Täueldılık — būl jeke adamnyŋ belgılı bır zatqa nemese äreketke fizikalyq jäne psihologiialyq tūrǧydan beiımdeluı, ol adamnyŋ ömır sapasyn naşarlatyp, densaulyqqa, äleumettık qatynastarǧa jäne jalpy ömırıne terıs äser etuı mümkın. Täueldılık köbınese ışımdıktıŋ, esırtkınıŋ, temekınıŋ nemese basqa da ziiandy ädetterdıŋ saldarynan paida bolady. Täueldılıktı emdeu keşendı täsıldı talap etedı, onyŋ ışınde psihologiialyq qoldau men psihoterapiia maŋyzdy röl atqarady.
Psihologiialyq qoldau jäne psihoterapiia degen ne?
Psihologiialyq qoldau — būl adamnyŋ emosiialyq jäne psihikalyq jai-küiın jaqsartuǧa, küizelıs pen qiyndyqtardy jeŋuge kömektesetın psihologiialyq prosester men ädısterdıŋ jiyntyǧy. Psihoterapiia bolsa, arnaiy käsıbi maman arqyly jürgızıletın, adamǧa oilau, mınez-qūlyq jäne sezımderın retteuge kömektesetın emdeu ädısı.Täueldılıkpen küresudegı psihologiialyq qoldaudyŋ maŋyzy
Täueldılıkpen küresude psihologiialyq qoldau şeşuşı faktor bolyp tabylady. Täueldılıktıŋ paida boluy köbınese adamnyŋ ışkı psihologiialyq mäselelerımen, mysaly, depressiia, küizelıs, özın-özı baǧalaudyŋ tömendıgı, ömırlık qiyndyqtarmen tyǧyz bailanysty. Osy tūrǧydan alǧanda, psihologiialyq qoldau täueldılıktıŋ tek fizikalyq emes, psihologiialyq aspektılerın de qarastyrady. 1. Emosionaldyq qoldau. Täueldılıkten aryluǧa niet bıldırgen adam köbınese özın jalǧyz sezınedı. Emosionaldyq qoldau körsetetın psiholog nemese psihoterapevt adamnyŋ öz-özıne degen senımın arttyryp, onyŋ küreske degen motivasiiasyn köteredı. 2. Sezımdermen jūmys. Täueldılıkpen auyratyn adamdar jiı ışkı küizelıs nemese qatty stress jaǧdaiynda bolady. Psihologtar men psihoterapevtter pasientke öz sezımderın dūrys tanuǧa, olarmen jūmys ısteuge jäne olardy tiımdı türde basqaruǧa kömektesedı. 3. Kognitivtı-mınez-qūlyqtyq terapiia (KMT). Būl ädıs täueldılıkpen küresude keŋınen qoldanylady, sebebı ol adamnyŋ oilau men mınez-qūlqyn özgertuge baǧyttalǧan. KMT ädısı arqyly täueldılıkke sebep bolatyn terıs oilar men mınez-qūlyqtardy anyqtap, olardy özgertuge bolady. Mysaly, KMT arqyly pasient ışımdıktıŋ nemese esırtkınıŋ qajettılıgı men olardan bas tartu turaly oilaryn qaita qūra alady. 4. Özın-özı basqaru daǧdylaryn damytu. Psihoterapiia barysynda adamnyŋ öz-özıne degen baqylauy men özın-özı basqaru daǧdylary damidy. Būl täueldılıktıŋ qaitalanu mümkındıgın tömendetuge jäne adamnyŋ ömır sapasyn jaqsartuǧa kömektesedı. 5. Äleumettık qoldau. Psihologtar men psihoterapevter täueldılıkten emdeluşı adamnyŋ äleumettık ortada qoldau jüiesın qūruǧa kömektesedı. Äleumettık bailanystar täueldılıktıŋ aldyn aluda maŋyzdy röl atqarady, öitkenı otbasy men dostardyŋ qoldauy adamnyŋ emdeluge degen nietın küşeitedı.Psihoterapiianyŋ täsılderı men ädısterı
Psihoterapiia täueldılıkpen küresude ärtürlı ädısterdı qoldanady. Olardyŋ arasynda eŋ keŋ taralǧandary: 1. Kognitivtı-mınez-qūlyqtyq terapiia (KMT). Būl terapiianyŋ maqsaty — pasienttıŋ terıs oilaryn anyqtap, olardy oŋdy oilarǧa özgertu. Täueldılıkke beiım adamdar köbınese alkogoldı nemese esırtkını qoldanu kezınde ömırdıŋ qiyndyqtarynan qaşuǧa tyrysady. KMT kömegımen būl mehanizmderdı tüsınıp, adamnyŋ terıs mınez-qūlqyn özgertuge bolady. 2. Motivasiialyq sūhbat. Būl ädıs pasienttıŋ ışkı yntasyn oiatuǧa, täueldılıkten qūtyluǧa degen senımın qalyptastyruǧa baǧyttalǧan. Psihologtar adamnyŋ täueldılıkten qūtyluǧa degen küş-jıgerın qoldaidy jäne oǧan ışkı motivasiiasyn arttyruǧa kömektesedı. 3. Gruppalyq terapiia. Täueldılıkten emdeude gruppalyq terapiia da tiımdı ädıs bolyp tabylady. Būl ädıs toptyq qoldaudyŋ kömegımen adamnyŋ özın jalǧyz sezınbeuın qamtamasyz etedı jäne täueldılıkpen küresu jolyndaǧy täjıribelermen bölısudı yntalandyrady. 4. Otbasylyq terapiia. Täueldılıkpen küresude otbasynyŋ rölı erekşe maŋyzdy. Otbasylyq terapiia barysynda psihologtar otbasy müşelerımen jūmys ıstep, olardy pasienttıŋ emdelu prosesıne tartuǧa tyrysady. Būl täueldılıktı jeŋuge kömektesetın qosymşa qoldau közı bola alady. Täueldılıkpen küresude psihologiialyq qoldau men psihoterapiia öte maŋyzdy röl atqarady. Tek fizikalyq tūrǧydan ǧana emes, psihologiialyq tūrǧydan da täueldılıktı emdeu qajet. Psihoterapiianyŋ ärtürlı ädısterı arqyly täueldılıkke ūşyraǧan adamdarǧa özderınıŋ oilau jüiesın özgertuge, emosiialarymen jūmys ısteuge jäne äleumettık qoldau tabuǧa mümkındık berıledı. Osylaişa, psihologiialyq qoldau täueldılıkten arylu jolyndaǧy maŋyzdy qadamdardyŋ bırı bolyp tabylady.
