Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev qoǧam dertıne ainalǧan osy qaterlı ındetke, iaǧni esırtkıge qarsy küres jürgızu qajet ekenın bırneşe ret aitqan bolatyn. Atap aitqanda, Atyrauda ötken Ūlttyq qūryltai otyrysynda Prezident esırtkı öndıretın adamdardyŋ jazasyn barynşa qataitu mındetın qoiyp, olardyŋ äreketın asa auyr qylmystarǧa teŋestırdı.
Mäjılıs Spikerı, «AMANAT» partiiasynyŋ Töraǧasy Erlan Qoşanov atap ötkendei, osy maqsatta esırtkı ainalymyna qarsy ıs-qimyl boiynşa tüzetuler äzırlenıp, ol bırınşı oqylymda qabyldandy. Atap aitqanda, esırtkı qylmysynyŋ, äsırese esırtkı öndıruşıler men «narkobarondardyŋ» jazasyn qataŋdatu ūsynylady. Būl rette, Memleket basşysy ädıl atap ötkendei, ırı esırtkı qylmyskerlerı men ūsaq zakladchikterge bırdei közqaras tanytuǧa jol berılmeidı. Bügınde esırtkı qylmysy üşın sottalǧan 4 myŋnan astam adamnyŋ 1300-ge juyǧy zakladchikter sanalady. Sondyqtan Mäjılıs Spikerı alǧaş ret qylmys jasaǧan esırtkı kurerlerınıŋ jazasyn jeŋıldetu mümkındıgın qarastyrudy ūsyndy.
«Olardyŋ arasynda jasöspırım balalar, qarjy qyspaǧyna ılıkken jastar köp. Atalǧandardyŋ aldy 10 jyldan astam bas bostandyǧynan aiyrylyp otyr. Şyntuaitynda, olardy osy zaŋsyz ıske tartqan esırtkı öndıruşıler men zakladchik-jetkızuşılerdıŋ jazasy para-par emes. Sondyqtan Memleket basşysy aitqandai, olardyŋ ärqaisysyn bölek qarap, jazalarynyŋ deŋgeiın zaŋ jobasynyŋ ekınşı oqylymyna deiın qarastyru qajet. Būl rette esırtkınıŋ zaŋsyz ainalymyna qatysy bar qūqyq qorǧauşylardy narkobarondarǧa teŋestırudı jäne olarǧa ömır boiy bas bostandyǧynan aiyruǧa deiın eŋ auyr jaza qoldanudy ūsynamyz», – dedı ol.
Mäjılıs Spikerı bügınde Qazaqstan esırtkını zaŋsyz tūtynu deŋgeiı joǧary elderdıŋ qataryna kıretının aitty. Jyl basynan berı 1 tonnadan astam «sintetika» tärkılendı. Būl byltyrǧy säikes kezeŋmen salystyrǧanda 56%-ǧa artyq.
«AMANAT» partiiasynyŋ Töraǧasy esırtkı qylmyskerlerı jaŋa aqparattyq tehnologiialardy belsendı qoldanatynyna nazar audaryp, kiberbaqylau jüiesın küşeitu mäselesı asa maŋyzdy ekenıne nazar audardy. Sonymen qatar, halyq arasynda, äsırese jastar arasynda tüsındıru jūmysy aitarlyqtai «aqsap» tūr.
«Jas azamattar jeŋıl jolmen aqşa tabudy oilap, taǧdyryna balta şabady. Olar esırtkı taratqany, «zakladka» jasyrǧany üşın 10 jyl merzımge bas bostandyǧynan aiyrylu qaupı bar ekenın bılmei, bas bostandyǧynan aiyru oryndaryna tüsedı. Ötken apta basynda «Zakladka» derektı filmı jaryqqa şyqty. Ony osy uaqyt aralyǧynda milliondaǧan adam tamaşalady. Mūndai filmder mektepterde, kolledjderde jäne universitetterde körsetılıp, esırtkınıŋ qaupın eskertu kerek. Mektepten ünemdegender türme tūrǧyzady dep beker aitylmaǧan. Bütındei bır ūrpaqtyŋ şyŋyrauǧa qūlauyna jol beruge bolmaidy», – dedı Erlan Qoşanov.
Öz kezegınde, Mäjılıs deputaty, «AMANAT» fraksiiasynyŋ müşesı Snejanna İmaşeva esırtkı, psihotroptyq zattar men prekursorlardyŋ zaŋsyz ainalymyna qarsy ıs-qimyl mäselelerı boiynşa zaŋ jobasynda atqarylǧan jūmystarǧa toqtaldy. Halyq qalaulylary 50-ge juyq tüzetuler engızdı, qūjat sarapşylarmen, ÜEŪ ökılderımen jäne Mäjılıs janyndaǧy Qoǧamdyq palata müşelerımen keŋınen talqylandy.
«Bız Qylmystyq kodekske esırtkı qūraldaryn, psihotroptyq zattardy, olardyŋ analogtaryn zaŋsyz öndıru, prekursorlardyŋ zaŋsyz ainalymy jäne özge de äreketter üşın jauapkerşılıktı küşeitudı közdeitın bırqatar özgerıstı tūjyrymdamalyq türde maqūldadyq. Būl rette, qoǧamdyq emes oryndarda esırtkı qūraldaryn medisinalyq tūrǧydan tys paidalanuǧa tyiym salu belgılendı. Zaŋ jobasyn qabyldau naşaqorlyqqa, jalpy esırtkı biznesıne memlekettık jäne qoǧamdyq qarsy ıs-qimyl jüiesın jetıldıruge mümkındık beredı», – dedı ol.
Fraksiia jiynynda Işkı ıster ministrı Erjan Sädenov jyl basynan berı 3,5 myŋ esırtkı qylmysy tırkelgenın aitty. Ministrdıŋ sözınşe, sintetikalyq esırtkılerdıŋ taralu körsetkışı artyp keledı. Eger 5 jyl būryn zaŋsyz ainalymnan 10 kilo sintetika tärkılense, biyl būl körsetkış 1,3 tonnaǧa jettı. Mūndai esırtkıler köbıne internet arqyly satylady. Sondyqtan tärtıp saqşylary saittar men Telegram-arnalardaǧy jarnamalardy būǧattau üşın «Kiberbaqylau» jüiesın qoldanuda.
Ūlttyq qūryltai müşesı, advokat Aiman Omarova ırı esırtkı öndıruşıler men deldaldarǧa taǧaiyndalatyn jazanyŋ teŋdei boluy maŋyzdy ekenın atap öttı. Onyŋ aituynşa, qazır zaŋnamany äleumettık ädılettılık qaǧidattaryna säikestendıru qajet. Sonymen qatar ol qazırgı tüzetu jüiesınıŋ tiımdılıgıne qatysty mäsele qozǧap, onyŋ qylmyskerlerdı qoǧamnan oqşaulaumen ǧana şektelıp, olardy tärbieleuge tym az yqpal etetının atap öttı.
Ükımet jäne qūqyq qorǧau organdarynyŋ ökılderı deputattarmen bırge esırtkıge qarsy küres salasyndaǧy özektı mäselelerdı şeşuge arnalǧan zaŋ jobasynda qarastyrylǧan täsılder men naqty normalardy talqylady. Olardyŋ ışınde taqyryptyq äleumettık zertteuler jürgızu, kiberbaqylau jürgızu üşın jasandy intellekttı paidalanu, esırtkıge täueldılerdı oŋaltuǧa kömek körsetu jäne basqa da mäseleler bar.
Jiyndy qorytyndylai kele, Mäjılıs Töraǧasy Erlan Qoşanov barlyq ūsynys eskerılgen zaŋ jobasy Mäjılıstıŋ aldaǧy plenarlyq otyrysynda talqylanatynyn atap öttı.
