Qūmar oiyndarǧa täueldılık, äsırese ludomaniia, bügınde Qazaqstanda maŋyzdy äleumettık mäsele bolyp otyr. Būl mäsele äsırese jastar arasynda keŋ taralyp, ekonomikalyq jäne äleumettık saldarlarǧa alyp kelude. Statistikalyq mälımetter men zertteuler körsetkendei, qūmar oiyndarǧa täueldılık qoǧamnyŋ ärtürlı toptaryna äser etıp, olardyŋ jeke ömırı men otbasylyq qarym-qatynastarynda qiyndyqtarǧa sebep boluda. Osyǧan bailanysty Qazaqstanda qūmar oiyndardyŋ taraluyn şekteu jäne ludomaniianyŋ aldyn alu üşın köptegen zaŋnamalyq jäne äleumettık şaralar qolǧa alynǧan.
Qūmar oiyndardyŋ taraluy jäne ludomaniianyŋ körsetkışterı
Qazaqstanda qūmar oiyndardyŋ taraluy soŋǧy jyldary artyp keledı. QR Ūlttyq statistika biurosynyŋ derekterı boiynşa, 2022 jyly elımızde 80-ge juyq zaŋdy türde tırkelgen qūmar oiyndar men lotereia qyzmetı türlerı jūmys ısteidı. Būl sanǧa bukmekerlık keŋseler, kazino, onlain oiyndar jäne lotereialar kıredı. Bıraq mūnymen qatar, zaŋsyz qūmar oiyndardy ūsynatyn köptegen onlain platformalar da bar, olardy resmi türde baqylau qiyn.
Ludomaniianyŋ taraluy
Qazaqstanda qūmar oiyndardan täueldılıktıŋ naqty statistikasy joq. Alaida, 2019 jyly Qazaqstanda jürgızılgen zertteulerdıŋ nätijesınde 18-35 jas aralyǧyndaǧy azamattardyŋ 4,5%-y qūmar oiyndarǧa täueldı ekenın körsetken. Osy jas aralyǧynda qūmar oiyndarǧa täueldılıkke ūşyraǧan azamattardyŋ sany künnen-künge artyp keledı, äsırese jastar men er adamdar arasynda. Aldyŋǧy jyldary jürgızılgen zertteuler körsetkendei, ärbır üşınşı jas adamnyŋ qūmar oiyndarǧa beiımdılıgı bar.
Qūqyqtyq retteu jäne memlekettık saiasat
Qazaqstanda qūmar oiyndarǧa qatysty zaŋnamalyq bazany retteitın basty qūjat — 2007 jyly qabyldanǧan «Qūmar oiyndar jäne lotereia turaly» zaŋ. Būl zaŋǧa säikes, qūmar oiyndar tek arnaiy belgılengen oryndarda jürgızıluı tiıs. Qazaqstanda lisenziiasy bar qūmar oiyn mekemelerı Almaty oblysyndaǧy arnaiy ekonomikalyq aimaqta (Qapşaǧai qalasy) jäne Aqmola oblysyndaǧy Burabai kurorttyq aimaǧynda ornalasqan.
Qazaqstanda onlain qūmar oiyndar da keŋ taralǧandyqtan, 2019 jyly Qazaqstan Respublikasynyŋ Sifrlyq damu ministrlıgı men Işkı ıster ministrlıgı bırlesıp internet arqyly jūmys ısteitın qūmar oiyn saittaryn būǧattau boiynşa jūmystar jürgızude. 2020 jyldyŋ qaŋtarynda Qazaqstanda 200-den astam zaŋsyz onlain kazino men bukmekerlık keŋselerdıŋ saity būǧattaldy.
Aldyn alu şaralary
Qūmar oiyndarǧa täueldılıktıŋ aldyn alu maqsatynda elımızde bırqatar memlekettık jäne qoǧamdyq şaralar qabyldanuda:
1.Bılım beru jäne aqparattandyru. Qazaqstanda qūmar oiyndardyŋ ziianyn tüsındıruge arnalǧan aqparattyq kampaniialar jürgızılude. Atap aitqanda, «Qūmar oiyndarsyz ömır» atty respublikalyq aqparattyq kampaniia aiasynda türlı äleumettık jelılerde, telearnalarda jäne qoǧamdyq oryndarda ludomaniianyŋ qauıptılıgı turaly beinemazmūndar men äleumettık jarnamalar körsetıldı. 2022 jyly «Qūmar oiyndarsyz ömır» kampaniiasy elımızdıŋ 10 ırı qalasynda, onyŋ ışınde Almaty men Nūr-Sūltanda ötkızıldı. 2.Psihologiialyq kömek jäne reabilitasiia. Qūmar oiyndarǧa täueldı adamdarǧa psihologiialyq kömek körsetu üşın arnaiy reabilitasiialyq ortalyqtar men keŋes beru qyzmetterı jūmys ısteidı. Qazırgı taŋda elımızde qūmar oiyndarǧa täueldı adamdardy emdeumen ainalysatyn bırneşe memlekettık jäne jekemenşık ortalyq bar. 2021 jyly Qazaqstanda 700-den astam adamnyŋ qūmar oiyndarǧa täueldılıgın emdeu maqsatynda kömek alǧany turaly mälımetter jariialandy. 3.Jasöspırımder men jastarǧa arnalǧan profilaktika. Mektepterde, kolledjderde jäne joǧary oqu oryndarynda qūmar oiyndardyŋ ziianyn tüsındıruge baǧyttalǧan profilaktikalyq baǧdarlamalar engızılgen. Būl baǧdarlamalarda jastarǧa täueldılıktıŋ saldary men ony boldyrmaudyŋ joldary turaly aitylady. 2022 jyly Qazaqstannyŋ 12 öŋırınde jastarǧa arnalǧan qūmar oiyndar turaly tüsındırme jūmystary jürgızılıp, 10 000-nan astam jas adam qamtyldy. 4. Qūqyqtyq şaralar. QR zaŋnamasynda qūmar oiyndarǧa qatysty bırneşe şekteuler engızılgen. Mäselen, Qazaqstan Respublikasynyŋ 2014 jylǧy Zaŋy boiynşa 21 jasqa tolmaǧan adamdardyŋ qūmar oiyndarǧa qatysuyna zaŋmen tyiym salynǧan. Sonymen qatar, memlekettık organdar internettegı zaŋsyz qūmar oiyndardy būǧattau boiynşa jūmystaryn jalǧastyruda. 2023 jyly Qazaqstanda 500-den astam zaŋsyz qūmar oiyn saity būǧattaldy. 5.Qoǧamdyq baqylau jäne jauapkerşılık. Qūmar oiyndardy ūiymdastyruşylardyŋ jauapkerşılıgın küşeitu maqsatynda, Qazaqstanda 2019 jyly qabyldanǧan zaŋǧa säikes, oiynşylardyŋ jeke mälımetterın jinau jäne qūmar oiyndarǧa qatysuşylarǧa arnaiy şekteuler qoiu mındettelgen. 2023 jyly Almaty qalasynda qūmar oiyndarǧa qatysuşylardyŋ mälımetterın tekseru boiynşa arnaiy jobalar ıske qosyldy.Qūmar oiyndarǧa täueldılık Qazaqstanda äleumettık jäne psihologiialyq tūrǧydan kürdelı mäsele bolyp qalyp otyr. Qazaqstannyŋ qūqyqtyq jüiesı men qoǧamdyq ūiymdar būl mäselenı şeşu üşın bırqatar şaralar qabyldady. Alaida, qūmar oiyndardan tuyndaǧan täueldılıktıŋ aldyn alu üşın, eŋ aldymen, qoǧamdaǧy aqparattyq jūmystardy küşeitu, jastar arasynda profilaktikalyq jūmystardy jüielı türde jürgızu qajet. Sonymen qatar, zaŋnamalyq özgerıster men qataŋ baqylau arqyly qūmar oiyndardy zaŋsyz ūiymdastyrumen kürestı jalǧastyru maŋyzdy.
