Ūstaz - mektep jüregı

Mūǧalım-bılım aluşylardyŋ tabysynyŋ kıltı. Körnektı qazaq pedagog-aǧartuşysy Y. Altynsarin mūǧalımnıŋ rölın joǧary baǧalap: "Jaqsy mūǧalım bärınnen de artyq, öitkenı mūǧalım-mekteptıŋ jüregı" dep jazǧan.  Pedagog jäne gumanitarlyq pedagogikanyŋ negızın qalauşy Ş. A. Amonaşvili "mektep - ǧimarat, partalar, oryndyqtar men oqu bölmelerı emes, mektep-mūǧalım", - dep mūǧalımnıŋ kez-kelgen tūlǧanyŋ bırtūtas qalyptasuyndaǧy taptyrmas rölın atap körsettı. Kez-kelgen qoǧamda erekşe qūndylyǧy bar jäne olar ärdaiym sūranysqa ie bolatyn mamandyqtar bar. Sondyqtan olarǧa kez kelgen uaqytta memleket joǧary köŋıl bölıp, belsendı qoldau körsetıluı tiıs. Olardyŋ bırı-pedagogika. Mūǧalımnıŋ, oqytuşynyŋ, tälımgerdıŋ jūmysy neǧūrlym tiımdı bolsa, elde bılımdı jäne qūzyrettı adamdar soǧūrlym köp bolsa, soǧūrlym ol tabysty jäne bäsekege qabılettı bolady. Būl käsıptı öskeleŋ ūrpaq ökılderı arasynda tanymal etu, olardyŋ köz aldynda onyŋ tartymdylyq därejesın arttyru qajet. Olar mektep oquşylary arasyndaǧy käsıptık baǧdar beru jūmysyna, mamandar daiarlauǧa memlekettık bılım beru tapsyrysyn qalyptastyruǧa, tabystardy arttyruǧa jäne jalpy pedagogtardyŋ ömır süru jaǧdailaryn jaqsartuǧa qatysty (bızdıŋ pragmatikalyq däuırımızde "ömırdı oilastyratyn" jastar üşın bolaşaqta materialdyq jospardyŋ qandai perspektivalary kütıp tūrǧanyn bılu öte maŋyzdy), olarǧa qoǧam tarapynan közqaras. Qazaqstanda mūndai şaralardy ıske asyrudyŋ eŋ belsendı kezeŋı soŋǧy bes jylda boldy. Bügıngı taŋda, eŋ aldymen, mūǧalım mamandyǧynyŋ paidasyna taŋdau jasaityn talapkerlerdıŋ "sapasynda" körınıs tapqan sözsız oŋ dinamika turaly aituǧa bolady. Degenmen, bügıngı taŋda mūǧalım jäne tälımger mamandyǧy jastar arasynda sūranysqa ärdaiym sūranysqa ie bola bermeidı. Mūnyŋ sebebı - tömen jalaqy. Elımızdıŋ keibır aimaqtarynda bılıktı mūǧalımder men tälımgerlerdıŋ tapşylyǧy baiqalady. Būnyŋ saldarynan elımızdıŋ bılım beru jüiesınde ülken problemalar tuyndauy mümkın Jürgızılgen zertteuler mūǧalımderdıŋ oqytu sapasy men käsıbilıgı mekteptegı eŋ maŋyzdy bolyp tabylatyndyǧyn bırneşe ret däleldedı. Bılım aluşylardyŋ bılımın, daǧdylary men daǧdylaryn damytu men taratu prosesınıŋ negızgı faktory bolyp tabylatyn mūǧalım. Adamnyŋ mamandyq taŋdauyna jeke jäne syrtqy faktorlar äser etedı. Mansapty sanaly türde taŋdauǧa motivasiia jäne olardyŋ qajettılıkterın, müddelerın, mümkındıkterın tüsınu, daǧdylar men qūndylyqtardy anyqtap, nelıkten ol mamandyqty taŋdap jatqandyǧyŋyzdy tüsınu öte maŋyzdy. Äsırese mūǧalımder üşın. Öitkenı, bolaşaq ūrpaq qalyptastyruda mūǧalımder şeşuşı röl atqarady. Qazırgı qoǧamda ūstaz mamandyǧy tūlǧanyŋ qalyptasuy men damuynda maŋyzdy röl atqarady. Alaida, onyŋ maŋyzdylyǧyna qaramastan, būl mamandyq pen ataq ärqaşan jetkılıktı türde moiyndalyp, tanymal bola bermeidı. Pedagog mamandyǧy şäkırtterge bılım beruge ǧana mümkındık berıp qoimaidy, sonymen qatar jas ūrpaqty tärbieleu, önerge üiretu täuelsız, şyǧarmaşylyq, syni oilau jäne äleumettık jauapkerşılık qabıletterın aşuǧa kömektesedı. Ūstazdar jastardyŋ ideialary men qūndylyqtaryn qalyptastyru, damuyna jaǧdai jasau jäne är balanyŋ intellektualdyq jäne emosionaldyq äleuetı arttyruǧa yqpal etedı. Jastardyŋ bolaşaǧyna baǧyt-baǧdar berıp otyrǧan ūstazdardyŋ qoǧamǧa qosqan ülesı ölşeusız. Bügıngı ūrpaq el bolaşaǧyn aiqyndaidy. Būl käsıptı öskeleŋ ūrpaq ökılderı arasynda tanymal etu, olardyŋ köz aldynda onyŋ tartymdylyq därejesın arttyru qajettılıgı tuyndaidy. Būl öz kezegınde barlyq şaralar keşenın jüzege asyrudy bıldıredı. Olar mektep oquşylary arasyndaǧy käsıptık baǧdar beru jūmysyna, mamandar daiarlauǧa memlekettık bılım beru tapsyrysyn qalyptastyruǧa, tabystardy arttyruǧa jäne jalpy pedagogtardyŋ ömır süru jaǧdailaryn jaqsartuǧa qatysty (bızdıŋ pragmatikalyq däuırımızde "ömırdı oilastyratyn" jastar üşın bolaşaqta materialdyq jospardyŋ qandai perspektivalary kütıp tūrǧanyn bılu öte maŋyzdy), olarǧa qoǧam tarapynan közqaras. Qazaqstanda mūndai şaralardy ıske asyrudyŋ eŋ belsendı kezeŋı soŋǧy bes jylda boldy. Bügıngı taŋda, eŋ aldymen, mūǧalım mamandyǧynyŋ paidasyna taŋdau jasaityn talapkerlerdıŋ "sapasynda" körınıs tapqan sözsız oŋ dinamika turaly aituǧa bolady. Qortyndylai kele, halyqaralyq täjıribelık taldau körsetkendei, eger mūǧalım bolǧysy keletın eŋ jaqsy ümıtkerler pedagogikalyq mamandyqty taŋdasa, onda būl bılım beru jüiesınıŋ jetıstıgıne kepıldık beredı. Sondyqtan da mektepke kezdeisoq adamdar kelmeuı kerek.