Şymkent qalasyndaǧy J.Şanin atyndaǧy akademiialyq qazaq drama teatrynyŋ tarihy 1929 jyldan bastalatyny arhivtık qūjattar arqyly tolyq däleldendı. Osyǧan orai teatr biyl özınıŋ 95 jyldyq mereitoiyn atap ötedı.
Būl jönınde Öŋırlık kommunikasiialar qyzmetı alaŋynda "J.Şanin atyndaǧy Şymkent qalalyq akademiialyq qazaq drama teatrynyŋ 95 jyldyǧy" taqyrybynda döŋgelek üstelde aityldy.
Döŋgelek üstelge – Qazaqstan jazuşylar odaǧynyŋ Şymkent qalasy ökıldıgınıŋ basşysy Mombek Äbdäkımūly, belgılı jurnalist, Türkıstan oblystyq mäslihatynyŋ deputaty Ǧalymjan Elşıbai, J.Şanin teatrynyŋ ädebiet bölımınıŋ meŋgeruşısı Saia Qasymbek, teatrdyŋ körkemdık jetekşısı Sūltan Oŋǧarūly, sonymen qatar teatr ūjymy qatysty.
Alqaly jiyndy qala äkımınıŋ orynbasary Särsen Qūranbek aşyp, teatrdyŋ tarihy jaiynda tyŋ derekter keltırdı.
– Būǧan deiın öner ordasynyŋ tarihy 1934 jyldan bastalady dep esepteletın edı. Alaida, Oŋtüstık Qazaqstan oblystyq atqaru komitetı töralqasynyŋ 1934 jylǧy 19 qaraşadaǧy «Qazaq ūlttyq teatry turaly» qaulysynda «jūmys ıstep tūrǧan qazaq teatrynyŋ äleuetın küşeituge dereu kırısu» jönınde nūsqau berılgen. Būl teatrdyŋ tarihy 1934 jyldan emes, odan ärıden bastalatynyn körsetedı. Arhivten Qyzylordadaǧy Qazaq memlekettık teatrynyŋ (qazırgı M.Äuezov atyndaǧy Qazaq ūlttyq akademiialyq drama teatry) saiasi aǧartu jönındegı bas komitet müşelerı jinalysynyŋ 1927 jylǧy 16 qazandaǧy hattamasy alyndy. Onda sol teatrdyŋ direktory J.Şanin teatr rejisserlerınıŋ tapşy ekenı jönınde aita kelıp «Qazaqstanda rejisser bolatyn tek Aimauytov qana bar, odan basqa rejisser bolatyndai eşkım joq» dep atap körsetken. Al, J.Aimauytov 1926-1929 jyldary aralyǧynda Şymkentte ornalasqan Syrdariia okrugtık qazaq pedagogikalyq tehnikumynda qyzmet atqarǧan. Demek, J.Aimauytovtyŋ sol jyldary Şymkentte teatr ısın damytumen ainalysqany anyq, – dedı Särsen Abaiūly.
Döŋgelek üstelde söz alǧan basqa qatysuşylar da būl derekterdı rastap, teatrdyŋ tarihy tereŋde ekendıgın aitty.
Arhivtık qūjattar atalǧan tehnikumda muzykalyq-dramalyq üiırme bolǧanyn, onda şäkırtter körkem oqu, pesalardy taldau, grim, gimnastika, plastika sekıldı teatrǧa tıkelei qatysty pänderdı oqyǧanyn, būl üiırme 1927-1929 jyldar aralyǧynda jyl saiyn 8-9 qoiylymdy sahnalaǧanyn körsetedı. Oǧan qosa 1929 jyldyŋ 28 qyrküiegınde bekıtılgen «Şymkent qalalyq qazaq drama teatrynyŋ sahnasyn jabdyqtau boiynşa materialdyq-şaruaşylyq şyǧyndar jönındegı aldyn ala smeta» dep atalatyn qūjatta teatrdyŋ sahnasyn jabdyqtauǧa 7 589 rubl aqşa bölıngenı jazylǧan.
Atalǧan arhivtık qūjattar men tarihi derekter J.Şanin atyndaǧy akademiialyq qazaq drama teatrynyŋ 1929 jyly aşylǧanyn tolyq däleldedı. Ärı būl teatr 1929 jyly joq jerden paida bola salmaǧan. Körnektı jazuşy, dramaturg J.Aimauytov drama üiırmesın aşyp, käsıbi teatr mamandaryn oqytyp-daiyndap, Şymkentte qazaq ūlttyq teatrynyŋ aşyluyna ülken eŋbek sıŋırgen.
Sondai-aq, söz alǧan teatrdyŋ körkemdık jetekşısı Sūltan Oŋǧarūly aldaǧy josparlarymen bölıstı. Teatrǧa jaŋa bır serpılıs, tyŋ ideialar men jaŋaşyldyq qosu maqsatynda T.Jürgenov atyndaǧy Qazaq ūlttyq öner akademiiasynan 19 student täjıribelerın şyŋdauǧa kelgen.
Aita keteiık, J.Şanin atyndaǧy akademiialyq qazaq drama teatrynyŋ 95 jyldyq mereitoiynyŋ aiasynda biyl qaraşa aiynda Ortalyq Aziia teatrlarynyŋ IH festivalı Şymkent qalasynda ūiymdastyrylady.
Alqaly jiyndy qala äkımınıŋ orynbasary Särsen Qūranbek aşyp, teatrdyŋ tarihy jaiynda tyŋ derekter keltırdı.
– Būǧan deiın öner ordasynyŋ tarihy 1934 jyldan bastalady dep esepteletın edı. Alaida, Oŋtüstık Qazaqstan oblystyq atqaru komitetı töralqasynyŋ 1934 jylǧy 19 qaraşadaǧy «Qazaq ūlttyq teatry turaly» qaulysynda «jūmys ıstep tūrǧan qazaq teatrynyŋ äleuetın küşeituge dereu kırısu» jönınde nūsqau berılgen. Būl teatrdyŋ tarihy 1934 jyldan emes, odan ärıden bastalatynyn körsetedı. Arhivten Qyzylordadaǧy Qazaq memlekettık teatrynyŋ (qazırgı M.Äuezov atyndaǧy Qazaq ūlttyq akademiialyq drama teatry) saiasi aǧartu jönındegı bas komitet müşelerı jinalysynyŋ 1927 jylǧy 16 qazandaǧy hattamasy alyndy. Onda sol teatrdyŋ direktory J.Şanin teatr rejisserlerınıŋ tapşy ekenı jönınde aita kelıp «Qazaqstanda rejisser bolatyn tek Aimauytov qana bar, odan basqa rejisser bolatyndai eşkım joq» dep atap körsetken. Al, J.Aimauytov 1926-1929 jyldary aralyǧynda Şymkentte ornalasqan Syrdariia okrugtık qazaq pedagogikalyq tehnikumynda qyzmet atqarǧan. Demek, J.Aimauytovtyŋ sol jyldary Şymkentte teatr ısın damytumen ainalysqany anyq, – dedı Särsen Abaiūly.
Döŋgelek üstelde söz alǧan basqa qatysuşylar da būl derekterdı rastap, teatrdyŋ tarihy tereŋde ekendıgın aitty.
Arhivtık qūjattar atalǧan tehnikumda muzykalyq-dramalyq üiırme bolǧanyn, onda şäkırtter körkem oqu, pesalardy taldau, grim, gimnastika, plastika sekıldı teatrǧa tıkelei qatysty pänderdı oqyǧanyn, būl üiırme 1927-1929 jyldar aralyǧynda jyl saiyn 8-9 qoiylymdy sahnalaǧanyn körsetedı. Oǧan qosa 1929 jyldyŋ 28 qyrküiegınde bekıtılgen «Şymkent qalalyq qazaq drama teatrynyŋ sahnasyn jabdyqtau boiynşa materialdyq-şaruaşylyq şyǧyndar jönındegı aldyn ala smeta» dep atalatyn qūjatta teatrdyŋ sahnasyn jabdyqtauǧa 7 589 rubl aqşa bölıngenı jazylǧan.
Atalǧan arhivtık qūjattar men tarihi derekter J.Şanin atyndaǧy akademiialyq qazaq drama teatrynyŋ 1929 jyly aşylǧanyn tolyq däleldedı. Ärı būl teatr 1929 jyly joq jerden paida bola salmaǧan. Körnektı jazuşy, dramaturg J.Aimauytov drama üiırmesın aşyp, käsıbi teatr mamandaryn oqytyp-daiyndap, Şymkentte qazaq ūlttyq teatrynyŋ aşyluyna ülken eŋbek sıŋırgen.
Sondai-aq, söz alǧan teatrdyŋ körkemdık jetekşısı Sūltan Oŋǧarūly aldaǧy josparlarymen bölıstı. Teatrǧa jaŋa bır serpılıs, tyŋ ideialar men jaŋaşyldyq qosu maqsatynda T.Jürgenov atyndaǧy Qazaq ūlttyq öner akademiiasynan 19 student täjıribelerın şyŋdauǧa kelgen.
Aita keteiık, J.Şanin atyndaǧy akademiialyq qazaq drama teatrynyŋ 95 jyldyq mereitoiynyŋ aiasynda biyl qaraşa aiynda Ortalyq Aziia teatrlarynyŋ IH festivalı Şymkent qalasynda ūiymdastyrylady.
