Qazaq halqy būryn önerdı alalamaǧan, bölıp-jaryp jıktemegen. Bärın bırdei baǧalaǧan. Sportty da önerdıŋ töresı sanap, därıptegen. Sportty önerden bölıp tastap otyrǧan – myna zaman. Iаǧni ǧaryş pen atom zamany, kompiuter däuırı.
Baiaǧyda qazekem bır toilasa «otyz kün oiyn oinap, qyryq kün toiyn» jasaityn. Sonda tek än aityp, aitysumen şektelmeitın. Mūndai toi-tomalaqta jan-jaqtan aǧylǧan el baluandaryn beldestırıp, tūlparlaryn bäigege salyp, kökpar tartyp, märe-säre bolatyn. «Qyz quu», «audaryspaq», «teŋge ılu», «jamby atu» jäne taǧy da basqa ūlttyq sport türlerınıŋ qyzyǧyna batyp, toi-tomalaqtarynyŋ ajaryn aşa tüsetın. Al qas qaraiyp, keş batsa, «altybaqan» teuıp, «aqsüiek» oinap, boi sergıtetın. Toi-tomalaq tūrmaq, qazaqtyŋ as beru salty da bäigesız ötpeitın. Būl sözderımızge köneden jelısı üzılmegen halyq auyz ädebietı men onyŋ jazba nūsqalary dälel bola alady.
Sodan soŋ baluandar tek ortaǧa şyǧyp kürespei, törde otyryp ta küş synasatyn bolǧan. Mysaly, bır jaǧynda otyrǧan baluandy ekınşısı ornynan tūrmai-aq köterıp alyp, ekınşı jaǧyna otyrǧyza salatyn bolǧan. Qarsylasyn ornynan qozǧai almai, qara terge tüsetınderı de bolǧan.
Ūlttyq sportyn joǧary baǧalap, därıptei bılgen qazaq som bılektı baluandaryn kümıs kömei änşılerı men suyryp salma aqyndarynan tittei de kem sanamaityn. Baluandary äigılı änşılerımen jäne aitysker aqyndarymen bırge jüretın. Atbegılerı men şabandozdary da köpşılık nazarynan tys qalmaityn. Gastrolge şyqqan ärtısterdei olar da el aralap, toi-tomalaqtyŋ sänın keltırıp jüretın. Olar da toi-tomalaqty ūiymdastyruşy belsendılerdıŋ auzynan tüspeitın, közderınen tasa qalmaityn.
Keiıngı jyldary sport salasyndaǧylar da öner ielerınen qalyspai, şou- biznestı damytuda. Aluan türlı şou ūiymdastyryp, sporttyŋ da öner ekendıgın däleldeude. Mūndai şoular tıptı teledidardy jaulap aluda. Mysaly, mūz üstındegı mänerlep syrǧanauşylar şouy. Sporttyŋ osy türındegı nebır üzdıkter ırıktelınıp alynady da, olar körermender aldynda tartymdy etıp öner körsetuge (syrǧanap şyǧuǧa) tyrysady. Gimnastikalyq şoular da tamyryn jaiyp barady.
Al Olimpiada oiyndarynyŋ aşylu jäne jabylu saltanattaryn äserlı etıp ūiymdastyru jetılgen üstıne jetıle tüsude. Tıptı däuırlep bara jatqany sondai, mūndai ürdıs endı futbol men basqa da sport türlerıne jaiylyp barady. Älem chempionattarynyŋ, tıptı UEFA-nyŋ Chempiondar ligasy dodasynyŋ finaldyq oiyndary bastalmas būryn teatrlandyrylǧan qoiylymdar qoiu ädetke ainalyp kettı.
Sport önerden bölınıp qalyp edı, endı sport önerdı özıne tartyp jatqandai. Bolaşaqta öner ataulysyn özıne täueldı etıp qoisa da, taŋdanbaŋyz…
Bır anyq
Qazır sport önerden bölınıp qalyp, öz betınşe küneltude. Sportşylar būrynǧydai änşıler siiaqty halyq qoşemetıne ie bola almai keledı. Tek Olimpiada chempiony nemese älem chempiony bolyp közge tüskenderı ǧana halqyna qalauly, elıne eleulı tūlǧa bola alady. Bıle bılsek, sportta eren jetıstıkke jetu mülde oŋai emes. Tek naǧyz myqty ǧana sporttyŋ eŋ biık şyŋdaryn baǧyndyra alady. Mūnda tamyr-tanystyqtyŋ özı ondai biıkterge şyǧara almaidy. Tek qas şeberler men naǧyz myqtylar ǧana Olimpiada jüldegerı bola alady. Iаǧni sportta jūldyzdy qoldan jasau äste mümkın emes.
Nūrǧazy Sasaev, “Alaş ainasy”
