Aqtöbede vahhabilık äkesınıŋ nūsqauymen segız ret küieuge şyqqan äiel meşıtterde neke jasynyŋ taqyrybyn köterudı sūrady, dep habarlaidy «Fergana».
Şariǧat boiynşa qoiylǧan Rabiia esımımen atauyn sūraǧan aimaq tūrǧynynyŋ barlyq segız nekesı de «mahabbatpen emes, äkesınıŋ qalauymen» bolǧan. «Namaz oqyǧanmen, ol bärın tura tüsınedı. Teologtar mūndai adamdardy problemalyq topqa jatqyzady », - deidı äiel.
Onyŋ aituynşa, islamdyq normalar boiynşa eresek qyzdyŋ etekkırı kelgen künnen bastap küieuge tiiu kerek dep eseptegen äkesı qyzyna «ol islamnyŋ erejelerın būzbaitynyn» däleldep, tez arada küieuge şyǧu kerek dep şeştı. Nätijesınde äkesı özınıŋ jamaǧatymen kezdeskende «qyzyn ärtürlı jastaǧy boidaqtarǧa belsendı türde ūsyna bastaǧan».
«Äkemnıŋ aituynşa men kärı qyz ekenmın. 2004 jyly mektep bıtıre salyp küieuge tidım. Neke AHAJ-da tırkelmegen, men kämeletke tolmaǧanmyn. Barlyǧy islam erejelerıne sai öttı. Menıŋ kelısımımdı eşkım sūraǧan joq. Nekenıŋ ne ekenın bılmedım. Küieuım ekeumız ūzaq ömır sürmedık, ol maǧan talaq berdı (ajyrasu). Men oǧan jaqyndaudan qorqatynmyn, ony müldem jaqsy körmedım », - deidı aqtöbelık .
Osydan keiın qyz ata-anasynyŋ üiıne oraldy, bıraq äkesı köp ūzamai taǧy da jaŋa küieu bala ızdei bastady. «Qalyŋdyqqa» osy äuletpen jaqyn aralasatyn adamdar «jalǧyz bolu ülken künä» dep aita bastaǧan.
Nätijesınde, 2017 jylǧa deiın äiel taǧy jetı ret üilendı, tört balany düniege äkeldı. Qazır küieuı joq, ajyrasqan. Onyŋ būrynǧy küieulerı resmi jūmys ıstemegen, Räbiiaǧa üiden tys jüruge rūqsat etılmegen jäne materialdyq tūrǧydan az qamtamasyz etılgen.
«Bızdıŋ audanǧa Aqtöbeden psihologtar, teologtar kele bastady. Sodan keiın bızdı jinalystarǧa şaqyrdy. Menıŋ barlyq kümänıme jauap alu üşın bır därıs jetkılıktı boldy - men jäne menıŋ otbasym, tıptı äkem de islamda köp närsenı tüsınbegen eken », - deidı äiel.
Sodan keiın, - deidı Rabiia, «men özımmen ülken jūmys jasadym».
«Men qazaq äiel teologtarynyŋ därısterın tyŋdadym. Audanǧa teologtar kelgende olarmen bolatyn kezdesulerdı jıbermei baratynmyn. Men olardyŋ telefondaryn jazyp aldym, kez-kelgen tüsınıksız sūraq üşın men olarǧa nemese jergılıktı meşıt qyzmetkerlerıne jügınemın. Äkem de özgerıp jatyr. Kem degende, ol menıŋ bolaşaq jarymnyŋ özıne ǧana emes, maǧan da jauap beruı kerek ekenın tüsındı, eger men jalǧyz bolsam, onda būl künä emes », - deidı 31 jastaǧy äie. Äkesıne degen ökpe-renışınıŋ älı de bar ekenın jasyrmady.
Ol aimaqtaǧy bes äieldı bıletının aitty, olar da özı siiaqty äkelerınıŋ erkımen erte üilengen jäne bırneşe ret.
«Olardyŋ äkelerı qyzdaryna küieuge şyǧu, olardan tezırek qūtylu ideiasyn ūstanǧan. Otbasy kedei bolǧandyqtan emes, öitkenı olar künäkar dep boljanady. Būl qorşaǧan ortaǧa degen közqaras edı. Sol sebeptı olarǧa qysym boldy », - dep tüsındıredı ol.
Osyǧan bailanysty Rabia meşıtterde imamdardyŋ jetılu jäne neke jasy taqyrybynda - jeke qabyldaularda emes, köpşılık aldynda jäne köp söilegenın qalaidy.
Al qalalyq meşıtter būl mäselenıŋ özektılıgın moiyndap, neke taqyryby jamaǧatpen kezdesulerde ünemı köterılıp tūratyndyǧyn atap öttı.
«Bız ärtürlı taqyryptardy köteremız. Mäselen, ötken jūmada uaǧyz jemqorlyqtyŋ ziiany turaly boldy. Sonymen qatar, kündelıktı namazdan keiın bız qoǧamdaǧy özektı mäselelerdı negızge alamyz jäne Qūran men Sünnettı negızge alyp därıster oqimyz », - dedı Aqtöbe qalasynyŋ bas imamy Amantai Sadiev.
Kämeletke tolmaǧan qyzdardyŋ köp küieuge tiiu mäselesı boiynşa dın qyzmetkerı bır ǧana jaǧdaidy eske tüsırdı.
«Būl oqiǧa osydan ekı jyl būryn, kezdesuge qatysuşylardyŋ bırı nekenıŋ jasy turaly sūraǧan kezde boldy», - dedı Sadiev. Onyŋ aituynşa, eger şariǧat boiynşa qaraityn bolsaq, onda qyzdar 12 jasta da, 14 jasta da küieuge şyǧa alady. Alaida ol «jetılu» kezeŋımen kämelet jasyn şatastyrmauǧa şaqyrdy.
«Şariǧatta qyzdardyŋ islam standarttary boiynşa kämeletke tolǧannan keiın şūǧyl türde küieuge şyǧuy turaly eşteŋe jazylǧan emes. Äŋgıme tek namaz ben oraza turaly. Al şariǧattaǧy küieuge şyǧu turaly äŋgımege oralsaq, aldymen qyz ösuı kerek delıngen. Iаǧni, ol fizikalyq tūrǧydan ǧana emes, ana boluǧa psihologiialyq tūrǧydan daiyn bolǧan kezde, bız ony äiel retınde qalyptastyru turaly, jynys müşelerı jäne t.b. turaly söilesemız », - dedı Aqtöbe qalasynyŋ bas imamy.
Ol sondai-aq 9 jasynda Mūhammed paiǧambarǧa Aişany küieuge bergenı turaly mysal keltıre otyryp, uaǧyz aitatyn«sauatşylardyŋ» süiıktı taktikasyna toqtaldy.
«Bıraq būl jerde neke turaly emes, kelısım turaly boldy! Keibıreuler mūny tüsınbeidı jäne tüsınse de būrmalaidy», - dedı imam. Ol sondai-aq būl taqyrypta « kez-kelgen telebaǧdarlamada osy taqyrypta söileuge de qarsy emespın »dedı.
Audarǧan "Adyrna" ūlttyq portaly
