Baluan Şolaqtyŋ “jyǧyluy”

3316
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2015/08/3e7c43f0eda7029654cc30f8980973aa-960x500.jpg?token=358d99ecf59f6d382f70626f3d6fa4b7

Men paluandar, batyrlar turaly oqyǧandarymdy jinap jüremin. Oqyrmandarǧa “Tylsym dünie” gazetinde (12.06. 2006 jyl) jariialanǧan “Baluan Şolaqtyŋ märttigi” atty maqalany ūsynyp otyrmyn. “…Jetiqoŋyrda jer-jerge at şaptyrylyp habar berilgen ülken jiyn ötti. “Osy jiynǧa Jetiqoŋyr­dyŋ ataqty paluany Naiymbaimen küresuge Baluan Şolaq kelipti” degen daqpyrt el-eldi kezip ketken. Jetiqoŋyr­lyq Naiymbai asa kirpiiaz adam eken. Küreser aldynda oŋaşa otyryp bal aşyp alatyn bolǧan. Sirä, qūmalaq “qarsylasyŋdy jyǧasyŋ” degen yŋǧai körsetkende ǧana küreske tüsetin bolsa kerek. Al endi özi “men būl küreske şyqpaimyn” dep bezireiip otyryp alsa, bai-baǧlanyŋ da, Batyr Baianyŋ da, el jaqsylary da ölerdegi sözin aityp köndire almaidy eken.Osy Jetiqoŋyrda ötetin küreske Naiymbai paluan oqys minez körse­tedi. Küreske şyqpaitynyn jarysqa bir kün qalǧanda mälimdeidi. Jan-jaqqa sauyn aitylyp, el jinalyp qoiǧan. Älde Naiymbai ataǧy jer jaryp, qazaq dalasynan asyp, sonau Reseidiŋ Ombysy men Tomyna, Şelebisine jetip jatqan Baluan Şolaqtyŋ ataq-daŋqynan seskendi me, äiteuir, küreske şyqpai qoiady. “Naiymbai küreske şyqpasa şyqpasyn, Baluan Şolaqtyŋ ˜zi ortaǧa şyǧyp, boi k˜rset­sin”, – deidi Na­iym­baiǧa qatty renjigen halyq.

– Halaiyq, şulamaŋyzdar, ortaǧa Baluan Şolaq şyǧady, – dep habarlaidy toidy basqaryp jürgen jigit at üstinen. Sol zamatta şapanyn üstinen jelbegei jamylǧan t˜rtbaq, dembelşe kelgen Baluan Şolaq ortaǧa şyǧa kelip, oŋqolyn k˜terip, ekinşi qolymen keudesin basyp, basyn iedi. Toidy basqaryp jürgen jigit:

– Nūreke, şamaly küte tūryŋyz, el işi ǧoi. Mümkin taudai talaby bar jas­tar tabylyp qalar! Jas ta bolsa, sizdiŋ ataqty, jauyryny jerge timegen paluannyŋ belin ūstap körudiŋözi de märtebe ǧoi, – deidi. – Käne, orta­ǧa şyǧatyn kim bar? Kim jyqsa, soǧan säigülik jegilgen päueske bar! Qane, kim şyǧady?

– Oi, Baluan Şolaqqa qarsy kim şyǧady?! Jyqpaq tügili, oǧan qarsy keletin jigittiŋ jüreginiŋ tügi bar şyǧar?

Jiylǧan jūrt osylaişa dabyrlasyp, teŋizdei tolqyp bir sät tūryp qapty. Sonda köp işinen balaǧyn tü­rinip, eki büiirin taianyp, Bisary şyǧa kelipti: “Jyǧylsam jer köteredi. Qaita osyndaida Baluan Şolaq aǧamnyŋ belin ūstap qalaiyn”, – dep anadai jerde jymiyp tūrǧan Baluan Şolaqqa jaqyndai beredi. Ortaǧa şyqqan adam top jaryp şyǧatyndai paluan kisi emes. Şaǧyn deneli, basqadan ˜zgeşe bitimi joq jan bolatyn.

– Ei, myna Bisaryǧa ne joq? Qa­byr­ǧasy küirep, öleiin dep jürgen bolar.

– Eşkim şyqpaǧan soŋqaitsin? Jaŋa jyǧylsam jer köteredi dep ait­qan joq pa! El namysy üşin şyǧyp otyr ǧoi, – dep nöpir köp dabyrlasyp ketti. Tek Baluan Şolaqqolyn kötergende halyqqūlaqqa ūrǧan tanadai bolyp tez tynyştalǧan. Baluan Şolaqqolyn kötergen qalpy, qarsylasyna jaqyndap kelip, ornynan tik köterip alyp, arqasynan qaǧyp:

– Nietiŋe raqmet, bauyrym! Sen jyqtyŋ, men jyǧyldym! Bas bäige seniki! – depti. Jūrt alǧaşqy kezde tüsinbei aŋ-taŋ bolǧan. “Būǧan aŋtarylatyn eşnärse joq. Bisarynyŋ jürektiligine ataqty paluannnyŋ körsetken märttigi. Atasyna raqmet!” – deidi el jaqsylary.


 Mäken Uaqtegi, Töle bi auyly, Şu audany, Jambyl oblysy.

Pıkırler