Demokratiia tūrǧysynan alsaq, referendum – halyqpen sanasudyŋ eŋ biık körınısı. Mūndai pıkırdı beldı özbekstandyq saiasattanuşy, «Bılım keruenı» memlekettık emes ǧylymi bılım beru mekemesınıŋ direktory Farhod Tolipov bıldırdı, dep habarlaidy Kazinform agenttıgınıŋ Taşkenttegı menşıktı tılşısı Älihan Asqar.
Farhod Tolipov atap ötkendei, tek AES emes, jalpy kez kelgen öŋırde boi köteretın öndırıstık nysan sol aimaqtyŋ damuyna sözsız yqpal etedı. Būl rette ūsynysqa bırjaqty qarauǧa bolmaidy, iaǧni ideia tolyq zerdelenıp, aq-qarasy ädıl sarapqa salynǧany jön.
«Eger qazırgı taŋda aitylyp jürgen atom elektr stansiialarynyŋ qauıpsızdıgıne qatysty pıkırlerdı eskermei, mäselege bırjaqty qarasaq, onda ol da halyqtyŋ ömırın jaqsartuǧa äser etetının köruge bolady. Öitkenı, bırınşı kezekte AES - elektr energiiasymen qamtamasyz etuge baǧyttalǧan joba. Tiısınşe, ol sol oblystaǧy nemese özge de öŋırlerdegı memlekettık nysandardy, jeke sektordy jaryqpen qamtamasyz etedı. Degenmen būl rette AES qūrylysyna bırjaqty baǧa beruge bolmaidy. Sebebı, ol - öte maŋyzdy strategiialyq nysan. Sondyqtan onyŋ paidasymen qatar, özge de erekşelıkterın tolyq eskerıp baryp şeşım qabyldau oryndy bolmaq», - dep pıkır qosty saiasattanu ǧylymdarynyŋ kandidaty.
Onyŋ paiymdauynşa, AES salynatyn öŋırdıŋ barlyq erekşelıkterı eskerıluı tiıs. Öitkenı, älem elderınde boi köterıp jatqan energobloktardyŋ barlyǧy tek bır ǧana tehnologiiamen salynbaidy. Sondyqtan AES-tı aimaqtyŋ geografiialyq, gidrologiialyq jäne seismologiialyq jaǧdaiyna beiımdep qūru qaǧidasy bırınşı orynda boluy qajet.
«Är AES salynǧan nemese salynatyn elıne, jerıne bailanysty erekşelenedı. Atom energetikasy salasynda ılgerı damyǧan AQŞ, Fransiia, Qytai jäne Japoniia siiaqty elderde boi kötergen AES-ter sol memlekettıŋ klimatyna, boluy mümkın qauıp-qaterıne beiımdelgen. Būl rette jüielengen bır ǧana tehnologiia bar dep aitu qiyn. Mäselen, bızdıŋ öŋırde jer sılkınısterı bolyp tūrady, sondai-aq su tapşylyǧy baiqalady. Būlardyŋ barlyǧy AES-tıŋ qūrylysy turaly ideiany talqylau kezınde jan-jaqty eskerıluı tiıs», - deidı Farhod Tolipov.
Osy oraida sarapşynyŋ oiy AES halyq üşın salynatynyn eskere otyryp, onyŋ barlyq tehnologiialyq prosesı tūrǧyndarǧa aşyq ärı şynaiy faktımen tüsındırıluı kerek degenge saiady.
«AES-tıŋ qūrylysyna qatysty keibır sūraqtar jabyq küiınde qalyp qoiady. Būl nysan halyq igılıgı üşın salynatyn bolǧandyqtan, bız onyŋ paidasy men terıs tūstaryn jäne jalpy atom energiiasynyŋ bolaşaǧynan tolyq habardar boluymyz tiıs. Atap aitqanda, tūrǧyndar atom elektr stansiiasynyŋ qūrylysynan bastap, tehnologiialyq prosesıne deiıngı aqparattarmen qamtamasyz etıluı qajet», - degen pıkırde sarapşy.
Sondai-aq, Farhod Tolipov Qazaqstanda ötetın AES qūrylysy jönındegı referendumǧa qatysty pıkır bıldırdı. Ol atap ötkendei, strategiialyq maŋyzdy nysannyŋ qūrylysyna qatysty sūraqty halyqpen aqyldasyp şeşken oryndy bastama. Degenmen oǧan deiın aşyq ärı ädıl talqylau ötuı kerek, säikesınşe tūrǧyndardyŋ oiynda AES turaly tüsınık qalyptasady.
«Demokratiia tūrǧysynan alsaq, referendum – halyq pıkırımen sanasudyŋ eŋ biık körınısı. AES qūrylysy referendumǧa şyǧaruǧa tūrarlyq mäsele. Ūlttyq deŋgeide būdan da maŋyzdy sūraqtar jiı kezdese bermeidı dep esepteimın. Menıŋ oiymşa, halyq sanasymen ūǧynyp, jüielı saraptap baryp dauys beredı. Keibır kezderde azamattar köterılıp otyrǧan sūraqtyŋ baiybyna barmai, taŋdau jasap jatady. Sondyqtan referendumǧa deiın aşyq talqylaular ötıp, bılıktı mamandardyŋ pıkırlerı eskerıluı tiıs. Osynyŋ nätijesınde halyqta AES turaly tüsınık qalyptasady», - dep tüiındedı Farhod Tolipov.
