13 mamyrda būrynǧy Ūlttyq ekonomika ministrı Quandyq Bişımbaev jūbaiy Saltanat Nükenovany azaptaǧany jäne öltırgenı üşın 24 jylǧa bas bostandyǧynan aiyryldy. Sot tıkelei efirın üş millionnan astam adam kördı. Jäbırlenuşılerdıŋ tarapynan Saltanattyŋ aǧasy qaryndasynyŋ namysyn qorǧady. Aitbek Amangeldı sot otyrystarynan keiıngı künder qalai örbıgenı, qoǧamdaǧy özgerıster, mizoginiia jäne viktimbleiming turaly Taspanews.kz redaksiiasymen bölıstı. Dau-damaidan keiın, ükımdı ūzaq kütıp, ol jariialanǧannan keiın Aitbek Amangeldı eş demalmaǧanyn aitty.
"Sot bıtken soŋ menıŋ jetkılıktı bos uaqytym bolady dep küttım. Tabiǧatqa şyǧu, qaşyqtan jūmys ısteu turaly oilar boldy. Mäselen, Burabaiǧa baru degendei. Alaida, ömır menı zorlyq-zombylyqtan zardap şekkenderdı qorǧau arnasynan şyǧarmady. Ädılettıkke qol jetkıze almai jürgen adamdarǧa qorǧan bolumen ainalysudamyn",- deidı ol.
Amangeldı būryn-soŋdy bolmaǧan aşyq sot otyrystarynan keiın qoǧamda özgerıster oryn ala bastady dep sanaidy. Eŋ bastysy, problema turaly aşyq aitu ädetke ainaldy, ūqsas jaǧdailar tırkele bastady.
"Ärine, kün saiyn jaŋalyqtardy oqu öte qiyn. Instagram būrynǧydai quanyş pen jaǧymdy mälımetke toly emes. Osy arqyly problemalarmen tanysamyz. Mäselen, onda pedofiliia mäselesı aiyryqşa nazarda",-deidı Aitbek.
Mäselelerdı anyqtau, eŋ aldymen, olardy şeşuge kömektesedı, al ündemesek, özgerıster oryn almaidy. Özgerıster "öte qajet" kezde būl özektı taqyryp.
"Osyndai jaŋalyqtardy körgen adamdar özgenın ornyna özderın qoia bastap, eşkım mūndai bassyzdyqtardan aldyn ala qorǧana almaitynyn tüsındı",-deidı ol.
Qoǧamdaǧy özgerıster turaly pıkırdı zaŋger Aiman Aisina da qoldaidy.
"Tūrmystyq zorlyq-zombylyqqa tözuden qoǧam bas tartuda. Otbasyndaǧy äiel men balanyŋ qauıpsızdıgıne mūqiiat qaraityn boldyq. Bişımbaev ısı köpşılıkke ülgı, sebebı agressiiaǧa beiımder mūndai äreket jazasyz qalmaitynyn baqylady",- dep tüsındırdı Aisina Taspanews.kz tılşısıne.
Tözuge jol joq
"Zorlyq-zombylyqqa ūşyraǧan äielder de, balalar da, sonyŋ ışınde jynystyq qatynasqa mäjbürlengender qanşa, qaraŋyzşy",- deidı Aitbek Amangeldı.
Qūqyq qorǧaudy maqsat etken ol zorlyq-zombylyqqa tözımdılıktı joiu, qauıpsız qoǧam körınısıne qadam basudy alǧa tartqan. Aitbek zorlyq-zombylyq ömırdıŋ ajyramas bölıgı şyǧar dei kele, ony tüp tamyrymen joiu qoldan kelmeuı mümkın ekenın ökınışpen moiyndaidy.
"Degenmen, bızdı qorǧaityn zaŋdar bar ekenıne köz jetkızuımız kerek. Būl zaŋdar barlyǧyna ortaq boluy üşın, olar bıreu habarlasqanda ǧana jūmys ıstemeuı üşın, rezonansty aqparat būqaralyq aqparat qūraldarynda jäne äleumettık jelılerde taramai tūryp, būl barlyq jerde bırdei oryndaluy üşın, är adamǧa ädıl sot pen qūqyqtyq teŋdık qoljetımdı boluy üşın kerek",- dep sanaidy ol.
Aitbek Amangeldınıŋ aituynşa, onyŋ köŋılın qaldyratyn jäne maqsatqa jetu jolynda kedergı bolatyn jaittar bar.
"Eŋ aldymen, būl ışkı mizoginiia. Äielder zorlyq-zombylyqqa ūşyraǧan äielderdı aiyptai bastaǧanda, olar viktimbleimingpen ainalysady",- deidı belsendı.
Onyŋ aituynşa, mūndai adamdarmen küresu öte qiyn. Aitbek jäbırlenuşınıŋ kınälı emes ekenın, jäbırlenuşınıŋ ata-anasyn, zorlanǧan qyzdy emes, tıkelei zorlauşylardy – qylmys jasaǧandardy aiyptau kerek ekenın älı de däleldeumen jürgenın aityp qynjylady.
"Nelıkten bız balany üiden şyǧaruǧa üreilenetın elde tūruymyz kerek?»- degen saualǧa jauap ızdeidı Aitbek Amangeldı.
Öz qūqyqtarynyŋ būzylǧany turaly köpşılık aldynda jariialau odan da qorqynyşty, äsırese būl jynystyq zorlyq-zombylyqqa bailanysty mäselelerge qatysty. Belsendı äielder de, erler de osyndai zorlyq-zombylyq türıne tap bolatynyn eskerdı. Qoǧam olardy qoldamaǧandyqtan öreskel mäseleler jariiasyz qalady dep sanaidy.
Qoldau jäne qor
Oǧan qoldau körsetetınder qatary joq emes – eŋ aldymen, būl mäselelerdı qarastyratyn ırı ūiymdar: bankter, psihologiia ortalyqtary. Osy maqsatta bırıkkender de şette qalmady:
" Meiırımdı adamdar jäne bızdıŋ erıktıler jelısı, qor tırkelmegenıne qaramastan jūmys ısteudı jalǧastyruda jäne bızge, ärine, būl tūrǧyda öte qiyn",- deidı Amangeldı.
Negızgı jūmysyn jäne ömır süru üşın aqşa tabu qajettılıgın eskere otyryp, bärın jalǧyz igeru qiyn bolary sözsız, alaida Aitbektıŋ aituynşa, ol şamadan tys jük alǧan.
"Demaluǧa eşqandai bos uaqyt qalmaidy. Halyq mäselelerın şeşu men sottardyŋ arasynda bır uaqytty bölıp aluǧa tura keledı",- deidı belsendı.
Osyǧan qaramastan, Aitbek Amangeldınıŋ bolaşaqqa josparlary köp. Bırınşıden, ol bes ret bas tartqanyna qaramastan, Saltanat atyndaǧy qordy tırkeuge qol jetkızuge niettı. Ūiymnyŋ resmi resımdeluı belsendıler jelısı tap bolǧan bırqatar mäselelerdı şeşuge kömekteser edı.
"Jazda barlyq erıktıler demalysta, öz ömırlerın sürgısı keledı, keşke saiabaqta balalarmen seruendegısı keledı",- deidı ol.
Amangeldı būl qalypty jaǧdai ekenın basa aitady, sebebı erıktıler — mümkındıgınşe kömektesuge erıktı adamdar. Būl resmi qoldau qyzmetı emes.
"Bızde erıktılerdıŋ qoljetımdılıgınde kelgende qiyndyqtar tuyndaityn, oŋtüstık jäne batys öŋırlerde zaŋ boiynşa kömek körsetude sekıldı, sondai-aq qazaq tıldı psihologtar öte az jäne būl ülken problema",- dedı qūqyq qorǧauşy qiyndyqtardy tızıp.
Qor tırkelgennen keiın onyŋ jūmysyn jäne erıktıler jelısımen özara ıs-qimyldy retteu qajet. Būl üşın Aitbek Amangeldı joǧary deŋgeilı mamandardy jaldaǧysy keletının aitty.
Qazır erıktıler jelısınde üş negızgı jūmys baǧyty bar, olardyŋ ärqaisysy üşın resurstar qajet. Bır adamǧa bärın qamtu jäne jüzege asyru qiyn.
"Men tıptı özımnıŋ äleumettık jelılerımdı jürgızuge de ülgermeimın. Sondyqtan, senım artuǧa, ädılettılıkke qol jetkızuge bolatyn adamdar qajet",- deidı belsendı.
Qoǧamdyq baqylau
Aitbek Amangeldı sot ısterı bırınen keiın bırı ılese beretının aitady.
"Menıŋ barlyq oilarym men uaqytymdy Qyzylorda keisı alyp jatqan şyǧar. Būl rette men qatysatyn, sot otyrystary ötetın, uaqyty taiau ıster de bar..."- dedı ol.
Qiyn jaǧdai tuyndaǧanda halyqtyŋ oqiǧany baqylauy şynaiylyqty qamtamasyz etedı.
"Mälımetterdıŋ jalpyǧa aşyqtyǧynyŋ arqasynda köptegen adamdar zaŋdy būzuǧa jäne tıptı sot kezınde keibır būzuşylyqtardy jasauǧa özderın qimaidy",- dep atap körsetedı belsendı.
Jaqynda Halyqqa qyzmet körsetu ortalyǧynda Aitbek Amangeldıge äiel adam jolyǧyp, alaiaqtyq turaly ıstı qalai jeŋgenı turaly basynan ötkenın baiandaǧan. Bastapqyda ol ädılettılıkke qol jetkıze alatynyna jäne alaiaqtar ielengen aqşasyn qaitara alatynyna senbedı, sot ony qoldaidy dep oilamady.
"Ol bızdıŋ barlyq jeŋısımızdı baqylaumen bolǧan, osylaişa küş jinap, sotqa bardy, ädılettılıkke senıp, degenıne jettı. Ol küresuge daiyn boldy",- deidı qūqyq qorǧauşy.
Adamdar öz qūqyqtary üşın küresuge, jaǧdaiyŋdy moiyndatyp, sotqa jetuge, ädılettılıkke qol jetkızuge bolatyndyǧyn tüsıne bastady.
"Barlyǧymyz üşın maŋyzdy tüsınık paida boldy: bızdıŋ dauysymyz maŋyzdy, qūqyǧymyz bırınşı kezekte, ekınşıden, olardy būzuǧa eşkımnıŋ qūqyǧy joq, al būzǧandar jazalanady dep sene bastadyq",- dep qorytyndylady Aitbek Amangeldı.
