, beldı
joǧaltyp alǧanyna bıraz bolǧan, keudesındegısı qos örkeş sekıldı orys äiel kırdı. Meiırbike qyz ony kresloǧa qarai ötkızıp, jatyr edı:
– Jailanyp otyra berıŋız, – dedım de dausymdy säl bäseŋdetıp,
meiırbikege: – Būlarǧa östıp qazaqşa söileu kerek. Äitpese ana tılımız
qaşan mandidy, – dep ana äielge baiqatpai közımdı qysyp qoidym. Būryn emhanada körgenımdı ıstep, ökpesın tyŋdarmyn, otyrǧyzyp,
tūrǧyzarmyn, balǧamen tızesın ūrarmyn degen ışkı oiym taǧy bar. Kömekşım maǧan nauqas qabyldaudyŋ jönın tüsındırıp jatyr. «Äuelı aty-jönın jazyŋyz, nauqas paraǧyn bır süzıp şyǧyŋyz...» Ana äieldıŋ kresloǧa myqşyŋdap jaiǧasyp jatqanyn, yrsyldaǧanyn jelkemmen estıp, jüreksınıp otyrmyn. «Baiǧūstyŋ jüregın mai basqan eken. Myna därıger degenıŋ oŋai jūmys eken ǧoi. Bylai-aq bılıp otyrmyn»,– dep oiladym. Kömekşımnıŋ aitqanyn ıstedım. Men sūraimyn, yrsyldaǧan äiel aitady. Östıp tört-bes jol jazǧannan keiın ıştei dūǧa etıp, bıssımıldamdy bes qaitaryp, älgı äielge būryldym... qatty sastym, bettı bastym... tūra qaştym.
«Nivelirdıŋ» qaida qalǧanyn bır qūdai bılsın. Qyqaŋnyŋ qūdasyn şalqaiǧan küiı aiǧailaǧan orys äieldıŋ «Kudasy?» toqtata almady. Zytyp berdım. Emhanadan jarty şaqyrymdai alystaǧannan keiın baryp, toqtadym. Bır aǧaşqa süienıp tūryp, oilandym.
Qisyn da qūrysyn, qūdaŋ da qūrysyn, vokzal jaqqa baraiyn. Osydan bır jyl būryn Jökeŋ qylqamoiyn, mūrty endı tebındegen balaǧa «almastyryp» jıbergen Tūrsyn sol jerde jükşıler brigadasyn qūrdy dep estıp edım. Sol eks- säuletşılerge qosylsam, ortaq äŋgıme de, näpaqa da tabylar... Kettım.
Serık ÄBIKENŪLY
"Adyrna" ūlttyq portaly
