Qazaqstanda jürgızılgen zertteuler boiynşa, elımızdegı jastardyŋ şamamen 80%-y gadjetterdı künıne 5 saǧattan artyq qoldanady. Smartfondarǧa degen osyndai täueldılık äsırese jasöspırımder men jastar arasynda keŋınen taralǧan. Olardyŋ köpşılıgı äleumettık jelılerde, oiyndarda nemese türlı qosymşalarda uaqyttaryn ötkızedı. Būl, bır jaǧynan, tehnologiialyq jetıstıkterdıŋ igılıgı bolǧanymen, ekınşı jaǧynan, şekten tys qoldanylsa, qauıptı jaǧdaiǧa äkeledı.
Gadjetke täueldılıktıŋ belgılerı adam ömırınıŋ barlyq salasynda körınıs tabady. Eŋ aldymen, uaqytty tiımdı josparlau qabıletı joǧalady. Köp adamdar gadjetterdı qoldana otyryp, uaqyttyŋ qalai ötıp ketkenın baiqamai qalady. Äsırese, äleumettık jelılerde "5 minutqa ǧana kırıp şyǧamyn" degen oi bırneşe saǧatqa sozylyp ketedı. Būl uaqyttyŋ bosqa ketuıne ǧana emes, maŋyzdy ısterdıŋ keşıguıne, eŋbek önımdılıgınıŋ tömendeuıne jäne ömırdıŋ özge qyrlarynan qol üzuge äkeledı.
Densaulyqqa tigızer ziiany da orasan zor. Köp uaqyt smartfon nemese planşet aldynda otyru közdıŋ köru qabıletınıŋ naşarlauyna, moiyn men omyrtqa aurularyna, ūiqynyŋ būzyluyna sebep bolady. Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymynyŋ mälımetterı boiynşa, gadjetterdı şekten tys qoldanu ūiqysyzdyqtyŋ, küizelıstıŋ jäne mazasyzdyqtyŋ basty sebepterınıŋ bırı. Köptegen jastar smartfonǧa degen täueldılıktıŋ saldarynan tünde tolyqqandy ūiyqtamai, dene belsendılıgın azaityp jatady. Psihologiialyq tūrǧydan da gadjetterge täueldılık adamnyŋ äleumettık bailanystaryn şekteidı. Virtualdy älemge tereŋ enıp ketken jastar şynaiy qarym-qatynastardy ūmytyp, ainalasyndaǧy adamdarmen bailanys ornatu qabıletınen aiyryluy mümkın. Tehnologiialar bızdı bır-bırımızge jaqyndastyrǧandai körıngenımen, şynaiy ömırdegı qatynastardy älsıretıp, jalǧyzdyq sezımın küşeitedı.
Qazaqstanda būl mäselege qatysty şaralar endı-endı qolǧa alynyp jatyr. Ata-analar men mektepter balalardyŋ gadjetterge degen täueldılıgın qadaǧalap, olardy sanaly qoldanudy üiretu maŋyzdy. Jastardy sport, öner jäne basqa da paidaly ıs-şaralarǧa tartu arqyly olardyŋ smartfonǧa degen täueldılıgın azaituǧa bolady. Sonymen qatar, gadjetterdı qoldanudyŋ ziiany turaly aqparattyq kampaniialar ūiymdastyru qajet.
Gadjetterden bas tartu nemese şekteu – oŋai şarua emes, bıraq būl qadam är adamnyŋ densaulyǧy men ömır sapasyn jaqsartuǧa baǧyttalǧan. Gadjetterdı sanaly türde qoldanu arqyly uaqytty ünemdep, öz ömırımızdı tiımdı ärı tolyqqandy ötkızuge mümkındık bar.
Qazırgı tehnologiialyq zamanda gadjettersız ömır süru mümkın emes, bıraq olardyŋ şekteusız qoldanyluy densaulyq pen ömır sapasyna eleulı qauıp töndıredı. Sondyqtan gadjetterdı paidalanu mädenietın qalyptastyryp, özımızge jäne jaqyndarymyzǧa jauapkerşılıkpen qaraǧanymyz jön.
