Täkfirşıler aǧymy ne At-Takfir ual-Hidjra turaly ne bılemız?

Būryn-soŋdy halyqqa atauy belgısız būl aǧymnyŋ türı bügınde el tynyştyǧyna qauıp tudyruda. At-Takfir ual-Hidjra (arabşa «Takfir jäne Hidjra») — negızınen radikaldy islam qozǧalysy retınde tanylǧan ūiym. Ǧalamtor jelısındegı aqparatqa süiensek, at-Takfir ual-Hidjra 1970-jyldary Mysyrda şyqqan. Būl aǧymnyŋ negızın Şukri Mūstafa esımdı tūlǧa qalaǧan. Mūstafa būl qozǧalysty qoǧamnyŋ qazırgı islamnan auytqyp, käpırge ainalǧanyn jariialau maqsatynda ūiymdastyrdy jäne olar mūsylmandardy osy qoǧamnan oqşaulanuǧa şaqyrdy. Qozǧalys köptegen mūsylman elderınde ekstremistık ūiym retınde tanylyp, qudalandy. İslam älemınde ekstremistık ideialardy nasihattaityn jäne köptegen mūsylman qoǧamdary üşın qauıptı bolyp sanalatyn dıni-saiasi toptardyŋ bırı. Būl aǧymnyŋ ökılderı dınge qaişy dep esepteitın nemese özderınıŋ qatal dıni qaǧidalaryn ūstanbaityn adamdardy «käpır» dep aiyptap, olardy «täkfir» jariialaidy. «Täkfir» sözı arab tılınde «qarsy şyǧaru», «dınnen bezu» maǧynasyn bıldıredı. Täkfirşıler qoǧamda ırıtkı salyp, dıni negızdegı alauyzdyq tudyruǧa beiım bolyp keledı. Osy maqsatta olar qoǧam müşelerın dınnen alystatuǧa, memleketke qarsy şyǧuǧa nemese dästürlı dıni qaǧidalarǧa qaişy keletın äreketter jasauǧa itermeleidı. Täkfirşıler aǧymy Qazaqstanda Qazaqstanda täkfirşılerdıŋ belgılı bır bölıgı radikaldy ūstanymdarymen halyqtyŋ nazaryn audarǧanymen, olardyŋ äreketterı ekstremistık aǧym retınde jiı sipattalady. Būl toptardyŋ ideologiiasy dästürlı islamnan erekşelenedı, sebebı olar mūsylmandar arasynda bölınuşılıktı tudyrady, al būl islamnyŋ negızgı qaǧidalaryna qaişy keledı. Täkfirşıler aǧymy nemese «At-Takfir ual-Hidjra» turaly aqparat internette, äsırese keibır äleumettık jelıler men jabyq messendjer toptarynda jiı taraluy mümkın. Mūndai aǧymdardyŋ ideialary negızınen radikaldyq jäne ekstremistık mazmūnǧa ie bolǧandyqtan, olar jasyryn platformalar men arnaiy forumdarda, sondai-aq keide syrtqy dıni saittar men blogtarda jariialanuy mümkın. Jergılıktı qūqyq qorǧau organdary da būl aǧymdarǧa qatysty aqparatty anyqtap, olarǧa qarsy tūru maqsatynda arnaiy ıs-şaralar ūiymdastyryp, qoǧamǧa tüsındırme jūmysyn jürgızıp otyrady. Qazaqstanda, sonymen qatar, osyndai aǧymdarǧa qarsy küres aiasynda Dın ısterı komitetı men  öŋırlık dın ısterı jönındegı basqarmalary aqparattyq jäne aǧartuşylyq ıs-şaralar ötkızedı. Olar ekstremizmge qarsy resmi saittarda, äleumettık jelılerde jäne BAQ-ta radikaldyq ideologiianyŋ ziianyn tüsındıretın mälımetterdı jariialaidy. 2014 jyly Qazaqstanda täkfirşılerdıŋ ılımın nasihattauǧa tyiym salynǧan. Osyǧan bailanysty Qazaqstandaǧy dıni mekemeler men qūqyq qorǧau organdary halyqqa būl aǧymnyŋ qauıptı ekenın tüsındıru boiynşa jūmystar jürgızdı. Almatyda täkfirşılerdıŋ ılımı men onyŋ qauıptılıgı turaly aqparattar negızınen BAQ arqyly halyqqa jetkızıldı. Degenmen, keibır adamdar būl turaly älı de jetkılıktı bılmeuı mümkın, äsırese būl mäsele jönınde tüsınıgı az nemese dıni aǧymdardan alşaq adamdar arasynda tüsınıspeuşılıkter boluy mümkın. Bögde aǧymnyŋ jetegıne erıp, keiınnen dūrys jolǧa tüsken bır azamatpen tıldestık. M. esımdı azamat (red. —  esımı özgertılgen) — qarapaiym otbasynan şyqqan, bılımge qūştar jas jıgıt bolǧanyn aitady. Ol bırneşe jyl būryn dıni sauattylyǧyn arttyrǧysy kelıp, äleumettık jelılerden dın turaly aqparattar ızdegen. Bır künı internette özın "naǧyz mūsylman" retınde tanystyrǧan adamdarmen tanysyp, tıldese ketken. Olar M. esımdı azamatqa qazırgı qoǧamnyŋ şynaiy islamnan alystap ketkenın aityp, "taza" mūsylman ömırın ūstanudy nasihattai bastaidy. Er adam «jaŋa ärı dın turaly aqparatty bölısken» dostarynyŋ ideialardy kümänmen qabyldaǧanymen, olardyŋ yqpalyna tez tüstı. Olar ony täkfirşıler ideologiiasyna baulidy — iaǧni, qoǧamdaǧy adamdardy dınnen bezgen dep aiyptau jäne olardan oqşaulanudy mındetteu ideiasyn üirettı. Köp ūzamai, M. esımdı azamat otbasynan, dostarynan alystap, tek täkfirşılerdıŋ ortaq qaǧidalaryna ǧana süiengen. «Men būl joldyŋ qate ekenın tym keş tüsındım. Şyndyqqa kelu men üşın öte auyr boldy. Sebebı osy sätten keiın men köptegen jaqyndarymnan, otbasymnan aiyryldym. Olar maǧan ömırdı tüsındıruge tyrysqan. Alaida men bärın tym keş ūǧyndym. Öz ısıme ökınemın. Men tek dıni bılım aludy senımdı jerden aluǧa şaqyramyn», - dep mälımdedı M. esımdı azamat. Būl hikaia oǧan dın turaly bılımdı senımdı qainarlardan alu kerek ekenın jäne radikaldy toptardyŋ ūstanymdarynyŋ qauıptı ekenın tüsınuge ülken sabaq bolǧanyn aitady. Bügınde äleumettık jelı, ǧalamtor, älem damyǧan zamanda türlı özge aǧymdardy qabyldap, jalǧannyŋ jetegınde eru yqtimaldyǧy öte joǧary. Sondyqtan dıni bılımdı tek senımdı, tekserılgen derekközderden alu qajet.